Η Ευγενία Δημητροπούλου δοκιμάζεται στον πρώτο της μονόλογο στο θέατρο: είναι η δεκάχρονη Γέτε που αφηγείται με απλότητα και πινελιές χιούμορ την απώλεια του αδελφού της. Παιδί αλλά και γυναίκα μαζί, η ηθοποιός μπαίνει κάτω από το δέρμα του έργου του Γενς Ράσκε, «Κοιμούνται τα ψάρια;» που έκανε αίσθηση, απέσπασε βραβεία και τιμητικές διακρίσεις (Mülheimer Children’s Theater Prize 2012), μεταφράστηκε στα αγγλικά και σε πολλές ακόμα γλώσσες και ανεβαίνει πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μετάφραση της Κατερίνας Θεοδωροπούλου. Την παράσταση σκηνοθετεί η Ζωή Ξανθοπούλου.
Με ποιο τρόπο όμως μιλάει το έργο για την απώλεια ενός παιδιού και πώς η πρωταγωνίστρια απελευθερώνει το παιδί μέσα της; Συμφιλιώνεται η παιδική ψυχή με την απώλεια και το πένθος;
Το θέμα του έργου θα μπορούσε εύκολα να προσδιοριστεί ως «διαχείριση πένθους», αλλά είναι πολύ περισσότερα από αυτό καθώς πραγματεύεται την οδυνηρή συμφιλίωση με την απώλεια. Η ιστορία του Ράσκε ανοίγει έναν θεραπευτικό δρόμο για την ανακούφιση του πόνου, την ελπίδα, τη σημασία της μνήμης, αλλά και της αδελφικής αγάπης.
«Για να διηγηθώ την ιστορία ακολουθώ την ροή της ηρωίδας μου. Σίγουρα όμως στη διαδρομή αυτή ανακαλύπτω φράσεις που τις έχω πει και εγώ και ας μην έχω βιώσει κάτι αντίστοιχο. Πάντα φέρουμε μικρές ή μεγαλύτερες απώλειες, μικρές γραντζουνιές της ζωής στην ψυχή μας που μας ταυτίζουν με την ιστορία της ηρωίδας», μας λέει η Ευγενία Δημητρακοπούλου.
Η Ευγενία Δημητροπούλου στην παράσταση «Κοιμούνται τα ψάρια;». Φωτ. Ελίνα Γιουνανλή
Το έργο του Γενς Ράσκε «Κοιμούνται τα ψάρια;» έχει βραβευτεί και παρουσιαστεί σε διάφορες χώρες. Μιλάει για τον θάνατο ενός μικρού παιδιού και τη διαχείριση της απώλειάς του από την αδελφή του. Το πένθος στην παιδική ηλικία και η προσέγγισή του – εν προκειμένω η απώλεια της αδελφικής αγάπης και φυσικής παρουσίας – διαμορφώνει μια ιδιαίτερα τραυματική συνθήκη. Πώς προσεγγίζει το έργο αυτές τις έννοιες και τι πρέπει να γνωρίζει ο θεατής πριν μπει στην αίθουσα να παρακολουθήσει την παράσταση;
Στην παράσταση μας η Γέτε, η ηρωίδα του έργου, έρχεται στο σήμερα να μοιραστεί αυτή την εμπειρία της με το κοινό. Η εξομολόγηση αυτή είναι γεμάτη χιούμορ, δύσκολες στιγμές, χαρούμενες, αστείες και μελαγχολικές. Είναι ακριβώς όπως η ζωή. Όμως η Γέτε έχει κάνει ήδη μια διαδρομή και αυτό έχει ήδη ανακουφίσει μέσα της πολλά και ταυτόχρονα έχει γιατρέψει.
Δεν νομίζω πως ο θεατής πρέπει να ξέρει κάτι πριν δει την παράσταση αλλά σίγουρα μετά από αυτή θα εκτιμήσει κάποια πράγματα αλλιώς. Επίσης η Γέτε δεν μένει μόνο σε αυτό. Μέσα από την ιστορία της φαίνονται ξεκάθαρα οι σχέσεις με τους γονείς, πως νιώθει ένα μικρό παιδί όταν το αδερφάκι του πάσχει, αν θυμώνει, πως αντιλαμβάνεται το ίδιο όλο αυτό και πως φυσικά μαθαίνει να ζει με την εμπειρία αυτή.
