Όσοι είδαν τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου το 2022 στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Ούλριχ Ράσε (σε συμπαραγωγή με το Residenztheater του Μονάχου), θα θυμούνται τον παλμό που έδινε η εντυπωσιακή περιστρεφόμενη σκηνή στην οποία βάδιζαν οι ηθοποιοί. Με την ίδια σκηνοθετική προσέγγιση ο Γερμανός σκηνοθέτης επιστρέφει φέτος στο αρχαίο θέατρο για να καταθέσει μία διαφορετική «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, με Έλληνες ηθοποιούς στο καστ.
Η παράσταση – συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με το Εθνικό Θέατρο – ανοίγει τα φετινά Επιδαύρια ως παγκόσμια πρεμιέρα και θα παρουσιαστεί στην Επίδαυρο κατ’ εξαίρεση για τρεις ημέρες, στις 27, 28 και 29 Ιουνίου και μάλιστα σε μία συμβολική περίοδο καθώς το Φεστιβάλ γιορτάζει τα 70 του χρόνια (θυμίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της εξωστρέφειας του φεστιβάλ παρουσιάζονται αναθέσεις σκηνοθεσίας έργων του Αρχαίου Δράματος σε ευρωπαίους σκηνοθέτες με Έλληνες ηθοποιούς, όπως έγινε πέρυσι με την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» σε σκηνοθεσία του Τιμοφέι Κουλιάμπιν).
Ο Ούλριχ Ράσε με την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου και την καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου, Αργυρώ Χιώτη.
Ο Ούρλιχ Ράσε βασίζεται στην στέρεη, ποιητική, ρυθμική μετάφραση του Ν. Παναγιωτόπουλου (δραματολόγος της παράστασης είναι η Έρι Κύργια) για να αναδείξει μια νέα οπτική στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, η οποία όπως είχε τονίσει στο αρχικό σκηνοθετικό του σημείωμα και επισήμανε στη χθεσινή συνέντευξη τύπου, επικεντρώνεται στον Κρέοντα: «Είναι ιδιαίτερη τιμή μου να ανοίγω το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στην επετειακή του χρονιά. Στην Ελλάδα αισθάνομαι ότι επιστρέφω στο σπίτι μου», είπε παίρνοντας τον λόγο ο Γερμανός σκηνοθέτης. «Ανέκαθεν η Αντιγόνη παρουσιαζόταν ως μια νέα γυναίκα η οποία αντιστάθηκε στον αυταρχικό βασιλιά Κρέοντα. Κυρίαρχος στόχος της ήταν να φροντίσει τους δικούς της, έτοιμη να θυσιάσει και την ίδια τη ζωή της. Αλλά ο Κρέων ως δικτάτορας δεν είχε ποτέ βήμα, κανείς δεν ήθελε να ακούσει τη δική του θέση. Παρόλο που κατανοώ τη στάση της Αντιγόνης, ωστόσο κρίνω ότι έχει ενδιαφέρον να αφουγκραστούμε και τα επιχειρήματα του Κρέοντα και να δούμε πώς μπορούμε να ισορροπήσουμε τις δυο θέσεις μεταξύ τους».
Όχι, ο Ούλριχ Ράσε δεν θέλει να στηρίξει τον απολυταρχισμό, αλλά παίρνει τη δημιουργική ελευθερία που του δίνεται. Όπως εξήγησε: «Δεν παίρνω τη
θέση κανενός απολυταρχικού ηγέτη, όπως ο Κρέοντας. Αυτό που πρεσβεύω είναι ότι θα πρέπει, ως κοινωνία, να βρούμε τα κοινά μας στοιχεία. Να επικοινωνούμε, να συζητάμε, να βρίσκουμε απαντήσεις στα φλέγοντα ερωτήματα που υπάρχουν στην εποχή μας. Αυτό που έχουμε απωλέσει είναι ότι πλέον δεν ακούμε ο ένας τον άλλον».. Θέλουμε να τονίσουμε ότι ένας άρχοντας ενός κράτους δεν μπορεί πολλές φορές να πράξει όπως θα επιθυμούσε».
