Εφόσον αναπνέω ελπίζω. Η ανθρωπότητα σε συναγερμό. Αναπνέει και ελπίζει. Η συνεργασία και η αλληλεγγύη των λαών δυναμώνουν. Οι συνέπειες της απειλής τραγικές. Οι εικόνες στα νοσοκομεία της Ιταλίας και της Ισπανίας, σε νέους και γέρους, θυμίζουν την κόλαση του Δάντη (la divina commedia). Ο πολιτισμός μας που ταξιδεύει στα άστρα απειλείται από έναν μικροσκοπικό αόρατο ιό. Οι ελπίδες στρέφονται στους σκαπανείς του μέλλοντος. Το επιστημονικό δυναμικό σε όλον τον πλανήτη νυχθημερόν εργάζεται για φάρμακα και εμβόλια για να καταπολεμήσουν τον ιό. Στις νοσηλευτικές υπηρεσίες, γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό, αγωνίζονται για να σώσουνε ζωές. Και η ανθρωπότητα στην καραντίνα (2 δισ.) go home και stay at home, για να επιβραδύνει την πανδημία.
Ζούμε μια ολοκληρωτικά νέα κατάσταση. Οι οικονομικές και εργασιακές σχέσεις, η κοινωνία και οι κοινωνικές, οικογενειακές σχέσεις μεταβάλλονται όσο ποτέ άλλοτε. Οι περιορισμοί και η μοναξιά αλλάζουν τους ρυθμούς την ανθρωπότητας. Ο ιός δεν κάνει διακρίσεις σε τάξεις, πλουσίους και φτωχούς, σε νέους και γέρους, βρίσκεται παντού.
Τα μαύρα σύννεφα της αγωνίας, του άγχους της απελπισίας και του ανείπωτου πόνου για τις ζωές που χάνονται, σκεπάζουν τον πλανήτη μας και τρυπώνουν στις σκέψεις και τα συναισθήματα των πολιτών του κόσμου. Τα πάντα δοκιμάζονται σε αυτή την κρίση που όμοιά της δεν υπάρχει.
Οι αντοχές στα υγειονομικά συστήματα έχουν υπερβεί κάθε ανθρώπινη προσπάθεια. Οι πολίτες στα σπίτια σωρεύουν δύσκολα συναισθήματα, αγωνιούν και πολλοί σωματοποιούν το άγχος, την ανασφάλεια, τον πόνο και την αβεβαιότητα.
Γιατροί, ψυχίατροι και ψυχολόγοι καλούνται να στηρίξουν την ψυχική υγεία τους. Αποτελούν ένα σημαντικό θεραπευτικό εργαλείο μέσα σε αυτή την υγειονομική κρίση. Και οι δοξασίες δεν λείπουν για τη συντέλεια του κόσμου, τη δευτέρα κρίση και τη διαλογή των ενάρετων για τον παράδεισο και των ατίμων για την κόλαση, και οι κρατικές οδηγίες δεν παύουν να μιλάνε για τις ευπαθείς ομάδες και τους ηλικιωμένους και σε αυτούς να δυναμώνουν μέσα τους τα υπαρξιακά ζητήματα και ο φόβος μπροστά στο θάνατο.
Λένε πολλοί να συμφιλιωθούμε με το θάνατο, απλά όμως το φιλοσοφούνε, αλλά οι ίδιοι δεν αντέχουν να το ζούνε. Τον φτωχό, τον άνεργο, τον περιθωριοποιημένο που αντιμετωπίζει ζητήματα επιβίωσης συνήθως με λόγια τον παρηγορούμε ότι όλοι μαζί θα νικήσουμε. Αλλά το αύριο χαράζει ακόμη πιο μαύρο. Πως να ελέγξει ο νους τα πάθη και τα συναισθήματα που γεννάει αυτή η κρίση.
Το κράτος σηκώνει αβάσταχτο βάρος σε αυτή την πολεμική κατάσταση. Να φροντίσει πρωτίστως την υγεία του πληθυσμού, να επιδιώξει να βγει από την κρίση με λιγότερα θύματα, αλλά και με πολίτες που θα συνεχίσουν να αναπνέουν και να ελπίζουν.
