Η μουσική μετακομίζει στο… μέλλον!

Πριν από λίγες ημέρες η δημοσιοποίηση της απόφασης των βαυαρικών Αρχών να μην προχωρήσουν τελικά στην ανέγερση νέας αίθουσας συναυλιών στο Μόναχο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Η λύση της ριζικής ανακαίνισης της υπάρχουσας Φιλαρμονικής (Gasteig) η οποία προκρίθηκε –ενός χώρου για τον οποίο εκφράστηκαν έντονα παράπονα από τον πρώτο κιόλας καιρό της λειτουργίας του –κάθε άλλο παρά ικανοποίησε. Δεν είναι λίγοι μάλιστα αυτοί που θεωρούν ότι η ματαίωση της ανέγερσης της καινούργιας αίθουσας θα προκαλέσει το εσπευσμένο «αντίο» του διάσημου λετονού αρχιμουσικού Μάρις Γιάνσονς από την Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας, η οποία επρόκειτο να στεγαστεί εκεί…

Ολα αυτά συμβαίνουν στον απόηχο των εγκαινίων της Φιλαρμονικής του Παρισιού. Η νέα αίθουσα –χωρητικότητας 2.400 θέσεων που στεγάζει ήδη την Orchestre de Paris και όχι μόνο –άνοιξε τις πύλες της προτού ακόμη ολοκληρωθεί, γεγονός το οποίο στάθηκε αιτία να απουσιάσει από τα λαμπερά θυρανοίξια ο διάσημος αρχιτέκτονας Ζαν Νουβέλ, σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Με αφορμή τα παραπάνω, μια σύντομη «περιήγηση» σε μερικά από τα πλέον ενδιαφέροντα ανά τον κόσμο εργοτάξια πολιτισμού που θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια έχει ίσως ενδιαφέρον.

Η δεύτερη ημέρα του Απριλίου 2007 ήταν ιδιαίτερα σημαντική για το Αμβούργο. Ο θεμέλιος λίθος της πολυαναμενόμενης Φιλαρμονικής του Ελβα –σε σχέδια του διάσημου αρχιτεκτονικού διδύμου Χέρτσογκ & Ντε Μερόν – ετέθη με μεγάλη επισημότητα, παρουσία τοπικών και ομοσπονδιακών αρχών. Ουδείς μπορούσε να φανταστεί τότε το «σίριαλ» που θα ακολουθούσε: ο αρχικός προγραμματισμός ήθελε την κατασκευή να έχει ολοκληρωθεί το 2010, με τον προϋπολογισμό να αγγίζει τα 241 εκατ. ευρώ. Ενάμιση χρόνο αργότερα, τον Νοέμβριο του 2008, το κόστος έφθασε τα 450 εκατ. ευρώ, για να επαναπροσδιοριστεί τον Αύγουστο του 2012 στα 500 εκατ. ευρώ, προκειμένου να καλυφθεί η αυξημένη δαπάνη της ενίσχυσης της στέγης. Τον Δεκέμβριο του 2014 ωστόσο τα νέα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα έκαναν μερίδα του Τύπου να μιλάει για «άρωμα σκανδάλου»: η κατασκευή αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2016 –τα εγκαίνια έχουν οριστεί για τις 11 Ιανουαρίου 2017 -, με το κόστος να ανέρχεται πλέον στα 789 εκατ. ευρώ…

Σχεδιασμένο στην κορυφή μιας αποθήκης και προεξέχοντας στο ποτάμι, η νέα στέγη της Συμφωνικής Ορχήστρας NDR θα είναι ένας γυάλινος πύργος: το υψηλότερο κατοικημένο κτίριο στο Αμβούργο. Παράλληλα με την αίθουσα χωρητικότητας 2.100 θεατών, που αντλεί επιρροές από την αρχιτεκτονική της αντίστοιχης της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, με τα θεωρεία να «περικυκλώνουν» τη σκηνή, προβλέπονται επίσης δύο μικρότεροι χώροι εκδηλώσεων και μία πλατεία. Το ανατολικότερο τμήμα του συμπλέγματος θα στεγάσει το ξενοδοχείο «Westin Hamburg», η λειτουργία του οποίου θα εγκαινιαστεί τον Οκτώβριο του 2016, ενώ τα ανώτερα πατώματα στα δυτικά της κύριας αίθουσας συναυλιών θα καταλάβουν 45, συνολικά, διαμερίσματα.

