Από τις αίθουσες του Παρθενώνα και της Ολυμπίας στο Μουσείο του Λούβρου μέχρι τη νέα έκθεση του Σκευοφυλακίου της Παναγίας των Παρισίων, και από την Galerie Dior στο Παρίσι μέχρι το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στην Αθήνα, μια ελληνική εταιρεία υπογράφει μερικά από τα σημαντικότερα έργα μουσειακής έκθεσης των τελευταίων ετών.

Η Muevo, με έδρα την Ελλάδα καλείται όλο και συχνότερα να συμμετέχει στην υλοποίηση εμβληματικών έργων υψίστης σημασίας και τεχνογνωσίας σε μουσεία και μνημεία παγκόσμιου βεληνεκούς, που αποτελούν πόλους έλξης εκατοντάδων χιλιάδων επισκεπτών διεθνώς.

Το αποτέλεσμα είναι ότι πλέον δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 10 χώρες, έχει ολοκληρώσει πάνω από 60 διεθνή έργα σε κέντρα του σύγχρονου πολιτισμού, όπως το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, η Γενεύη, το Παρίσι και το Κατάρ, αλλά και η Ελλάδα (Βουλή των Ελλήνων, Ακαδημία Αθηνών κ.ά.) ή η Κύπρος (νέο Αρχαιολογικό Μουσείο).

Στην Galerie Dior. Οι βιτρίνες αναδεικνύουν κάθε έκθεμα μεμονωμένα σε μια ενιαία κατασκευή που εκτείνεται εκατέρωθεν του διαδρόμου παραπέμποντας στα ιστορικά «cabinets of curiosities».

«Είναι τεράστια ευθύνη αλλά και τιμή να συμμετέχεις στην προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς άλλων λαών, πόσο μάλλον ολόκληρης της ανθρωπότητας» θα πει στο «Βήμα» ο Μιχάλης Δούκας, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας.

«Η διεθνής αγορά κατασκευαστών μουσειακών προθηκών απαρτίζεται από μετρημένες στα δάχτυλα εταιρείες, η πλειοψηφία των οποίων μετράει τουλάχιστον μισόν αιώνα λειτουργίας. Το γεγονός ότι πλέον βρισκόμαστε στο σημείο που καλούμαστε να συναγωνιστούμε μαζί τους είναι μια πολύ θετική ένδειξη για την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών μας, και την εν γένει κατάρτιση της εταιρείας μας».

 Οι διεθνείς διαγωνισμοί

Η Muevo αναλαμβάνει έργα από τα πρώτα τους στάδια, καθώς επιλέγεται μέσα από τη συμμετοχή της σε διεθνείς διαγωνισμούς. Ανάλογα με τη φύση του έργου, οι διαγωνιστικές διαδικασίες πραγματοποιούνται είτε μέσω προεπιλογής (pre-selection), είτε με τη μορφή κλειστών προσκλήσεων σε περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις ιδιωτικών αναθέσεων.

Η εμπλοκή της εταιρείας καλύπτει ολόκληρο το φάσμα υλοποίησης: από την ανάλυση και τον σχεδιασμό του εκθεσιακού concept, έως την παραγωγή στο εργοστάσιό της στο Λουτράκι, τις εσωτερικές δοκιμές και την τελική τοποθέτηση των κατασκευών στον χώρο. Η ολοκληρωμένη μεθοδολογία της σε συνδυασμό με την ευελιξία της παραγωγικής της μονάδας τής επιτρέπει να προσαρμόζεται πλήρως στις απαιτήσεις κάθε έργου.

Ο Μιχάλης Δούκας, εμπνευστής και συνιδρυτής της Muevo – η οποία ιδρύθηκε εν μέσω της οικονομικής κρίσης το 2016 – δεν προέρχεται από τον χώρο του ντιζάιν ή της μηχανικής.

Με ακαδημαϊκό υπόβαθρο στη διοίκηση επιχειρήσεων και την κοινωνική ψυχολογία, προσέγγισε τον μουσειακό κόσμο μέσα από μια διαφορετική, πιο ανθρωποκεντρική οπτική, αναγνωρίζοντας τον πολιτισμό ως εργαλείο κατανόησης, συνοχής και ανάπτυξης. Στο πλευρό του, οι συνιδρυτές Αγγελική Κεμανέ – νομικός με ευθύνη για το νομικό σκέλος της εταιρείας – και Λουκάς Σαρίδης – οικονομολόγος και εκπρόσωπος οικογενειακού επενδυτικού φορέα – συνέβαλαν από την αρχή στη διαμόρφωση μιας πολυδιάστατης, ολιστικής στρατηγικής. Η Muevo οικοδομήθηκε έτσι σε γερά θεμέλια, ώστε να συνδυάζει την πολιτιστική ευαισθησία με τη θεσμική επάρκεια και τη βιώσιμη επιχειρηματικότητα.