Μιλάμε για την αναπνοή διότι αυτός ο άτιμος και ύπουλος εχθρός στερεί το οξυγόνο και πνίγει τους πολίτες. Οι αναπνευστήρες είτε δεν φτάνουν, είτε φτάνουν αργά και και ο αριθμός των θυμάτων μεγαλώνει. Οι ΜΕΘ εξαντλούν τα όριά τους και βρισκόμαστε ίσως ακόμη στην αρχή της κρίσης.
Ψυχίατροι και ψυχολόγοι με τις δικές τους επιστημονικές τεχνικές, με λέξεις και διαλόγους προσπαθούν να αμβλύνουν τα άσχημα αλλά δικαιολογημένα συναισθήματα του πληθυσμού. Προσπαθούν να ανοίξουν νέες ατραπούς διαλόγου τον νου με τον εσωτερικό κόσμο. Προσπαθούν να κρατήσουν την αναπνοή και την ελπίδα ζωντανή. Συγκεντρώνουν τις σκέψεις σε διαλόγους μεταξύ των ζευγαριών και των παιδιών που σταμάτησαν το σχολείο, που άλλαξαν οι συνήθειές τους να τρέχουν σε μια ζωντανή και ανοιχτή πόλη.
Συμβουλεύουν να μελετούν ένα βιβλίο και να ταξιδεύουν στις ζωές των άλλων και σε πόλεις, χώρες νοερά, αφού τα σύνορα κλείνουν. Να επικοινωνούν με φίλους. Να φιλοσοφούν για το νόημα της ζωής τους, να διαλογίζονται αναζητώντας την ευτυχία στον εαυτό τους και τους οικείους τους. Βέβαια ως κοινωνικό ον ο άνθρωπος δεν αντέχει τη μοναξιά και ας είναι καμιά φορά ευκαιρία να μιλήσει και να τα βρει με τον εαυτό του. Ακούγονται και εύκολες συμβουλές για απομόνωση στο σπίτι, θαρρείς και είναι εύκολο να αλλάξεις συνήθειες και τρόπο ζωής.
Σίγουρα, αφού αναπνέουμε ελπίζουμε να υπάρξουν αναθεωρήσεις και μεταβολές στην περίοδο μετά την κρίση. Ελπίζουμε σε έναν νέο κόσμο, αλλά τα σημάδια για το αύριο δεν είναι ενθαρρυντικά. Αφού και σε αυτή τη μεγάλη κρίση, η συνεργασία και η αλληλεγγύη των εθνών δεν είναι η καλύτερη. Κράτη και φαρμακευτικές εταιρίες ανταγωνίζονται και σε αυτή την κρίση για το ποιος θα είναι ο πρώτος που θα ανακαλύψει θεραπευτικά φάρμακα – εμβόλια.
Πολλοί ηγέτες δεν ξεχνούν τον λαϊκισμό και τον εθνικισμό για το ποια χώρα (Κίνα, Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία κ.α.) θα κόψει το νήμα. Δεν λένε να κατανοήσουν ότι ο πλανήτης μας πλέον είναι ένα μικρό χωριό που ό,τι συμβαίνει στην Κίνα φθάνει άμεσα στις ΗΠΑ, στην Ε.Ε. και παντού. Η παγκοσμιοποίηση μας ακολουθεί παντού με τα θετικά και τα αρνητικά της.
Οι διεθνείς οργανισμοί που συστάθηκαν για το κοινό καλό της ανθρωπότητας, για την υγεία, την ασφάλεια, τη συνεργασία των λαών είχαν ατονίσει και μπλοκαριστεί από τα μεγάλα συμφέροντα κρατών και ολιγαρχών της γης.
