Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως συνέχεια της γαλλογερμανικής πρωτοβουλίας για το σχέδιο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι ιστορικής σημασίας, όχι μόνο για την εσωτερική ισχύ της, αλλά και για τη γεωπολιτική παρουσία της σε αυτή τη νέα περίοδο.

Η υποχώρηση της Αμερικής και το μη αποδεκτό υπόδειγμα του κινεζικού καθεστώτος ωθούν την Ευρώπη προς έναν νέο ρόλο στον κόσμο και φυσικά στη γειτονιά της, στα σύνορά της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Ανατολική Μεσόγειος είναι ένας μπλεγμένος ιστός εδαφικών διαφορών, περιφερειακών αντιθέσεων, καθώς και ιστορικών και θρησκευτικών συγκρούσεων, ενώ παράλληλα διαθέτει τεράστιες ποσότητες υδρογονανθράκων.

Το Ανατολικό ζήτημα ήταν πάντοτε θέμα που απασχολούσε τη Δύση, ενώ τώρα τείνει να εξελιχθεί σε δυτικό ζήτημα. Η σημασία αυτού του χώρου γίνεται τεράστια, λόγω της καθολικής ευρωπαϊκής στρατηγικής επιλογής για την απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, αλλά και για την αναχαίτιση των νέων αναμενομένων κυμάτων προσφύγων και μεταναστών, που θα κινηθούν κυρίως προς τη Δυτική και την Κεντρική Ευρώπη.

Λόγω λοιπόν των παραπάνω δεδομένων, παρατηρείται μια συνεχής αναδιατύπωση του status quo, με την παρουσία όλο και περισσότερων δυνάμεων.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση μέχρι σήμερα έχει παρουσία στην περιοχή μέσω κάποιων χωρών της – Ελλάδα – Ιταλία – Γαλλία – Μ. Βρετανία -, οι οποίες έχουν άλλοτε αντικρουόμενα και άλλοτε συγκλίνοντα εθνικά συμφέροντα.

Ταυτόχρονα, η χώρα-πυρπολητής της περιοχής είναι η Τουρκία.

Μια μεγάλη χώρα, που είναι ταυτόχρονα ο μεγάλος ασθενής της Ανατολής, κυρίως λόγω της επικίνδυνης κρίσης της οικονομίας της, αλλά και επειδή έχει θέσει ως στόχο από περιφερειακή δύναμη που είναι να γίνει κεντρικός παίκτης, ανοίγοντας μέτωπα σε τρεις ηπείρους.

Ο Ερντογάν οραματίζεται την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενισχύει ισλαμοτουρκικές ομάδες σε Βαλκάνια και Ευρώπη, σχεδιάζει αλλαγές συνόρων ή, όπως κάποιοι γράφουν, ονειρεύεται την εκδίκηση για την ήττα στη Βιέννη το 1683.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και οι περισσότερες χώρες της, έχουν κατανοήσει ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και η ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση δεν υπάρχει πια ως σχέδιο ούτε στη Δύση ούτε στην Ανατολή.

Η στρατηγική των 20 προηγούμενων χρόνων έχει εξαντλήσει τα διπλωματικά της αποθέματα. Η ιστορία κινείται γρήγορα, αιχμάλωτη πάντοτε της γεωγραφίας. Ωστόσο, τόσο η ευρωπαϊκή διπλωματική γλώσσα, όσο και αυτές ακόμα οι άτονες και άνευρες δηλώσεις των Συμβουλίων Υπουργών, δείχνουν ότι η ΕΕ κατανοεί μέρα με τη μέρα ότι η Τουρκία δεν απειλεί μόνο τα νησιά της Ελλάδας, αλλά απειλεί τα ευρωπαϊκά σύνορα, τον ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό, εφορμά στην Αφρική, δημιουργεί συμμαχίες με ισλαμικά και τουρκογενή κράτη στην Ασία και έτσι δημιουργεί παντού συμμαχίες και εχθρούς.

Ενα επεισόδιο σε μια βραχονησίδα στο Αιγαίο και η αναμενόμενη ελληνική αντίδραση θα δημιουργήσουν άμεσα εσωτερικό πρόβλημα στο ΝΑΤΟ, θα αποσταθεροποιήσουν τις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, και ταυτόχρονα θα δημιουργήσουν κύματα σε Βαλκάνια, Αδριατική, σε χώρες του Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και στο Ισραήλ.

Η Ελλάδα είναι μόνη της στην καθημερινή τουρκική πρόκληση, αλλά έχει συμμάχους με υψίστης σημασίας κοινά συμφέροντα τη στιγμή της μεγάλης πρόκλησης. Γνωρίζουμε καλά μέσα από την ιστορία μας ότι οι άλλοι θα πολεμήσουν μαζί μας μόνο όταν εξυπηρετούν δικά τους συμφέροντα. Αν υπάρξει αυτή η σύμπτωση συμφερόντων, τότε το σύγχρονο Ναυαρίνο θα μπορούσε να λέγεται Καστελλόριζο…

Ακούγεται υπερβολικό; Αδύνατο; Οσο αδύνατη, για κάποιους, ήταν η χρηματοδότηση της ανάκαμψης της Ευρώπης, όχι απλώς με συμφωνία, αλλά με πρωτοβουλία της Γερμανίας για κοινή εγγύηση του χρέους! Τα γεγονότα ανατρέπουν πάντοτε δόγματα και βεβαιότητες.

Οι ελληνοτουρκικές και οι τουρκοκυπριακές διαφορές είναι πλέον καθαρά ευρωτουρκικό πρόβλημα και είναι σημαντικό ότι προς αυτή την κατεύθυνση κινείται η κυβέρνηση και συναινούν, με τις αναγκαίες και πολλές φορές χρήσιμες εθνικές κορόνες, τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση όμως, ως ήρεμη δύναμη δημοκρατίας και ειρήνης, οφείλει μέσα από τη δική της εμπειρία να προτείνει διεξόδους προς όφελος των λαών της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και το δικό της. Λύσεις «out of the box».

Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε χώρες κατεστραμμένες με εθνικά μίση, εθνικούς οικονομικούς ανταγωνισμούς και ποτάμια αίματος, έγινε η επιλογή για μια πολυμερή συνεργασία.

Το «Σχέδιο Σουμάν» έθετε μια σειρά παραδοχών που αφορούσαν την ανάγκη άρσης των εθνικών αντιπαλοτήτων και τη σταδιακή επίτευξη οικονομικών στόχων που θα έδιναν ανάσα ευημερίας στους λαούς.

Η κεντρική ιδέα ήταν μια κοινή ανώτατη αρχή για τη διαχείριση του άνθρακα και του χάλυβα, που ήταν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της εποχής μας. Ολοι κέρδισαν σε ειρήνη και ευημερία.

Ετσι γεννήθηκε η Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ευρωπαϊκή Ενωση στον 21ο αιώνα, σε αυτή την πολύπαθη και τόσο σημαντική για την ανθρωπότητα γωνιά του πλανήτη μας, στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί να παίξει τον ρόλο του «στρατηγού» και του «ειρηνοποιού».

Στρατηγού, γιατί έχει ζωτικά συμφέροντα να υπερασπίσει και διαθέτει όλα τα απαιτούμενα μέσα, και ειρηνοποιού, γιατί ξέρει πώς γίνεται μέσα από τη στάχτη του πολέμου, με καινοτόμους οικονομικούς θεσμούς, να προκύπτουν ειρήνη, ευημερία και δημοκρατία.

Η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου είναι πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρώην επίτροπος ΕΕ, πρώην υπουργός.