Πλέον η ομάδα αποτελείται από περίπου 50 άτομα: έμπειρους μηχανολόγους μηχανικούς, αρχιτέκτονες, βιομηχανικούς σχεδιαστές και έναν εξειδικευμένο τεχνικό διευθυντή, τον Ιταλό Μάρκο Μασόκο, με μακρά εμπειρία σε μουσειακές εφαρμογές.

Οι δύο προάγγελοι

Δυο έργα που προηγήθηκαν της δημιουργίας της εταιρείας υπήρξαν καθοριστικά για τη δημιουργία της.

Οπως «το έργο αποκατάστασης και δημιουργίας Μουσείου του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου στο Κάιρο της Αιγύπτου, που υλοποιήθηκε χάρη στην ευγενική χορηγία του κ. Αθανάσιου και της κυρίας Μαρίνας Μαρτίνου, στα πλαίσια του πολιτιστικού και κοινωφελούς έργου της ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ. Αντικρίζοντας την απήχηση της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας ταυτότητας σε μια γειτονική χώρα με ξεχωριστή κουλτούρα, ένιωσα πλημμυρισμένος με συγκίνηση. Ο αντίκτυπος αυτού του έργου θα αποτελεί παντοτινή έμπνευση για το όραμα της εταιρείας μας να δρα κατά δύναμιν ως αρωγός πολιτιστικών δράσεων».

Ειδική κατασκευή για την υποστήριξη του εμβληματικού χάλκινου αγάλματος στην Αίθουσα του Βούδα του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης στο Παρίσι.

Το έτερο καθοριστικό ερέθισμα ήρθε όταν ο Μιχάλης Δούκας παρακολούθησε, από επαγγελματική απόσταση τότε, την ανακαίνιση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου στην Κρήτη.

«Πριν καν γεννηθεί η ιδέα για τη δημιουργία της Muevo, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την υλοποίηση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου στην Κρήτη από μια εντελώς διαφορετική επαγγελματική σκοπιά. Το αντικείμενο όχι μόνο κέντρισε το ενδιαφέρον μου επιχειρηματικά, αλλά με ώθησε να κατανοήσω την πολυπλοκότητα που κρύβεται πίσω από τη δημιουργία ενός μουσειακού χώρου, καθώς και να αναλογιστώ την πραγματική σημασία και δύναμη του πολιτισμού.

Ο πολιτισμός είναι μια γλώσσα που μιλάει όλος ο κόσμος. Η πολιτιστική δε κληρονομιά της πατρίδας μας είναι πραγματικά απαράμιλλη, οπότε οφείλουμε τόσο να την προστατεύουμε όσο και να την αναδεικνύουμε – όχι μόνο για λόγους προβολής, αλλά και για να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας όσα μας ενώνουν: τις ρίζες μας, τα ήθη και τα έθιμα, και τις αξίες της ελληνικής κουλτούρας που θεμελιώνουν την ενιαία αντίληψη της εθνικής μας ταυτότητας. Η αναγκαία επιθυμία για το επιχειρείν προήλθε μέσα από αυτές τις σκέψεις, που πλαισιώνουν και τη φιλοσοφία πίσω από τη σύλληψη της μουσειακής εξέλιξης».

Για τους ιδρυτές της δεν είναι απλώς μια κατασκευαστική εταιρεία προθηκών. Είναι ένας φορέας πολιτιστικής τεχνογνωσίας.

Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει την έκθεση αντικειμένων είναι βαθιά βιωματικός και στοχεύει σε μία αόρατη, σχεδόν «σιωπηλή» παρουσία των κατασκευών στον εκθεσιακό χώρο. «Μινιμαλισμός και απόλυτη διαφάνεια, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται η βιωματική επαφή του κοινού με τα εκθέματα, και κατά συνέπεια η πρόσληψη της μουσειακής του εμπειρίας» εξηγεί τη σχεδιαστική φιλοσοφία ο Δούκας.

Το μουσείο του μέλλοντος

Το θέμα του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων φέτος είναι «Μουσεία και κοινωνίες σε διαρκή αλλαγή». Οι νέες τεχνολογίες, όπως η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα (VR/AR), οι διαδραστικές επιφάνειες και οι immersive εγκαταστάσεις, έχουν αρχίσει να επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο το κοινό προσεγγίζει την τέχνη και την ιστορία. Σε μια εποχή που η τεχνολογία επαναπροσδιορίζει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας, τα μουσεία δεν μπορούν να μένουν ανεπηρέαστα.

