«Μέσα από τις δυσκολίες σμιλεύεται όμορφα η ψυχή του ανθρώπου». Από τις γενναιόδωρα συγκινητικές προβολές αυτή του νέου ανθρωπολογικού ντοκιμαντέρ του Σταύρου Ψυλλάκη «Σμιλεμένες ψυχές» που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τετάρτης, σήκωσε όρθιους τους θεατές στην κατάμεστη αίθουσα του Ολύμπιον. Όλοι μαζί χειροκροτήσαμε με θέρμη όλους τους συντελεστές της ταινίας και κυρίως υποκλιθήκαμε στο έργο του φιλέλληνα Ζουλιέν Γκριβέλ, ψυχή και ήρωα του ντοκιμαντέρ, που πραγματοποίησε χθες την διεθνή πρεμιέρα του στο διεθνές διαγνωστικό πρόγραμμα του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ο Γκριβέλ, Ελβετός στην καταγωγή βοήθησε σημαντικά με την ιδιότητα του ως οδοντίατρος χανσενικούς ασθενείς, δηλαδή λεπρούς, στην Ελλάδα για 26 χρόνια (1972-1998), φτιάχνοντας οδοντοστοιχίες για αυτούς που δεν είχαν δόντια. Μαζί με τη σύζυγό του Κριστιάν, νοσοκόμα, εργάστηκε πολλά καλοκαίρια αφιλοκερδώς στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η Αγία Βαρβάρα» στο Αιγάλεω Αττικής, που δεχόταν χανσενικούς από όλη την Ελλάδα, μετά το κλείσιμο του λεπροκομείου στη Σπιναλόγκα, τόπο απομόνωσης όπως είναι γνωστό, ασθενών με τη Νόσο του Χάνσεν από το 1903 μέχρι το 1957.

Το έργο και οι εμπειρίες του Γκριβέλ έγιναν ευρύτερα γνωστά μέσα από το βιβλίο του «Ελλάδα, η δική μου Ιθάκη». Πολλοί από τους ασθενείς του στην Αγία Βαρβάρα προέρχονταν από τη Σπιναλόγκα. Το ντοκιμαντέρ «Η Τάξη» (1972) του Ζαν Ντανιέλ Πολέ με τη συνεργασία του γαλλοελβετού αρχιτέκτονα Μορίς Μπορν με γυρίσματα σε Αγία Βαρβάρα και Σπιναλόγκα, έφερε τον Ζουλιέν Γκριβέλ για πρώτη φορά στην Αθήνα από τη Γενεύη σε ηλικία 29 ετών, όταν του ζητήθηκε «να φτιάξει τα δόντια ενός λεπρού».

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει το ψυχικό ταξίδι του Γκριβέλ, το σμίλεμα του εσωτερικού του κόσμου, μέσα στην κοινότητα των ανθρώπων που κουβαλούσαν πάνω τους θάνατο, πόνο αλλά και το αληθινό νόημα της ζωής. Περιέχει, επίσης, απίστευτες οικογενειακές ιστορίες δύναμης και υπομονής. «Υιοθετώντας τη γλώσσα των Ελλήνων υιοθέτησα ασυνείδητα και τη σκέψη τους» αναφέρει χαρακτηριστικά στην ταινία ο Ζουλιέν Γκριβέλ. Η φιλία του με τους χανσενικούς Μανώλη Φουντουλάκη (πηγή έμπνευσης για το «Νησί» της Βικτόρια Χίσλοπ) και Επαμεινώνδα Ρεμουντάκη (1914-1978), θρύλο της Σπιναλόγκας, τον καθόρισε ουσιαστικά. Η σχέση τους, η διαλεκτική ανάμεσά τους κοιτάει τον άνθρωπο μέσα μας.

«Ευχαριστούμε για την παρουσία σας. Είναι για μάς μια μεγάλη αγκαλιά.(…)», είπε στο Ολύμπιον ο Ζουλιέν Γκριβέλ. Και συνέχισε: «Είδατε πώς η τέχνη και η ευαισθησία του Σταύρου (σ.σ. Ψυλλάκη) δεν ψάχνει τον άνθρωπο, τον περιμένει. Η απίθανη συνάντηση μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών κόσμων είναι δυνατή όταν εξαφανίζονται ο πόνος και η προκατάληψη. Χάρη στην αποδοχή, την αληλλεγγύη, τον σεβασμό και την αγάπη όλα γίνονται. Αισθάνομαι πλούσιος από όσα κέρδισα στον κόσμο αυτό, στην Ελλάδα με τους ασθενείς και αυτό γεμίζει τη ζωή μου. Με την Ελλάδα αρχικά είχα σχέση πολιτιστική, τουριστική, ιστορική, μυθολογική, που έγινε σιγά σιγά διανοητική. Και τώρα για μένα η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα με σύνορα και ωραία νησιά και καταπλητικά άγρια τοπία με αδάμαστη φύση, έγινε για μένα μια άλλη διάσταση.»

INFO Το ντοκιμαντέρ «Σμιλεμένες ψυχές» του Σταύρου Ψυλλάκη περιέχει σημαντικό αρχειακό υλικό των Θοδωρή Παπαδουλάκη και Σίλα Μιχάλακα, ενώ η μουσική είναι του Γιάννη Χαρούλη. Η δημιουργία της ταινίας ήταν μια πρωτοβουλία της Βιβλιοθήκης «Μανώλης Φουντουλάκης» σε σκηνοθεσία Σταύρου Ψυλλάκη και παραγωγή του Ματθαίου Φραντζεσκάκη – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΚΡΗΤΗΣ. Συμπαραγωγός είναι η COSMOTE TV, συμπαραγωγός προώθησης είναι η Φωτεινή Οικονομοπούλου / OhMyDog Productios και η παραγωγή έγινε με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και των Δήμων Αγίας Βαρβάρας Αττικής και Αγίου Νικολάου Κρήτης.