«Μπορεί η αρχιτεκτονική να υπερβεί το κοινό της μυστικό, την αναπόφευκτη πραγματικότητα του να θέτει όρια στο τι θεωρείται εφικτό;». Η παραπάνω ερώτηση τίθεται στην ιστοσελίδα της αρχιτεκτονικής φίρμας OMA με (συν)ιδρυτή τον διάσημο αρχιτέκτονα Ρεμ Κούλχαας. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αισθάνονται ότι το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών της Ταϊπέι –το σχέδιο του οποίου υπογράφει η εν λόγω φίρμα –θα δώσει πραγματικά την απάντηση όταν ολοκληρωθεί μέσα στη χρονιά που διανύουμε. Το εντυπωσιακό συγκρότημα έχει σχεδιαστεί ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις κάθε είδους εκδηλώσεων –ακόμη και σε αυτές που θεωρείται δύσκολο να φιλοξενηθούν οπουδήποτε αλλού –και περιλαμβάνει τρία ευέλικτα θέατρα, τα οποία προεξέχουν από το κυβικού σχήματος κτίριο. Οι χώροι εκδηλώσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες μεγαλύτερων παραγωγών, όπως για παράδειγμα η όπερα «Οι στρατιώτες» του Τσίμερμαν. Το σχέδιο έχει, θα έλεγε κανείς, πειραματικό χαρακτήρα, και δη από πολλές πλευρές, καθώς μεταξύ άλλων προβλέπεται παρακαμπτήριος που επιτρέπει την αυτόνομη παρουσίαση των παρασκηνιακών χώρων. «Το καταλαβαίνεις μόνο όταν το δεις» εξηγούσε πριν από λίγο καιρό σε σχετικές δηλώσεις του συνεργάτης της αρχιτεκτονικής φίρμας. «Είναι περισσότερο από συγκλονιστικό και πραγματικά θα προτείναμε σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για την αρχιτεκτονική να το επισκεφθούν».

Οι δύο επικείμενες επέτειοι Μπετόβεν –το 2020 θα εορταστούν τα 250ά γενέθλιά του, ενώ το 2027 θα τιμηθούν τα 200 χρόνια από τον θάνατό του –αποτέλεσαν αφορμή για τη γενέτειρά του, τη Βόννη, να μπει στη διαδικασία ανέγερσης μιας αίθουσας συναυλιών ικανής να αντεπεξέλθει στις ανάγκες που θα προκύψουν. Στον διαγωνισμό που προκηρύχθηκε έλαβαν μέρος περισσότερες από 50 αρχιτεκτονικές φίρμες και η τελική απόφαση αναμένεται μέσα στην άνοιξη, οπότε θα επιλεγεί ένας από τους τρεις φιναλίστ (ένα γερμανικό, ένα βρετανικό και ένα γραφείο εκ Λουξεμβούργου). Το νέο κτίριο θα ανεγερθεί στις όχθες του Ρήνου και ο σχεδιασμός που έχει γίνει τοποθετεί τα εγκαίνιά του το 2019. Το πρότζεκτ χρηματοδοτείται από ιδιωτικούς πόρους με τη συμμετοχή επιχειρηματιών, ιδιωτών και οργανισμών από ολόκληρη τη Γερμανία.

