Τα πνεύματα συνήθως εμφανίζονται ακάλεστα είτε είναι της καθημερινότητας είτε των εορτών. Των Χριστουγέννων εξαιρούνται και η ευθύνη πέφτει αποκλειστικά στους ώμους του Καρόλου Ντίκενς, που τα έβγαλε για πάντα από τις σκιές και τα καταδίκασε να ζουν ξανά και ξανά τη Χριστουγεννιάτικη ιστορία. Δικαίως θα μπορούσαν να εξεγερθούν αν δεν χρειαζόταν κάποιος ή κάτι να απαλύνει τη σκληρή όψη της κοινωνικής αδικίας και των ανισοτήτων, που ενοχλούσαν κατάβαθα και τον δημιουργό τους, με μια πνοή γιορτινής ελπίδας. Για τον πολύ κόσμο το πνεύμα αυτών των ημερών είναι καταπραϋντικό, για τον πολιτικό κόσμο όμως έγινε απρόσμενα περιπαικτικό.

Το πνεύμα των πρώην κατατρύχει τους νυν και το πνεύμα των επόμενων ενισχύει τα βάρη όλων των προηγούμενων. Χωρίς έναν ευρηματικό συγγραφέα να κατευθύνει και να ελέγξει τις παρορμήσεις τους, πώς θα στροβιλιστούν τα τρία πνεύματα, των πρώην, των νυν και των επόμενων, το προσεχές διάστημα; Τι μαθήματα πήραν από τη συμπύκνωση της πρόσφατης ιστορίας πρώην πρωθυπουργοί, σημερινοί κυβερνήτες και φιλόδοξοι διάδοχοι και πώς θα τα μετουσιώσουν σε πράξη; Φτάνει μια νύχτα ή θα χρειαστούν 365 συν μερικές ακόμα για να ολοκληρωθεί η ιστορία την οποία άρχισε να διηγείται το 2025 και την παραδίδει ημιτελή στο 2026;

Η παράδοση θέλει το χριστουγεννιάτικο πνεύμα να φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Ισχύει στη ζωή, γιατί όχι και στην πολιτική. Αυτό συνέβη το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου στο Δημόσιο Καπνεργοστάσιο, όταν βρέθηκαν στο ίδιο τραπέζι να συνομιλούν σαν συναγωνιστές της δημοκρατίας οι Κώστας Καραμανλής και Ευάγγελος Βενιζέλος. Οι αντιθέσεις δεν ξεχάστηκαν, αλλά οι παλαιές έχθρες θάφτηκαν στη στάχτη του τζακιού της ιστορίας, υπό το επιδοκιμαστικό βλέμμα του Αντώνη Σαμαρά, ίσως και του παρακαθήμενου Νίκου Δένδια.

Η σκιά των τριών πρώην έπεσε βαριά πάνω από το Μέγαρο Μαξίμου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να τη διαλύσει από το οχυρό της κυβερνητικής πλειοψηφίας, τη Βουλή. Η ομιλία που εκφώνησε κατά την ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού διανθίστηκε με αιχμηρές αναφορές για τις «αγωνίες διαφόρων πολιτικών του καναπέ μήπως η κυβερνητική παράταξη τάχα χάσει την ταυτότητά της».

Στην ενδεχόμενη απώλεια της αυτοδυναμίας δεν αναφέρθηκε, επειδή τον πρόλαβαν διάφοροι σχολιαστές και γιατί ο ίδιος αρνείται να συζητήσει αυτό το ενδεχόμενο. Τα αγροτικά μπλόκα και τα όχι τόσο ευοίωνα ευρήματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων της χρονιάς υπενθύμισαν την πεζή πραγματικότητα της παγιωμένης φθοράς, αλλά οι ενοικούντες στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν διαρκώς στραμμένη την προσοχή τους στο άτυπο «κουαρτέτο των πρώην» που συγκροτείται εκτός από τους τρεις προαναφερθέντες και από τον Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος φυσά διακριτικά τις σπίθες για να γίνουν φωτιά.