«Πάντα φέρουμε μικρές ή μεγαλύτερες απώλειες, μικρές γραντζουνιές της ζωής στην ψυχή μας που μας ταυτίζουν με την ιστορία της ηρωίδας.»
Tο κείμενο πατά πάνω στην παιδικότητα και την αθωότητα. Πώς φέρνετε στη σκηνή το παιδικό βλέμμα; Ποια είναι η σκηνοθετική προσέγγιση της Ζωής Ξανθοπούλου στον μονόλογο μιας γυναίκας που εμπεριέχει την εκδοχή του παιδιού που ήταν;
Πάντα φέρουμε μέσα μας το παιδί που ήμασταν κάποτε. Το κείμενο αυτό που είχαμε στα χέρια μας σε βοηθάει απίστευτα να ξεκλειδώσεις το παιδί που ήσουν και να το απελευθερώσεις. Αυτή ακριβώς ήταν και η προσέγγιση της εξαιρετικής Ζωής Ξανθοπούλου. Στην παράσταση μας ενδιαφέρει η Γέτε. Η ηρωίδα που ενήλικη πια έρχεται να μοιραστεί το βίωμα της. Άλλοτε το αφηγείται με τη γλώσσα και τη ματιά του τότε, άλλοτε με την τωρινή της πείρα και όλα αυτά μπλέκονται γλυκά. Νομίζω πως η αλήθεια και η ειλικρίνεια πρέπει να είναι ο τρόπος προσέγγισης όλων των δημιουργών σε μία παράσταση.
Η Ευγενία Δημητροπούλου στην παράσταση «Κοιμούνται τα ψάρια;» σε σκηνοθεσία Ζωής Ξανθοπούλου. Φωτ. Ελίνα Γιουνανλή
Ένας μονόλογος είναι πάντα μια πρόκληση. Ποιες είναι για εσάς οι μεγαλύτερες απαιτήσεις αυτής της σκηνικής συνθήκης; Πώς συνομιλείτε με το κοινό από σκηνής; «Μπροστά στην απώλεια όλοι είμαστε παιδιά που παλεύουν να σταθούν σαν μεγάλοι», παρατηρεί η Ζωή Ξανθοπούλου στο σκηνοθετικό της σημείωμα. Υπάρχει κάποιο δικό σας βίωμα σε σχέση με τον θάνατο και την απώλεια που αναμοχλεύετε προκειμένου να συνδεθείτε με τον χαρακτήρα που υποδύεστε;
Είναι αλήθεια πως πρώτη φορά καλούμαι να κάνω μονόλογο. Σίγουρα θα είναι περίεργο μετά την πρεμιέρα που δεν θα έχω τα γνώριμα μάτια της Ζωής. Αλλά ίσως επειδή πιστεύω πως το θέατρο είναι ομαδική δουλειά νιώθω πως ο συμπαίκτης μου είναι το κοινό. Πάνω στους θεατές μας «ακουμπάω» την ιστορία και μαζί τους τη μοιράζομαι. Για να διηγηθώ την ιστορία ακολουθώ την ροή της ηρωίδας μου. Σίγουρα όμως στη διαδρομή αυτή ανακαλύπτω φράσεις που τις έχω πει και εγώ και ας μην έχω βιώσει κάτι αντίστοιχο. Πάντα φέρουμε μικρές ή μεγαλύτερες απώλειες, μικρές γραντζουνιές της ζωής στην ψυχή μας που μας ταυτίζουν με την ιστορία της ηρωίδας.
«Έχω επισκεφθεί πολλές φορές παιδιά που νοσούν πριν γίνω μητέρα και μετά και πάντα τα παιδιά αυτά με συγκινούν βαθιά. Γιατί καλούνται να αποδείξουν τη δύναμη τους σε μια μικρή ηλικία.»