Ο ΠΟΥ δεν σήμανε από την αρχή συναγερμό, μιλούσε για επιδημία και όχι πανδημία. Δεν έβαλε φωτιά στα ερευνητικά κέντρα. Αλλά και η Ε.Ε., οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε νιρβάνα θαρρείς και πίστευαν ότι ο ιός δεν θα μπορούσε να ταξιδέψει. Η αλληλεγγύη στο διεθνή χώρο για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι ανεπαρκής και εξόχως ελλειπτική. Σίγουρα, δεν είναι καιρός για κριτική, αλλά όχι και για σιωπή. Τα μεγάλα συμφέροντα στον πλανήτη που ελέγχουν πολιτικές εξουσίες και προσδιορίζουν την παγκόσμια ημερίσια διάταξη σε πολιτικές και μέτρα, δεν φαίνεται να αλλάζουν συνήθειες για μια νέα τάξη πραγμάτων, για μια νέα ισορροπία του ανθρώπινου γένους με το περιβάλλον αστικό, ζωικό και φυτικό. Θα λειτουργήσουν όπως πάντα αν οι πολίτες δεν αναζητήσουν νέες λύσεις και απαντήσεις στα προβλήματά τους. Η κρίση αντικειμενικά λειτουργεί ως ένα πέρασμα από τον καταστροφικό κύκλο της, σε έναν ενάρετο, δημιουργικό κύκλο. Για να αρπάξουμε αυτή την ευκαιρία, κράτη, έθνη και πολίτες πρέπει να αλλάξουμε στρατηγικές, συμπεριφορές και συνήθειες. Η ανθρωπότητα ανασαίνει και ελπίζει γι΄αυτό. Αλλά και στη δική μας ευρωπαϊκή κοινότητα τι γίνεται;
Η Ε.Ε. βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί καθυστερημένα και χωρίς πρόβλεψη και σχέδιο άφησαν και αφήνουν τα κράτη – μέλη να αντιμετωπίσουν μόνα τους τα κύματα της κρίσης. Ιταλία και Ισπανία ψάχνουν να βρουν την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Ο Νότος απαιτεί περισσότερη αλληλεγγύη και ευρωομόλογα, αλλά η Γερμανία και ο Βορράς δεν δίνει.
Η ευρωπαϊκή ηγεσία φαίνεται δεν έχει κατανοήσει το μέγεθος της κρίσης και της απειλής ή δεν τολμάει να πάρει μέτρα που θα κρατήσουν όρθια την κοινωνία και την οικονομία να αναπνέουν και να ελπίζουν. Τα κράτη με τα προληπτικά μέτρα που παίρνουν για την επιβράδυνση της διάδοσης της επιδημίας (Μένουμε Σπίτι, πλένουμε τα χέρια, όχι αγκαλιές, αυστηρός περιορισμός στην κυκλοφορία κ.α.) με τη διαρκή υπεύθυνη ενημέρωση, αλλά και προπάντων με την ενεργοποίηση των υγειονομικών αρχών και του κρατικού μηχανισμού, έχουν μια ευκαιρία να κερδίσουν ξανά την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Οι κανόνες της Πολιτείας με βάση και τις επιστημονικές οδηγίες πρέπει να τηρούνται αυστηρά επιδεικνύοντας ατομική ευθύνη για την υγεία μας και συλλογική ευθύνη για την υγεία της κοινότητας. Ατομική ευθύνη και Αλληλεγγύη αποτελούν λέξεις – κλειδιά. Η κρίση απαιτεί ενότητα και ομοψυχία πολιτική και κοινωνική. Η κρίση δεν προσφέρεται για πολιτική εκμετάλλευση και ανταγωνισμούς, οι οποίοι βέβαια δεν λείπουν (η ψυχή μπορεί να βγει, αλλά όχι και τα χούγια). Αλλά και η πολιτική εξουσία πρέπει να σεμνύνεται και όχι να συμεριφέρεται αλαζονικά ως σωτήρας επίλυσης όλων των προβλημάτων. Πολιτεία και κοινωνία έχει η κάθε μια τη δική της ευθύνη και το δικό της λόγο.
Στη χώρα μας είμαστε αισιόδοξα συγκρατημένοι. Έχει φθάσει ο ιός, αλλά δεν καλπάζει. Το υγειονομικό σύστημα αντέχει. Το υγειονομικό προσωπικό δίνει μάχες στήθος με στήθος για να σώσει ζωές και να επιβραδύνει την ταχύτητα εξάπλωσης του ιού. Η Πολιτεία να αναγνωρίσουμε πήρε έγκαιρα μέτρα που αποδίδουν μέχρι στιγμής αποτελεσματικά. Βρισκόμαστε όμως ακόμη στον ανήφορο της επιδημίας και στους επόμενους δύο – τρεις μήνες θα βρίσκεται η χώρα σε συναγερμό και οι πολίτες σε καραντίνα. Στις μεγάλες στιγμές αποκτούμε ενότητα και επιδεικνύουμε ατομική και συλλογική ευθύνη, ο καθένας στις θέσεις και τις αρμοδιότητες που ετάχθη.
