Οι πιστοποιήσεις των γεωργικών προϊόντων αποτελούν το «κλειδί» για την προσαρμογή αγροτών και αγροτικών επιχειρήσεων στα σύγχρονα δεδομένα μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης και απαιτητικής αγοράς. Ο διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας «Εξέλιξη» (μέλος του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς) κ. Γιώργος Κατσουράνης επισημαίνει ότι η ανταγωνιστικότητα περνά μέσα από την πιστοποίηση και εξηγεί γιατί οι ετικέτες πιστοποίησης αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για καταναλωτές και επιχειρηματίες. Παράλληλα σκιαγραφεί τον «χάρτη» των κορυφαίων πιστοποιήσεων διεθνώς.
Οι συνθήκες που επικρατούν πλέον στην παγκόσμια οικονομία και αγορά επιβάλλουν την προσαρμογή αγροτών και αγροτικών επιχειρήσεων σε νέα δεδομένα. Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι αυτά;
«Το νέο τοπίο που διαμορφώνεται παγκοσμίως και μεταβάλλεται με ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς έχει καταλυτική επίδραση στον αγροδιατροφικό κλάδο, από τον οποίο εξαρτάται η επιβίωση των κατοίκων του πλανήτη. Οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές και επιβάλλουν πλέον σε παραγωγούς και επιχειρήσεις του κλάδου νέες απαιτήσεις όπως:
  • Να αξιοποιούν και να στηρίζουν συνέργειες.
  • Να ακολουθούν φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές σε όλα τα στάδια παραγωγής, επεξεργασίας, τυποποίησης.
  • Να ακολουθούν πρότυπα ποιότητας και να εξασφαλίζουν τις απαραίτητες πιστοποιήσεις για τα προϊόντα τους.
  • Τα προϊόντα να είναι επώνυμα και να έχουν ταυτότητα.
  • Να ακολουθούν τις αρχές του δίκαιου εμπορίου.
  • Να συνδέονται με την εναλλακτική και βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και να στηρίζουν τις τοπικές κοινωνίες».
Αρκεί η ποιότητα για να δοθεί προστιθέμενη αξία στα αγροτικά προϊόντα ή απαιτούνται πιστοποιήσεις;
«Η ποιότητα των αγροτικών προϊόντων είναι πολυπαραμετρική και συνδέεται με την ποικιλία, τις καλλιεργητικές τεχνικές, την επεξεργασία, την τυποποίηση, την αποθήκευση και τη διάθεση στην αγορά. Παράλληλα συνδέεται με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για την ασφάλεια τροφίμων, με τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, την περιοχή προέλευσης, καθώς και με τη διατροφική τους αξία.
Η ποιότητα όμως δεν αποτελεί αυτονόητο χαρακτηριστικό των αγροτικών προϊόντων. Οι πιστοποιήσεις χρησιμοποιούνται για να εξωτερικεύουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που η φύση, ο παραγωγός ή ο μεταποιητής έχουν προσδώσει στο προϊόν. Με τις πιστοποιήσεις ο καταναλωτής ή ο μεταπωλητής διαθέτει πλέον μια έξωθεν μαρτυρία ότι αυτό που ο παραγωγός υποστηρίζει για την αξία του προϊόντος του είναι βάσιμο.
Ανάλογα λοιπόν με την αγορά όπου απευθύνεται το προϊόν, το τμήμα της πελατείας στο οποίο στοχεύει ο παραγωγός και τα στοιχεία ποιότητας του προϊόντος, ο παραγωγός μπορεί και πρέπει να αξιοποιεί τις κατάλληλες πιστοποιήσεις για την οικοδόμηση της ταυτότητας του προϊόντος του».
Ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες πιστοποιήσεων;
«Οι βασικές κατηγορίες πιστοποίησης είναι οι ακόλουθες:
  • Πιστοποίηση για συστήματα διαχείρισης ποιότητας και ασφάλειας τροφίμων όπως ISO, HACCP κ.τ.λ.
  • Πιστοποίηση ποιότητας παραγωγής για την παραγωγική διαδικασία, όπως βιολογική γεωργία, ολοκληρωμένη διαχείριση, GlobalGap, GMOfree Agro7 κ.ά.
  • Πιστοποίηση για την προέλευση του προϊόντος όπως ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης), ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη, προϊόντα ορεινής παραγωγής κ.ά.).
  • Πιστοποίηση σύμφωνα με πρότυπα/προδιαγραφές, π.χ. IFS (International Food Standard), BRC (British Retail Corporation), BIOSUISSE, για βιολογικά προϊόντα κ.ά.
