Ετσι κι αλλιώς, ο Φρίντριχ Μερτς έχει εξασφαλίσει μια θέση στην ιστορία ως ο καγκελάριος της δεύτερης ευκαιρίας. Συνέβη στις 6 Μαΐου, όταν απέτυχε με την πρώτη να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή για να εκλεγεί στο αξίωμά του. Ποιοι «επαναστάτησαν» από τους δύο κομματικούς εταίρους, Χριστιανική Ενωση (CDU/CSU) και Σοσιαλδημοκράτες (SPD) δεν μάθαμε ποτέ.
Εκτοτε βέβαια οι «επαναστάτες» έκαναν πάλι την παρουσία τους αισθητή. Τον Ιούλιο αίφνης, μέλη της ΚΟ του CDU/CSU αρνήθηκαν να εγκρίνουν την υποψήφια του SPD για τη θέση δικαστή στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας. H ψηφοφορία και η υποψηφιότητα αποσύρθηκαν. Αυτή τη φορά ωστόσο το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Μερτς δεν λύνεται τόσο απλά. Ο καγκελάριος περνά τη δυσκολότερη δοκιμασία στις 208 ημέρες που βρίσκεται στο αξίωμα.
Οι κρίσιμες 18 ψήφοι
Οι διαφωνούντες δεν προέρχονται από την αντιπολίτευση. Είναι μέλη της Eνωσης Νέων από τα Χριστιανικά κόμματα CDU/CSU, οι πιο φανατικοί υποστηρικτές του καγκελαρίου. Τώρα όμως κάνουν ανένδοτο για να μην περάσει νομοσχέδιο για το συνταξιοδοτικό. Προβλέπει μεταρρυθμίσεις από τη νόμιμη, την εθελοντική και την εταιρική μέχρι τη λεγόμενη Aktivrente, τη σύνταξη σε συνταξιούχους που θέλουν να συνεχίσουν να εργάζονται με δέλεαρ μέχρι 2.000 ευρώ τον μήνα αφορολόγητα. Μήλον την έριδας οι συντάξεις γήρατος.
Το νομοσχέδιο που προέρχεται από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων της Μπέρμπελ Μπας από το SPD προβλέπει σταθερό επίπεδο σύνταξης στο 48% των αποδοχών μέχρι το 2031. Σε αυτό συμφωνούν οι νέοι βουλευτές. Ζητούν όμως να υιοθετηθεί δεσμευτικά από το 2032 και μετά ένας χαμηλότερος λεγόμενος δείκτης βιωσιμότητας, βάσει του οποίου θα υπολογίζονται οι συντάξεις. Με αυτόν τον τρόπο στο διάστημα από το 2032 μέχρι το 2040 θα μπορούν να εξοικονομηθούν 125 δισ. ευρώ και να μην επιβαρυνθούν οι νέες γενεές, δεδομένου ότι λόγω δημογραφικού όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι στηρίζουν περισσότερους συνταξιούχους, που ανέρχονται φέτος σε 22,4 εκατομμύρια.
Δύο στοιχεία είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Το ένα αφορά τον βουλευτή Γιοχάνες Φόλκμαν, εγγονό του καγκελαρίου της Επανένωσης Χέλμουτ Κολ και μέλος της Ενωσης Νέων. Με το ειδικό βάρος της καταγωγής του, έχει σηκώσει ψηλά τη σημαία της εξέγερσης εναντίον του Μερτς και επηρεάζει πολλούς νέους στο κόμμα. Το άλλο στοιχείο μπορεί να αποβεί και μοιραίο. Η Ενωση Νέων έχει στις τάξεις της 18 βουλευτές. Ο νυν κυβερνητικός συνασπισμός διαθέτει μόλις 12 περισσότερες έδρες για την απόλυτη πλειοψηφία. Με άλλα λόγια, τα κουκιά δεν του φτάνουν για να περάσει το συνταξιοδοτικό, που θεωρεί εμβληματικό νομοσχέδιο.
Τα λάθη του καγκελαρίου και η διόρθωση
Είναι απορίας άξιο πώς ένας καγκελάριος που εμφανίζεται τις τελευταίες εβδομάδες να πρωταγωνιστεί στο διπλωματικό πεδίο του Ουκρανικού εκτίθεται επικοινωνιακά σε ένα σοβαρό θέμα εσωτερικής πολιτικής. Αντί να προσεγγίσει με τη δύναμη της πειθούς τους 18 «αντάρτες», εμφανίστηκε στο συνέδριό τους αμετάπειστος και τους κάλεσε να το εγκρίνουν στη Βουλή, όπως και ο ίδιος «με καθαρή συνείδηση».
Οι εντυπώσεις που άφησε ήταν τόσο αλγεινές που μια ημέρα αργότερα ζήτησε παρέμβαση από το πρώτο κανάλι της δημόσιας τηλεόρασης ARD. «Υποστηρίζω την ανάγκη για θεμελιώδεις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό μας σύστημα» είπε κάνοντας αντιπροτάσεις που δεν έπεισαν και προκάλεσαν μεγαλύτερες αντιδράσεις. Στο πλευρό των νέων βουλευτών τάχθηκαν 22 οικονομολόγοι και επιστήμονες που μέσω της εφημερίδας «Handelsblatt» ζήτησαν από την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο.