Η Αντιγόνη του Σοφοκλή και του Ούλριχ Ράσε
Τι θα δούμε λοιπόν στη «Αντιγόνη» με στην υπογραφή του Ράσε; Σύμφωνα με το Εθνικό Θέατρο: «Αναδεικνύοντας την αρχετυπική μορφή της Αντιγόνης, ο Γερμανός σκηνοθέτης διατυπώνει κρίσιμα ερωτήματα για τη σύγκρουσή της με τον Κρέοντα, τον οποίο, όμως, αντιμετωπίζει – όχι ως αυταρχική φιγούρα, αλλά ως γνήσιο προστάτη των συμφερόντων του Κράτους, άρα και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Αντιμέτωπος με τις συνέπειες ενός εμφυλίου, ο Κρέων διατάζει να μην ταφεί ο Πολυνείκης, εφόσον ηγήθηκε της εξέγερσης κατά της Θήβας. Η απόφαση αυτή υπογραμμίζει την πεποίθησή του ότι η αφοσίωση στο κράτος είναι ύψιστης σημασίας και η προδοσία πρέπει να τιμωρείται αυστηρά, ώστε να διατηρείται η κοινωνική σταθερότητα. Οι πράξεις του μπορούν να θεωρηθούν δικαιολογημένες, αν τις δει κανείς υπό το πρίσμα της πραγματιστικής διακυβέρνησης και της ανάγκης διατήρησης της πολιτειακής τάξης. Πού βρίσκονται, όμως, τα όρια ανάμεσα στην ηθική ευθύνη και την πολιτική εξουσία; Πώς εξασφαλίζεται άραγε η διαρκής δημοκρατία;»
«Αντιγόνη» @Ανδρέας Σιμόπουλος
Από την πλευρά του, ο Γιώργος Γάλλος στον ρόλο του Κρέοντα είπε χθες ότι βλέπει την παράσταση αυτή ως «ένα τρίπτυχο» όπου προσμετρούνται «ο λόγος, το σώμα και η ψυχική εμπλοκή των ηθοποιών» ώστε «το ένα κομμάτι να υποστηρίξει το άλλο προκειμένου να αναδειχθεί το πνεύμα του Σοφοκλή».
Η Φιλαρέτη Κομνηνού ως Τειρεσίας @Ανδρέας Σιμόπουλος
Η Κόρα Καρβούνη που υποδύεται την Αντιγόνη αναφέρθηκε στην συμμετοχή της στο έργο ως μία μεγάλη πρόκληση για τους Έλληνες ηθοποιούς να μπουν στον κόσμο του θεάτρου του Ούλριχ Ράσε, που συνιστά ένα ποιητικό, πολυεπίπεδο θέατρο. «O ηθοποιός περπατάει αέναα σε μία περιστρεφόμενη σκηνή αλλά έτσι επιτυγχάνονται τρία πράγματα: ο δρόμος του τραγικού ήρωα προς την καταστροφή του, ο μόχθος της ύπαρξης του ανθρώπου και κατά τρίτον η ίδια η πάλη του ηθοποιού με τον εαυτό του. Δεν είναι μία φορμαλιστική τεχνική αλλά είναι μία βαθιά υπαρξιακή ανάγκη του ήρωα, του ανθρώπου και του ηθοποιού να επιβιώσει. Αυτό θα οδηγήσει αυτόματα τον θεατή σε μία ταύτιση και σε μία συγκίνηση καθώς δεν γίνεται να μην αναγνωρίσει και ένα δικό του κομμάτι της δικής του υπαρξιακής πάλης. Πιστεύω ότι αυτή η παράσταση θα δημιουργήσει έναν άλλο κόσμο για την Αντιγόνη του Σοφοκλή και αισθάνομαι τυχερή που είμαι μέρος της», τονίζει η ηθοποιός.
INFO «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Ούλριχ Ράσε. Παγκόσμια πρεμιέρα: 27, 28 και 29 Ιουνίου. Παίζουν οι: Γιώργος Γάλλος Κρέων, Δημήτρης Καπουράνης Αίμων, Κόρα Καρβούνη Αντιγόνη, Φιλαρέτη Κομνηνού Τειρεσίας, Κίττυ Παϊταζόγλου Ισμήνη, Θάνος Τοκάκης Φύλακας • Χορός (αλφαβητικά) Γιώργος Ζιάκας, Δημήτρης Καπουράνης, Μάριος Κρητικόπουλος, Ιωάννης Μπάστας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργης Παρταλίδης, Θανάσης Ραφτόπουλος, Γκαλ Ρομπίσα, Γιάννης Τσουμαράκης, Στρατής Χατζησταματίου • Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου κοντραμπάσο, Χάρης Παζαρούλας κοντραμπάσο, Νίκος Παπαβρανούσης κρουστά, Ευαγγελία Σταύρου κρουστά
