Οι ευρωεκλογές 2024 ήταν καθοριστικές για τη Γαλλία, με τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να αποφασίζει πρόωρες εκλογές. «Μια ουσιαστική στιγμή για διευκρινήσεις», είπε ο ίδιος προκειμένου να δικαιολογήσει την επιλογή του.
Τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης ακολούθησε μία αστραπιαία προεκλογική εκστρατεία, η οποία δεν είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει ακόμα και στο β’ γύρο των εκλογών, σε ένα ξεκάθαρο αποτέλεσμα.
Μετά τον α’ γύρο των γαλλικών εκλογών, το τοπίο δεν έγινε ξεκάθαρο. Αν και ο «Εθνικός Συναγερμός» της Μαρίν Λεπέν σημείωσε τα υψηλότερα ποσοστά αυτό δε σημαίνει, πως θα έχουμε μία ξεκάθαρη νίκη της ακροδεξιάς πτέρυγας της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης.
Τουλάχιστον, τα ποσοστά που συγκέντρωσε στην πρώτη αναμέτρηση δεν έδιναν τη δυνατότητα στον Jordan Bardella -τον υποψήφιο πρωθυπουργό του «Εθνικού Συναγερμού»- να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Μάλιστα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις που έγιναν μεταξύ του α’ και β’ γύρου υπάρχει μία ισχυρή πλειοψηφία (47%), που δεν επιθυμεί την εκλογή του, έναντι ενός ποσοστού της τάξης του 37%, το οποίο θα είναι ικανοποιημένο με μία τέτοια εξέλιξη.
Επιπλέον, στο μεσοδιάστημα των δύο αναμετρήσεων αρκετοί υποψήφιοι έχουν αποχωρήσει από την κούρσα, ώστε να εναντιωθούν απέναντι στη Μαρίν Λεπέν. Ενώ και ο ίδιος ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ζήτησε δημοκρατική συσπείρωση στο δεύτερο γύρο.
Τα ενδεχόμενα της κάλπης
Τα αποτελέσματα από τις γαλλικές εκλογές της 7ης Ιουλίου ενδεχομένως να δημιουργήσουν μία Εθνοσυνέλευση, η οποία θα καταστήσει τη χώρα ακυβέρνητη. Οι προϋποθέσεις που θα διοριστεί η νέα κυβέρνηση προκύπτουν από τους θεσμούς λειτουργίας της Πέμπτης Δημοκρατίας.
Πρώτο ενδεχόμενο
Αρχικά, το πρώτο ενδεχόμενο είναι ένα πολιτικό στρατόπεδο να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση. Το ποσοστό εδρών που οφείλει να καλύψει είναι 289 έδρες και πάνω, από τις 577. Σε αυτή την περίπτωση, θα διοριστεί μία κυβέρνηση με μικρή δυσκολία, ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα ή συνασπισμός βγει πρώτος σε ψήφους στις γαλλικές εκλογές. Στην περίπτωση της «συγκατοίκησης», ωστόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υποχρεωμένος να διορίσει πρωθυπουργό από το στρατόπεδο που κέρδισε.
Η περίπτωση αυτή έχει συμβεί στη Γαλλία το 1986, το 1993, καθώς και το 1997.
Δεύτερο ενδεχόμενο
Στην περίπτωση, όμως που δεν υπάρξει απόλυτη πλειοψηφία στις γαλλικές εκλογές τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα. Αν και το 2022, το προεδρικό στρατόπεδο κέρδισε 246 έδρες και βρέθηκε σε θέση σχετικής πλειοψηφίας, κατάφερε να παραμείνει η μεγαλύτερη ομάδα στην Εθνοσυνέλευση. Το γεγονός αυτό συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία της Πέμπτης Δημοκρατίας.
Τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να θέσουν μία παραπάνω ανησυχία στην εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς βρίσκεται υπό τη μόνιμη απειλή μίας πρότασης μομφής. Από το 2022, ωστόσο οι διάφορες ομάδες της αντιπολίτευσης στην Εθνοσυνέλευση δεν έχουν καταφέρει να συγκλίνουν στην ίδια πρόταση, με αποτέλεσμα να αποτύχουν να ρίξουν την κυβέρνηση.
Η προοπτική αυτή θα ήταν ορατή το φθινόπωρο του 2024. Όταν οι ρεπουμπλικάνοι, η αριστερά και ακροδεξιά θα μπορούσαν να συσπειρωθούν και να προχωρήσουν σε μια πρόταση μομφής, κατά την ψηφοφορία του προϋπολογισμού.
Ο συνταγματολόγος, Benjamin Morel σημειώνει δε, στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde», ότι «οι θεσμοί της Πέμπτης Δημοκρατίας σχεδιάστηκαν για να διαχειρίζονται τέτοιες σχετικές πλειοψηφίες, όχι την απουσία πλειοψηφίας συνολικά».
Οι αντιδράσεις στο ενδεχόμενο σχετικής πλειοψηφίας
Ο αρχηγός του κόμματος «Εθνικός Συναγερμός», Jordan Bardella, έχει ήδη προβλέψει το ενδεχόμενο εκλογής του με μία σχετική πλειοψηφία. Ο ίδιος δε, δήλωσε ότι θα αρνηθεί σε αυτή την περίπτωση, να αναλάβει το αξίωμα του πρωθυπουργού.