«Για να είναι σταθερή, αξιόπιστη και πιστευτή μια πολιτική για τις συντάξεις πρέπει να είναι δημοσιονομικά βιώσιμη» αναφέρεται στην έκκληση. «Το πακέτο μέτρων της κυβέρνησης… δεν επιτυγχάνει αυτόν τον στόχο». Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσά τους βρίσκονται νυν και πρώην μέλη του Συμβουλίου των Σοφών που συμβουλεύει την κυβέρνηση αλλά και ο Γιεργκ Ρόχολ, πρόεδρος της Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του υπουργείου Οικονομικών. Η διαμάχη παίρνει μέρα με την ημέρα νέα δυναμική με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Γερμανών Εργοδοτών Ράινερ Ντούλγκερ να τάσσεται κι αυτός ανοιχτά στο πλευρό των νέων.
«Θα αμαρτήσουμε σε βάρος της επόμενης γενιάς»
«Το συνταξιοδοτικό είναι τεράστιο θέμα» είπε αρχές της εβδομάδας σε Ημερίδα του Συνδέσμου. «Ηδη σήμερα το επίπεδο των συντάξεων μπορεί να σταθεροποιηθεί μόνο με τρισεκατομμύρια ευρώ από χρήματα φορολογουμένων, δηλαδή 350 εκατ. ευρώ την ημέρα. Και αν το ποσοστό, όπως προγραμματίζεται, παγώσει στο 48%, τότε θα αμαρτήσουμε έναντι της επόμενης γενιάς» τόνισε καταχειροκροτούμενος. «Ολοι λένε ότι οι συντάξεις πρέπει να παραμείνουν προσιτές για εργαζόμενους και εργοδότες, αλλά το νομοσχέδιο δεν συμβάλλει σε αυτό».
Αξιωματούχοι της ΚΟ του Μερτς κάνουν αγώνα ενάντια στον χρόνο για να μεταπείσουν τους νέους βουλευτές ώστε να ψηφιστεί το νομοσχέδιο στο τέλος της ερχόμενης εβδομάδας και να τεθεί σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2026. «Ο καγκελάριος έχει μεγάλο πρόβλημα» είπε στο «Βήμα» μέλος της κομματικής ηγεσίας που ήθελε να μείνει ανώνυμος. «Η διαμάχη για τις συντάξεις δεν είναι σύγκρουση ανάμεσα σε δύο κυβερνητικούς εταίρους, αλλά εσωκομματική, νέων βουλευτών εναντίον του καγκελάριου και των μεγαλύτερων σε ηλικία».
Την περασμένη Πέμπτη η επιτροπή συνασπισμού υπό την ηγεσία του καγκελαρίου και των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας συνεδρίαζε στην καγκελαρία μέχρι τα χαράματα. Το αποτέλεσμα που παρουσίασαν ήταν μια προσπάθεια κατευνασμού των νεαρών βουλευτών, δεδομένου ότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Κατ’ αρχάς το κείμενο του νομοσχεδίου παραμένει αμετάβλητο. Προτείνεται ωστόσο σύσταση επιτροπής συντάξεων από τη Βουλή που θα παρουσιάσει μέχρι τον Ιούλιο του 2026 προτάσεις για μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού μετά το 2031.
Θα μεταπειστούν οι «επαναστάτες»;
Παράλληλα συμπεριλαμβάνεται κι ένας λεγόμενος συντελεστής αναπλήρωσης που θα προσαρμόζει το επίπεδο σύνταξης αναλόγως των πραγματικών συνθηκών. Επιπλέον, θα συσταθεί ένα πακέτο μετοχικού κεφαλαίου από τα κρατικά αποθέματα, ύψους 10 δισ. ευρώ, για την ενίσχυση της ιδιωτικής συνταξιοδότησης της νεότερης γενιάς. Στη συνέντευξη Τύπου νωρίς το πρωί της Παρασκευής ο καγκελάριος και ο υπουργός Οικονομικών εμφανίστηκαν ικανοποιημένοι. Μέχρι την ερχόμενη Τρίτη, που πρέπει να εγκριθούν οι αποφάσεις από τις ΚΟ των δύο εταίρων, θα συνεχιστούν οι ζυμώσεις, δεδομένου ότι το συνοδευτικό κείμενο είναι αόριστο σε μερικά σημεία.
Η κυβέρνηση συνασπισμού καταβάλλει προσπάθειες για να αποδείξει ότι είναι κυρίαρχη του παιχνιδιού, αλλά τελευταία σφυγμομέτρηση του Ινστιτούτου INSA για λογαριασμό της εφημερίδας «Bild» δείχνει ότι το 53% των ερωτηθέντων πιστεύει πως η κυβέρνηση Μερτς δεν θα εξαντλήσει την τετραετία. Ωφελημένη βγαίνει η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που διατηρεί επί εβδομάδες την πρωτιά στις δημοσκοπήσεις. Στη Βουλή η πρόεδρός της, Αλίς Βάιντελ, συνέκρινε την κατάσταση της κυβέρνησης με τον «Τιτανικό».