Όπως το περιβάλλον σε μια έρημη πόλη, χωρίς την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων, έχει αλλάξει. Όπως το περιβάλλον στην παραγωγική βάση έχει αλλάξει. Εξίσου μεγάλες αλλαγές συναισθηματικές και νοητικές βαραίνουν τον πολίτη που υπορχεωτικά κάθεται σπίτι. Όχι διότι παραβιάζονται τα δικαιώματα της ελεύθερης διακίνησης, όχι για τα παιδιά τους που δεν πάνε σχολείο, διότι δεν μπορεί να διασκεδάσει, να δεις τους φίλους τους κ.α.. Αλλά διότι ο συναισθηματικός του κόσμος γεμίζει από φόβο ανησυχία και αρνητικά συναισθήματα για την υγεία του και όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό περιβάλλον. Αλλά διότι ο νους του γεμάτος ανησυχία για το σήμερακαι το αύριο κάνει υπολογισμούς, όπως πως και για πόσο καιρό στο σπίτι θα ζω με τα 800 ευρώ. Πως θα διαμορφωθεί το νέο οικονομικό περιβάλλον και η απασχόλησή του. Πως θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις και τα υπαρξιακά ζητήματα της επιβίωσης του ιδίου αλλά και της οικογένειάς του. Βέβαια όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα και οι σκέψεις γίνονται πιο δραματικά για τους φτωχούς, τους ανέργους, τους αστέγους και τους περιθωριοποιημένους.
Μπορεί περιστασιακά οι γιατροί, ψυχαναλυτές και ψυχολόγοι να αμβλύνουν και να στηρίζουν τις κρίσεις αγωνίας, φόβου και πανικού αυτή την περίοδο, αλλά τα τραύματα για να θεραπευτούν χρειάζονται πολύ χρόνο. Τα ζητήματα όμως επιβίωσης του ανθρώπινου δυναμικού πρέπει να έχουν κυρίραχη προτεραιότητα. Γενναιόδωρα η ευρωπαϊκή οικογένεια και τα κράτη – μέλη ξεχωριστά πρέπει να στηρίξουν τους ευρωπαίους πολίτες. Να στηρίξουν ταυτόχρονα τις επιχειρήσεις και την παραγωγική βάση, αλλά όχι πάνω από την κοινωνία την οικονομία. Και οι απόψεις μας αυτές δεν είναι θεωρητικές, ΗΠΑ και Αγγλία με τις στρατηγικές τους συμπεριφορές εκφράζουν πολιτικές που θέτουν την οικονομία σε προτεραιότητα και δεν πειράζει να χαθούν ορισμένες χιλιάδες, εκκατομύρια άνθρωποι. Για τη νιρβάνα και τα καθυστερημένα μέτρα της Ε.Ε. αναφερθήκαμε. Είναι όμως το σπίτι μας και ως ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να διεκδικήσουμε και να απαιτήσουμε. Να εξαντλήσει η Ε.Ε. κάθε χρηματοδοτικό μέσο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις για να διασφαλισθεί η υγεία και η επιβίωση των ευρωπαίων πολιτών και η κοινωνική συνοχή. Να χαράξει κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Να αποδείξει περισσότερη αλληλεγγύη και να μην εφησυχάζει ότι κάθε κράτος – μέλος θα φροντίσει για τους πολίτες του. Ο νότος της Ε.Ε. ως αδύναμος κρίκος και πάλι βρίσκεται στη δίνη της κρίσης. Αναμένει έμπρακτη αλληλεγγύη. Γι’ αυτούς τους λόγους, επαγγελματικοί φορείς, εκπρόσωποι επαγγελματικών τάξεων, επιμελητήρια, Τ.Α, Περιφέρειες πρέπει να διεκδικήσουν και να απαιτήσουν από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς περισσότερη στήριξη, συνεργασία και αλληλεγγύη σε όλα τα επίπεδα, υγειονομικό, οικονομικό και κοινωνικό.
Η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης θα δοκιμάσει και θα αξιολογήσει όλες τις εξουσίες που διαχειρίζονται τις δημόσιες υποθέσεις. Είναι μια ευκαιρία, τόσο για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όσο και για τη δική μας Πολιτεία και τους θεσμούς της να ανακτήσουν τη χαμένη εμπιστοσύνη από τους πολίτες.
Η ρήση «αρχή άνδρα δείκνυσι» επιβεβαιώνεται στις μεγάλες στιγμές και κρίσεις που αντιμετωπίζει μια κοινότητα, όπως σήμερα βιώνει την υγειονομική κρίση όλη η ανθρωπότητα.