Τι συμβαίνει αν δεν υπάρχει πλειοψηφία
Στο ενδεχόμενο που δεν υπάρξει σαφής νικητής από τις γαλλικές εκλογές, θα υπάρξει κίνδυνος θεσμικού αδιέξοδου. Υπάρχει βέβαια, η δυνατότητα ποικίλα πολιτικά στρατόπεδα να ενωθούν και να σχηματίσουν έναν συνασπισμό, ο οποίος θα έχει την απόλυτη πλειοψηφία. Με τα δεδομένα όμως, που έχουν προκύψει από την προεκλογική εκστρατεία, οι τρεις κυρίαρχοι πόλοι είναι άκρως αντίθετοι μεταξύ τους.
Παρόλα αυτά, η Γαλλία δε θα μπορούσε να βρεθεί χωρίς μακροπρόθεσμη κυβέρνηση. Όπως εξηγεί και ο Benjamin Morel στην περίπτωση που δεν υπάρξει πλειοψηφία, «δεν μπορεί να ληφθεί καμία πρωτοβουλία, είτε μέσω της νομοθεσίας, είτε μέσω των κανονισμών. Τα πράγματα θα γίνουν όπως είθισται». Στο ενδεχόμενο αυτό, υπάρχει η δυνατότητα διορισμού προσωρινού πρωθυπουργού, έστω και τυπικά.
Μία «εύθραυστη» κυβέρνηση
Μία κυβέρνηση μειοψηφίας λοιπόν, είναι πολύ πιθανό να είναι εύθραυστη και να δυσκολεύεται να κυβερνήσει. Είναι κατανοητό, ότι μία τέτοια σύνθεση όχι μόνο θα δυσκολεύεται σε καθημερινές υποθέσεις, αλλά και στην ψήφιση νόμων. Η κατάσταση αυτή δε, θα είναι ιδιαίτερα έκδηλη το φθινόπωρο. Και αυτό διότι η Εθνοσυνέλευση θα κληθεί να ψηφίσει τον προϋπολογισμό. Η εν λόγω νομοθετική διαδικασία, είναι ένα μείζον ζήτημα, το οποίο προκαλεί παραδοσιακά αντιδράσεις στις πολιτικές ομάδες της Γαλλίας.
Αν και στις απερχόμενες γαλλικές εκλογές του 2022, σχηματίστηκε μία σχετική δημοκρατία, οι ομάδες της αντιπολίτευσης δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε μία πρόταση δυσπιστίας. Αλλά στην περίπτωση που θα δημιουργηθεί μία κυβέρνηση μειοψηφίας, θα υπάρχει πάντα ο φόβος για μία πρόταση δυσπιστίας.
Θα διαλυθεί πάλι η Εθνοσυνέλευση, αν δεν υπάρχει πλειοψηφία;
Στην περίπτωση που δεν υπάρξει πλειοψηφία, η Γαλλία θα έρθει αντιμέτωπη με μία πρωτοφανή κατάσταση για τα δεδομένα της Πέμπτης Δημοκρατίας. Είναι όμως ένα πρόβλημα, το οποίο συμβαίνει συχνά στα κοινοβουλευτικά συστήματα. Κάτι αντίστοιχο συνέβη στην Ιταλία το 2018.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο σύμφωνα με το άρθρο 12 του γαλλικού Συντάγματος, «νέα διάλυση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός έτους από τις εκλογές αυτές». Με αποτέλεσμα, το όποιο αδιέξοδο δε θα μπορούσε να επιλυθεί στις κάλπες βραχυπρόθεσμα. Ταυτόχρονα, όπως εξηγούν συνταγματολόγοι, δεν είναι απαραίτητο να βρεθεί μία μόνιμη λύση για τα επόμενα τρία χρόνια, όποτε θα πραγματοποιηθούν οι επόμενες προεδρικές εκλογές.
«Είναι πιθανό σε αυτό το σχηματισμό, να υπάρξει τη μία μέρα μία τεχνική κυβέρνηση, και την άλλη μία κυβέρνηση συνασπισμού», προβλέπει ο Benjamin Morel στη «Le Monde».
Όπως όλα δείχνουν, ο δεύτερος γύρος των γαλλικών εκλογών θα είναι καθοριστικός. Η 7η Ιουλίου θα επιβεβαιώσει μία από τις πιθανές συνέπειες. Ενώ θα «χαράξει» την πορεία της Γαλλίας για το επόμενο διάστημα.
Οι ιδιαίτερες συνθήκες
Οι γαλλικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 30 Ιουνίου και θα ολοκληρωθούν στις 7 Ιουλίου, λαμβάνουν χώρα κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες. Οι τέσσερις κύριοι πολιτικοί σχηματισμοί, το «Νέο Λαϊκό Μέτωπο», το «Μπλοκ», οι «Ρεπουμπλικάνοι» και ο «Εθνικός Συναγερμός», έπρεπε να προτείνουν σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα τους υποψήφιούς τους.
Παράλληλα, σε μόνο λίγες μέρες όφειλαν να αναπτύξουν ένα συνοπτικό πρόγραμμα, το οποίο θα αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες και τους κύριους προσανατολισμούς του κάθε κόμματος. Το «Νέο Λαϊκό Μέτωπο» εστίασε σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά μέτρα. Ενώ ο «Εθνικός Συναγερμός» στην ασφαλιστική και στη μεταναστευτική πολιτική.