Η ιδιωτική χρηματοδότηση προκρίθηκε ως ο μοναδικός ρεαλιστικός τρόπος υλοποίησης του έργου και σύμφωνα με αρμόδιους κύκλους η προσέγγιση αυτή, σε συνδυασμό με τον λεπτομερή προγραμματισμό, εγγυάται τη σταθερότητα σε ό,τι έχει να κάνει τόσο με το χρονοδιάγραμμα όσο και με τις οικονομικές υποχρεώσεις. Το fundraising που βρίσκεται σε εξέλιξη αφορά αυτή καθαυτή την κατασκευή αλλά και τον οργανισμό που θα «τρέξει» διοικητικά το πρότζεκτ και θα είναι αρμόδιος για τη λειτουργία και τη συντήρησή του. Παρά την εντυπωσιακή ανταπόκριση των ιδιωτών όμως, και η ομοσπονδιακή αλλά και η τοπική κυβέρνηση συμβάλλουν οικονομικά στο έργο αναγνωρίζοντας τη σημασία του και τις μελλοντικές δυνατότητες αξιοποίησης.

Το νέο κτίριο πάντως δεν θα περιοριστεί μόνο στα αριστουργήματα του Μπετόβεν αλλά φιλοδοξεί να αποτελέσει διεθνή μουσική στέγη φιλοξενώντας διαφορετικά είδη –από κλασική μουσική ως crossover και ποπ –και να απευθυνθεί σε κοινό κάθε ηλικίας…

Από την εποχή της ίδρυσής της το 1984, η Συμφωνική Ορχήστρα της Βαρσοβίας στερούνταν μόνιμης στέγης. Μόλις το 2009 στεγάστηκε στην –επί χρόνια αχρησιμοποίητη –παλαιά έδρα των Κτηνιατρικών Σπουδών, στο Πανεπιστήμιο της πολωνικής πρωτεύουσας. Την επόμενη χρονιά ωστόσο ο οργανισμός άρχισε να αναζητεί τον αρχιτέκτονα ο οποίος θα μπορούσε να μετατρέψει το μέρος σε μια διεθνούς ακτινοβολίας αίθουσα συναυλιών, ικανή να ανταποκριθεί στους στόχους και στις φιλοδοξίες της Ορχήστρας η οποία στη διάρκεια της 30χρονης πορείας της έχει εμφανιστεί στις μεγαλύτερες σκηνές (Κάρνεγκι Χολ, Μπάρμπικαν, Musikverein, Herkulessaal κ.τ.λ.). Τελικά επελέγη η αυστριακή φίρμα Τhomas Pucher με το σχέδιο υπό τον τίτλο «Ο μουσικός κήπος». Εν προκειμένω προβλέπεται αίθουσα συναυλιών χωρητικότητας 1.800 θέσεων, ένας ευθύγραμμος χώρος με θεωρεία που εξασφαλίζουν τέλεια θέαση χωρίς συμβιβασμούς στην ακουστική. Η κατασκευή αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2016.

Παρότι κατά καιρούς έχουν εκδηλωθεί σοβαρές αντιδράσεις σχετικά με τη μεταχείριση των μεταναστών εργατών οι οποίοι απασχολούνται στο πολιτιστικό σύμπλεγμα στο νησί Saadiyat, το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών του Αμπου Ντάμπι προχωρεί κανονικά και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2020. Το σύμπλεγμα που υπογράφει η διάσημη βρετανο-ιρακινή αρχιτέκτονας Ζάχα Χαντίντ και προβλέπεται να κατακτήσει περίοπτη θέση δίπλα στο Εθνικό Μουσείο Zayed αλλά και στα παραρτήματα του Guggenheim και του Λούβρου στην πρωτεύουσα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, περιλαμβάνει πέντε θέατρα: μία όπερα, δύο αίθουσες συναυλιών διαφορετικού προσανατολισμού, μία σκηνή πρόζας και έναν ευέλικτο χώρο εκδηλώσεων. Ολα αυτά εντάσσονται οργανικά στην όλη φουτουριστικού χαρακτήρα κατασκευή η οποία εκτείνεται επάνω από το νερό. Το Κέντρο φιλοδοξεί να προσφέρει στέγη σε κάθε μορφή παραστατικής τέχνης, ενώ η συνολική χωρητικότητά του ανέρχεται σε 6.300 θέσεις.