  • Πιστοποίηση που συνδέεται με κοινωνικές προτεραιότητες, π.χ. Fair Trade, Naturland Fair κ.ά.
  • Πιστοποίηση που συνδέεται με φιλοπεριβαλλοντικές προτεραιότητες, π.χ. ανθρακικό αποτύπωμα προϊόντος ή επιχείρησης.
  • Πιστοποιήσεις που συνδέονται με θρησκείες, όπως Halal, Kosher.
  • Σύμφωνα Τοπικής Ποιότητας, π.χ. προϊόντα Κρήτης».
Υπάρχουν κορυφαίες πιστοποιήσεις τις οποίες πρέπει να επιζητήσει ένας αγρότης και ποιες είναι αυτές;
«Από τις πιο αναγνωρίσιμες και εμπορικά ανταγωνιστικές πιστοποιήσεις είναι αυτές της ολοκληρωμένης διαχείρισης, Global Gap και της βιολογικής γεωργίας σε ό,τι αφορά τις καλλιεργητικές τεχνικές και αντίστοιχα οι πιστοποιήσεις ΠΟΠ και ΠΓΕ σε ό,τι αφορά την προέλευση και τον τόπο παραγωγής.
Οι πιστοποιήσεις αυτές απευθύνονται σε ένα ευρύ καταναλωτικό κοινό που αναζητεί ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά στα προϊόντα που καταναλώνει.
Θεωρείται σκόπιμο να αναφερθεί ότι οι προαναφερόμενες πιστοποιήσεις έχουν ευρωπαϊκή και διεθνή απήχηση και φέρουν κοινή επισήμανση στα προϊόντα ώστε αυτά να είναι εύκολα αναγνωρίσιμα σε όλες τις χώρες».

Είναι εύκολη όμως η διαδικασία των πιστοποιήσεων ή πρέπει ο αγρότης να αναζητήσει βοήθεια και από ποιον; Πόσο μπορεί να του κοστίσει η διαδικασία;
«Πρώτα από όλα ο αγρότης πρέπει να επιλέξει ποια πιστοποίηση μπορεί να προσδώσει αξία στο προϊόν του. Αυτό ίσως είναι το πιο δύσκολο και ίσως να χρειάζεται τη βοήθεια εξειδικευμένου συμβούλου.
Ο σύμβουλος θα τον ενημερώσει και για τις προδιαγραφές που επιβάλλει το πρότυπο, τη διαδικασία που προβλέπεται για την πιστοποίηση, τους πιστοποιητικούς οργανισμούς, τις αρμόδιες υπηρεσίες, καθώς και το σχετικό θεσμικό πλαίσιο.
Το κόστος συνδέεται με το είδος της πιστοποίησης που θα επιλεχθεί, το είδος της καλλιέργειας, την έκταση κ.τ.λ., ενώ το τελικό ποσό καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά της αγροτικής εκμετάλλευσης.
Αυτό που θα πρέπει να συνυπολογίσει ο παραγωγός πριν από την υιοθέτηση ενός προτύπου είναι το κόστος προσαρμογής, καθώς η ευθυγράμμισή του με τις προδιαγραφές κάθε προτύπου μπορεί να απαιτεί σημαντικές μεταβολές στην παραγωγική διαδικασία, την τυποποίηση κ.ο.κ.
Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι στη Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) υπάρχουν ειδικά μέτρα που χρηματοδοτούν τους αγρότες για την πιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας και των προϊόντων ως 810 ευρώ/έτος για ΠΟΠ/ΠΓΕ, 2.020 ευρώ/έτος για τη βιολογική παραγωγή, 1.319 ευρώ/έτος για AGRO2-1/(AGRO2-2) – ECOLABEL, καθώς και για άλλες πιστοποιήσεις».

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τις συγκεκριμένες πιστοποιήσεις;
«Τα πλεονεκτήματα από την πιστοποίηση των προϊόντων είναι πραγματικά πολλά. Αναφέρουμε ενδεικτικά:
  • Σημαντική βελτίωση στην ποιότητα και στη διατροφική αξία του παραγόμενου προϊόντος.
  • Ενίσχυση της ασφάλειας των τροφίμων, ευθυγράμμιση με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και μείωση των κινδύνων επιβολής προστίμων.
  • Αναγνωρισιμότητα των προϊόντων και ενίσχυση του brand name τους.
  • Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων στην εγχώρια και στη διεθνή αγορά.
  • Ευκολότερη πρόσβαση σε οργανωμένες αγορές και αλυσίδες διάθεσης.
  • Ευνοϊκότερες τελικές τιμές για τον παραγωγό.
  • Στήριξη γεωργικών δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών, με στοιχεία ποιοτικής ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