Συνωμοσίες βλέπουν στο Μαξίμου

Η τετράδα των συγκεκριμένων πολιτικών, οι οποίοι για ορισμένους έχουν ολοκληρώσει τον θεσμικό τους κύκλο, αφού οι δύο πρώτοι είναι πρώην πρωθυπουργοί, ο τρίτος διετέλεσε αντιπρόεδρος κυβέρνησης και αρχηγός κόμματος και ο τέταρτος υπηρέτησε το ύπατο πολιτειακό αξίωμα, διεκδικεί το δικαίωμα της ενεργητικής παρέμβασης και όχι της παθητικής αποστρατείας. Ωστόσο, δεν είναι ομάδα ούτε έχουν αναπτύξει κρυφούς διαύλους επικοινωνίας, και αυτό αφορά κυρίως τον Ευ. Βενιζέλο, ο οποίος ανήκει σε άλλη παράταξη και έγινε πολύ βολικά ο στόχος επιθέσεων για ενδεχόμενες μελλοντικές φιλοδοξίες του. Το εσωκομματικό πρόβλημα της ΝΔ ήταν καλύτερο να καλυφθεί.

Η πρόσφατη κοινή παρουσία τους στην εκδήλωση της εφημερίδας «Δημοκρατία» έλαβε διαστάσεις σημαντικού πολιτικού γεγονότος, κυρίως επειδή η κυβέρνηση θεώρησε τη συνύπαρξή τους ένα άτυπο «προνουντσιαμέντο» που απειλούσε την πολυδιαφημισμένη σταθερότητα που επιμένει ότι διασφαλίζει η σημερινή κυβέρνηση. Μια σταθερότητα η οποία, σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, συνιστά «ένα άυλο εθνικό πλεονέκτημα, το οποίο προέκυψε από την κατηγορηματική ετυμηγορία του ελληνικού λαού».

Η κοινή παρουσία των «4» συνέβαλε στο να εξυφανθούν σενάρια επί σεναρίων, τα οποία, σύμφωνα με τους εμπνευστές τους, δημιουργούσαν την εντύπωση ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας εκκολαπτόμενης «συνωμοσίας». Οι «συνωμότες», κατά τους επικριτές τους, εργάζονται για να ανατρέψουν το δόγμα «Μητσοτάκης ή χάος», το οποίο καλλιεργείται τους τελευταίους μήνες ως προπομπός των διλημμάτων που θα κορυφωθούν στην επερχόμενη προεκλογική περίοδο.

Ωστόσο, μολονότι πρόκειται για τέσσερις πολιτικούς που εκπροσωπούν ισάριθμες, διαφορετικές μεταξύ τους, σχολές πολιτικής σκέψης, προέλευσης και πρακτικής, η περιρρέουσα φημολογία, η οποία διακινείται από διάφορα επιτελικά κανάλια της, τους βάζει στο «ίδιο τσουβάλι», εμφανίζοντάς τους να είναι «συντονισμένοι μεταξύ τους».

Με την εξαίρεση του κοινού στοιχείου της κριτικής που ασκούν προς την κυβέρνηση κυρίως για ζητήματα που άπτονται της λειτουργίας των θεσμών, δύσκολα μπορεί να τους κατατάξει κανείς στον ίδιο παρονομαστή. Ο Αντώνης Σαμαράς είναι ο μόνος που παραμένει βουλευτής και εκείνος που κάνει εφ’ όλης της ύλης κριτική στα κυβερνητικά πεπραγμένα. Αυτό συμβαίνει κυρίως μετά τη διαγραφή του από το κυβερνών κόμμα που έγινε έπειτα από συνέντευξή του στο «Βήμα» με την οποία καταφέρθηκε κατά της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης και πρότεινε για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Κώστα Καραμανλή.