Παρά τη ραγδαία είσοδο της τεχνολογίας, η Muevo δεν παρασύρεται από τις τάσεις. Αντίθετα, επενδύει στην αρμονική ενσωμάτωσή τους στο μουσειακό περιβάλλον. Ο στόχος δεν είναι να εντυπωσιάσει, αλλά να ενισχύσει τη σύνδεση του επισκέπτη με το ίδιο το έκθεμα.

H αίθουσα «Salle des Bronzes» στο Τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του Μουσείου του Λούβρου.

«Ολα αυτά σίγουρα προωθούν την ανάπτυξη του μουσειακού κοινού, δεν μπορούν όμως να αναιρέσουν την αξία των εκθεμάτων και τον έμφυτο ρόλο τους στην πρόσληψη της βιωματικής εμπειρίας της τέχνης. Το κλειδί είναι να βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία που να παντρεύει αρμονικά όλες τις επιρροές και τα στοιχεί που ενημερώνουν τη γενικότερη μουσειακή εμπειρία του κοινού.

Επομένως, οι σημερινές μουσειογραφικές μελέτες θα πρέπει να γίνονται συμβατές με τους τρόπους που ο κόσμος δέχεται και επεξεργάζεται πληροφορίες, λαμβάνοντας υπόψιν τις συνεχείς κοινωνικές αλλαγές γύρω μας. Τα μουσεία είναι εύκαμπτοι και ευέλικτοι οργανισμοί που βρίσκονταν ανέκαθεν σε ένα στάδιο διαρκούς εξέλιξης, διατηρώντας παράλληλα την ιδιότητά τους ως θεσμών για τη συμμετοχή και διαπαιδαγώγηση των πολιτών.

Ανεξαρτήτως του τεχνολογικού παράγοντα, για εμένα κάθε Μουσείο σήμερα, και ειδικότερα στο μέλλον, οφείλει να είναι ανοικτό και προσβάσιμο από όλους, με το βλέμμα στραμμένο στη δύναμη του πολιτισμού ως αναπτυξιακού μοχλού για την κοινωνική συνοχή και ευημερία. Μάλλον όμως το Μουσείο του μέλλοντος δεν είναι κάτι που θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε δίνοντας τις σωστές απαντήσεις σήμερα, αλλά θέτοντας καλύτερα τις κατάλληλες ερωτήσεις που αφορούν το αύριο».

Με επίκεντρο τον άνθρωπο

Αυτός ο προβληματισμός οδηγεί τη Muevo σε μια πιο ανθρωποκεντρική θεώρηση για το μέλλον των μουσείων: ανοιχτά, εκπαιδευτικά και συμμετοχικά. Η τεχνολογία είναι εργαλείο, αλλά ο πολιτισμός παραμένει ο στόχος.

Προθήκη στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού με γιορτινές ενδυμασίες και μουσικά όργανα στην ενότητα «Πώς διασκέδαζαν; Πώς διασκεδάζετε;».

«Το μόνο που θέλουμε να μεταφέρουμε εμείς βάσει της φιλοσοφίας αλλά και της τεχνογνωσίας μας, είναι πως οι προθήκες και οι μουσειακές κατασκευές αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης επένδυσης στον πολιτισμό, η οποία οφείλει να είναι βιώσιμη ώστε να ανθίσει στο πέρασμα του χρόνου.

Αυτή τη στιγμή υλοποιούνται πραγματικά αξιοσημείωτα και εμβληματικά έργα σε όλη την Ελλάδα, τα οποία βρίσκονται σε αντίστοιχα ποιοτικά επίπεδα με αυτά που συναντάμε σε έργα του εξωτερικού. Είναι πολύ σημαντικό τόσο για εμάς όσο και για τους επισκέπτες της χώρας μας, ότι θα μπορούμε να μαθαίνουμε ακόμη περισσότερα για την ιστορία των τόπων μας μέσα από τα μουσεία και τα μνημεία τους.

Σε κάθε τόπο, η δημιουργία ενός πολιτιστικού χώρου έχει ευεργετική δράση τόσο στον επαναπροσδιορισμό των κοινωνικών σχέσεων, όσο και στην οικονομική του ανάπτυξη, ενώ συγχρόνως προσφέρει ένα συναίσθημα περηφάνιας για τις ρίζες και το παρελθόν των ανθρώπων. Αυτό είναι κάτι που είδαμε εμπράκτως, υλοποιώντας το Λαογραφικό Μουσείο Περαχώρας, που πλέον υποδέχεται 150 επισκέπτες σε εβδομαδιαία βάση, ενισχύοντας την τοπική κοινότητα μέσω της διοργάνωσης πολιτιστικών δράσεων. Αν κάτι θεωρώ ότι θα ήταν σημαντικό ως πρόταση, αυτό θα ήταν να υπάρχει μεγαλύτερη απελευθέρωση στη μουσειογραφική απόδοση – κάτι που βλέπω πως έχει ήδη ξεκινήσει να συμβαίνει».