Ως μητέρα, πώς σας αγγίζει προσωπικά η ιστορία μιας παιδικής απώλειας; Βλέπετε διαφορετικά τον ρόλο μέσα από τη δική σας εμπειρία;
Νομίζω πως ήμουν πάντα ευαισθητοποιημένη πάνω σε αυτό το θέμα. Έχω επισκεφθεί πολλές φορές παιδιά που νοσούν πριν γίνω μητέρα και μετά και πάντα τα παιδιά αυτά με συγκινούν βαθιά. Γιατί καλούνται να αποδείξουν τη δύναμη τους σε μια μικρή ηλικία. Και πάντα υποκλίνομαι στην προσπάθεια τους. Όμως διδάσκομαι και πολλά. Είναι συνεπώς ένα θέμα που με συγκινούσε ανέκαθεν.
Από τον μονόλογο «Κοιμούνται τα ψάρια;» με την Ευγενία Δημητροπούλου. Φωτ. Ελίνα Γιουνανλή
Αν έπρεπε να μιλήσετε στην κόρη σας για το έργο, τι θα θέλατε να της μεταφέρετε;
Πως η ζωή έχει όμορφες και δύσκολες στιγμές, πως θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε κάθετι που έρχεται στο δρόμο μας με θάρρος, δύναμη και χιούμορ και πως πάντα μετά τη μπόρα βγαίνει το ουράνιο τόξο. Και το φως!
«Παρόλο που ο κόσμος είναι γεμάτος πόνο, είναι επίσης γεμάτος και από το ξεπέρασμά του». Τι σημαίνει για εσάς αυτή η φράση της Αμερικανίδας συγγραφέως Έλεν Κέλερ που χρησιμοποιείται ως υπενθύμιση για το ανθρώπινο κουράγιο και τη φλόγα της ελπίδας σε αυτό το έργο;
Η ανθρώπινη δύναμη και το ανθρώπινο κουράγιο είναι πράγματι πολλές φορές εντυπωσιακά. Όταν κάποιος βρίσκεται σε μία δύσκολη συνθήκη συνήθως δεν αντιλαμβάνεται την σοβαρότητα της μάλλον για να την αντέξει. Ή μάλλον γιατί έτσι είναι η ζωή. Που προχωράει, και που τα περιέχει πάντα όλα.
Tο θέατρο μπορεί να δώσει θεραπεία σε ένα τραυματικό ανθρώπινο βίωμα, όπως είναι η απώλεια του αδελφικού δεσμού;
Πιστεύω πως ναι! Θεωρώ πως το θέατρο σε πολλές περιπτώσεις λειτουργεί λυτρωτικά. Σου μετακινεί την οπτική των πραγμάτων, σε ανακουφίζει, σε χαϊδεύει, σε κάνει να γελάς. Γιατί βλέπεις πως αντιδρά ένας άλλος αλλά άνθρωπος και σίγουρα μπορείς να πάρεις κάτι από αυτό.
Είστε πολύ αγαπητή στο κοινό από την τηλεοπτική και κινηματογραφική σας διαδρομή (από το «Νησί» μέχρι τη «Ρόζα της Σμύρνης» και τώρα το «Απαραίτητο φως»). Πώς συνδυάζετε τηλεόραση και θέατρο αυτή την εποχή; Εν τέλει τι αντιπροσωπεύει το θέατρο για εσάς επί του παρόντος;
Σας ευχαριστώ πολύ. Αυτή τη στιγμή κάνω μόνο θέατρο γιατί τα γυρίσματα για το «Απαραίτητο Φως» ολοκληρώθηκαν πέρυσι. Σίγουρα όμως οι δύο παραστάσεις μαζί ο «Μάρτυρας Κατηγορίας» στο θέατρο Χορν και το «Κοιμούνται τα ψάρια;» στο θέατρο Σταθμός είναι μια απαιτητική συνθήκη αλλά και ταυτόχρονα όμορφη και δημιουργική.
Για 10 Τετάρτες θα καλούμαι να υποδυθώ δύο εκ διαμέτρου αντίθετους ρόλους την ίδια βραδιά. Και είμαι ευγνώμων για αυτό.
INFO «Κοιμούνται τα ψάρια;» του Γενς Ράσκε. Θέατρο Σταθμός. Παραστάσεις από 15 Οκτωβρίου, κάθε Τετάρτη στις 18:15
Αγορά εισιτηρίων για τις κορυφαίες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο in tickets