Ο μεσσήνιος πρώην πρωθυπουργός είναι επίσης ο μοναδικός από τους πρώην που φέρεται διατεθειμένος να συμμετάσχει ή να δώσει κάλυψη στις κινήσεις και στις διεργασίες που γίνονται για τη δημιουργία νέου πολιτικού φορέα που να ικανοποιεί το δεξιότερο ακροατήριο του κυβερνώντος κόμματος που δυσαρεστημένο από κυβερνητικές πρωτοβουλίες, όπως ο γάμος των ομοφύλων αλλά όχι μόνον, απείχε από την κάλπη των ευρωεκλογών του 2024. Ο Αντώνης Σαμαράς δείχνει να μη βιάζεται να ξετυλίξει το σχέδιό του, αλλά δεν χάνει ευκαιρία να εκφράσει την άποψή του κάθε φορά που βρίσκεται στην επικαιρότητα ένα σημαντικό πολιτικό και σημαντικό ζήτημα, όπως τελευταία η αγροτική κρίση και το συναφές σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Στον αντίποδα της – εμφανούς και μη – κινητικότητας του Σαμαρά βρίσκει κανείς τον Κώστα Καραμανλή, ο οποίος υπήρξε πάντα πολιτικός χαμηλών τόνων. Αν και δεν τηρεί τη στάση της απόλυτης σιωπής που είχε επιλέξει το διάστημα που παρέμεινε βουλευτής μετά την πρωθυπουργική του θητεία, οι παρεμβάσεις του είναι πολύ σπάνιες. Εκανε εντύπωση ότι δεν σήκωσε το γάντι στην ευθεία κριτική που άσκησε ο σημερινός πρωθυπουργός στην εξωτερική πολιτική την εποχή της διακυβέρνησής του. Οπως δεν αντέδρασε όταν εμμέσως αποδόθηκε από την κυβέρνηση η χρεοκοπία της χώρας στις οικονομικές επιλογές της περιόδου 2004-2009.

Αν και πολλά λέγονται κατά καιρούς για τις (υπαρκτές ή ανύπαρκτες) προεδρικές του φιλοδοξίες, ο Κώστας Καραμανλής μέχρι στιγμής φαίνεται να απολαμβάνει τη μόνη προεδρία που κατέχει και είναι στον Σύνδεσμο των Καπνοπαραγωγών. Με αυτή άλλωστε την ιδιότητα πήρε θέση για το αγροτικό ζήτημα, αν και η κυβέρνηση ενοχλήθηκε μάλλον περισσότερο για τις αναφορές που έκανε στο σκάνδαλο των υποκλοπών.

Στο Μέγαρο Μαξίμου ενοχλούνται και από τις παρεμβάσεις του Προκόπη Παυλόπουλου, αν και τις θεωρούν αναμενόμενες, αφού είναι γνωστή η αντιπάθεια του Πρωθυπουργού στο πρόσωπο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έδωσε ως βουλευτής την ψήφο του για την εκλογή του κ. Παυλόπουλου και δεν του ανανέωσε τη θητεία στο Προεδρικό Μέγαρο. Ο παλαιός πανεπιστημιακός δάσκαλος δεν δείχνει να έχει φιλοδοξίες επιστροφής στην ενεργό πολιτική, αλλά είναι βέβαιο ότι δεν σκοπεύει να σταματήσει να παρεμβαίνει στη δημόσια ζωή.

Εκείνος ωστόσο που φαίνεται να ενοχλεί την κυβέρνηση περισσότερο από όλους τους πρώην, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, είναι ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ένας πολυπράγμων πολιτικός που με τις δημόσιες παρεμβάσεις του προκαλεί σχεδόν πάντα ευρύτερες συζητήσεις.

Χριστουγεννιάτικη αναστάτωση

Τα όσα για παράδειγμα είπε πρόσφατα για τη «μη διακυβερνήσιμη χώρα» προκάλεσαν ταραχή στο κυβερνητικό επιτελείο και έπειτα από αυτό παρατηρήθηκε σωρεία επικριτικών σχολίων για τις προθέσεις του. Ο ίδιος δήλωσε ότι δεν θα διεκδικήσει βουλευτική έδρα, αλλά ταυτόχρονα ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να πάψει να είναι επιστημονικά και πολιτικά παρών.

Κι αυτό όσο να ‘ναι δεν αρέσει καθόλου στην κυβερνητική ηγεσία, ομοίως με την κινητικότητα των υπόλοιπων πρώην που ανήκουν στον δικό της πολιτικό χώρο και οι οποίοι εμφανίστηκαν στο προσκήνιο στη δεύτερη κυβερνητική θητεία μετά τα σημάδια της φθοράς. Το ρόπτρο στην είσοδο του Μεγάρου Μαξίμου δεν παίρνει τη μορφή του Μάρλεϊ, αφού ο Κ. Μητσοτάκης δεν έχει συνεταίρο, αλλά των «4» που αναστατώνουν ακάθεκτα και ανεπανόρθωτα την εορταστική ατμόσφαιρα για το πρωθυπουργικό επιτελείο.