Αίμα, πολιτική κρίση και στο βάθος διάλυση για την πΓΔΜ

Σε νέα περίοδο αστάθειας και αβεβαιότητας έχει εισέλθει η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Βίαιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, αποκαλύψεις για διαφθορά της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Νίκολα Γκρουέφσκι και το περασμένο Σαββατοκύριακο τα γεγονότα στο Κουμάνοβο που προκάλεσαν 22 νεκρούς. Οι ερμηνείες για τις συγκρούσεις μεταξύ αστυνομικών και Αλβανών στο Κουμάνοβο είναι πολλές, όπως και οι θεωρίες, συνωμοσίας ή μη, για το ποιος τις υποκίνησε και γιατί. Η πολιτική κρίση είναι δεδομένη –σήμερα, Κυριακή, πρόκειται να διοργανωθεί μεγάλη διαδήλωση κατά της κυβέρνησης. Αν αυτή συνδυαστεί με υποδαύλιση της έντασης μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών, θα γίνει άλλο ένα βήμα προς τη διάλυση της χώρας.

Το κακό για την πΓΔΜ είναι ότι οι δύο κρίσεις τρέχουν παράλληλα. Τον Απρίλιο περίπου 40 ένοπλοι Αλβανοί από το Κόσοβο, που φορούσαν στολές του UCK, εισέβαλαν στην πΓΔΜ και κατέλαβαν για λίγες ώρες ένα αστυνομικό τμήμα στο Γκόσιντσε, κοντά στα σύνορα, απαιτώντας τη δημιουργία αλβανικού κράτους εντός της πΓΔΜ.

Αρχές Μαΐου διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι συγκάλυψε στοιχεία στην υπόθεση του 22χρονου Μαρτίν Νεσκόσκι, ο οποίος ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από την αστυνομία το 2011. Η διαδήλωση κατέληξε σε βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία και σε δεκάδες τραυματίες.

Η πληροφορία για τη συγκάλυψη των συνθηκών του θανάτου του 22χρονου προερχόταν από τις υποκλεμμένες συνομιλίες μεταξύ κυβερνητικών στελεχών που έχουν περιέλθει στα χέρια του αρχηγού της αντιπολίτευσης Ζόραν Ζάεφ, ο οποίος τις διαρρέει λίγες-λίγες στη δημοσιότητα από τον Ιανουάριο. Ο Ζάεφ κατηγορεί τον Γκρουέφσκι ότι είχε τοποθετήσει κοριούς στα τηλέφωνα 20.000 ατόμων, μεταξύ των οποίων πολιτικοί, αστυνομικοί, δημοσιογράφοι, δικαστές και ξένοι διπλωμάτες. Ο Γκρουέφσκι υποστηρίζει ότι τους κοριούς τους τοποθέτησαν ξένες μυστικές υπηρεσίες.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο όμως η πΓΔΜ βίωσε τη χειρότερη κρίση από το 2001, όταν Αλβανοί –που αποτελούν το 25%-30% των 2 εκατ. κατοίκων της χώρας –συγκρούστηκαν με Σλαβομακεδόνες απαιτώντας περισσότερα δικαιώματα. Τότε οι αιματηρές συγκρούσεις συνεχίζονταν επί έξι μήνες και προκάλεσαν 80 νεκρούς. Σταμάτησαν με την παρέμβαση του ΝΑΤΟ και την υπογραφή της συμφωνίας της Οχρίδας που έδωσε περισσότερα πολιτικά δικαιώματα στους Αλβανούς.

Εκτοτε συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό αλβανικά κόμματα –για παράδειγμα, ο Αλί Αχμέτι, επικεφαλής του αλβανικού DUI, συγκυβερνά με τον Γκρουέφσκι. Αλλά η συμμετοχή των αλβανικών κομμάτων στην κυβέρνηση, αντί να φέρει πιο κοντά Αλβανούς και Σλαβομακεδόνες, απομάκρυνε τα αλβανικά κόμματα από τον αλβανικό λαό της πΓΔΜ.

Απ’ όλα αυτά είναι εμφανές ότι οι σχέσεις κυβέρνησης – αντιπολίτευσης και οι σχέσεις Αλβανών – Σλαβομακεδόνων (ιδίως φιλοκυβερνητικών, καθώς ο Γκρουέφσκι παίζει αναφανδόν το εθνικιστικό χαρτί) βρίσκονται σε οριακό σημείο. Οπως υποστηρίζουν αναλυτές που παρακολουθούν τα Βαλκάνια, στην πΓΔΜ συναντώνται όλα τα συστατικά για μια «τέλεια πολιτική καταιγίδα».

Το τι ακριβώς συνέβη στο Κουμάνοβο το περασμένο Σαββατοκύριακο δεν έχει γίνει ακόμη σαφές. Η αστυνομία εισέβαλε σε αλβανική γειτονιά της πόλης αργά την Παρασκευή και οι ανταλλαγές πυρών συνεχίστηκαν το Σάββατο. Από τους 22 νεκρούς οι 14 είναι Αλβανοί και οι οκτώ αστυνομικοί. Η επίσημη εκδοχή της κυβέρνησης είναι ότι πρόκειται για «μία από τις πιο επικίνδυνες τρομοκρατικές ομάδες των Βαλκανίων», της οποίας ηγούνται αλβανοί εθνικιστές από το Κόσοβο που «σχεδίαζαν να ανατινάξουν αστυνομικά τμήματα, εμπορικά κέντρα και αθλητικές διοργανώσεις» στην πΔΓΜ.

Συνελήφθησαν 30 άτομα, οι περισσότεροι Αλβανοί Κοσοβάροι, και κατηγορούνται για τρομοκρατία. Η Πρίστινα αναφέρθηκε σε «προσπάθειες αποσταθεροποίησης του Κοσόβου και των γειτονικών χωρών», ενώ τα Τίρανα ζήτησαν να προστατευθεί ο αλβανικός πληθυσμός του Κουμάνοβο. Αλβανοί διαδήλωσαν μπροστά από την πρεσβεία της πΓΔΜ στη Βιέννη φωνάζοντας μεταξύ άλλων «UCK! UCK!».

Η αντιπολίτευση της πΓΔΜ και οι Αλβανοί κατηγορούν την κυβέρνηση Γκρουέφσκι ότι κατασκεύασε τα γεγονότα στο Κουμάνοβο για να αποσπάσει την προσοχή του κόσμου από τα σκάνδαλα διαφθοράς. Το κλίμα στη χώρα είναι βαρύ και οι θεωρίες, λιγότερο ή περισσότερο παρατραβηγμένες, το βαραίνουν ακόμη περισσότερο.

Η διεθνής κοινότητα –στην οποία η κυβέρνηση Γκρουέφσκι έχει ελάχιστη αξιοπιστία –καλεί τα δύο σλαβομακεδονικά και τα δύο αλβανικά κόμματα της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης να έρθουν σε συμφωνία για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της πΓΔΜ. Η όποια συμφωνία όμως δεν αρκεί να υπογραφεί, πρέπει και να εφαρμοστεί με επιτυχία, και αυτό δεν είναι εγγυημένο.