Σε μια κομβική συγκυρία για την ευρύτερη περιοχή, με πολλά ανοικτά μέτωπα και σειρά προκλήσεων, Αθήνα και Λευκωσία επιβεβαίωσαν μεν τη σύμπλευσή τους στην Ανατολική Μεσόγειο, επαναλαμβάνοντας παραλλήλως τη δέσμευσή τους να συνεχίσουν να εργάζονται υπέρ της επανεκκίνησης των επίσημων διαπραγματεύσεων για τη λύση του Κυπριακού, αναθεώρησαν όμως και επισήμως το πλάνο υλοποίησης του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης, το οποίο όπως όλα δείχνουν παίρνει παράταση και μάλιστα εις βάθος αρκετού χρόνου.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέδειξε τον «καταλυτικό ρόλο», όπως τον χαρακτήρισε, του σχήματος 3+1- Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ανατολική Μεσόγειο- το οποίο αναβίωσε σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα. Ο πρωθυπουργός μίλησε για μια σύμπραξη όχι απλώς ενεργειακού αλλά και γεωπολιτικού χαρακτήρα, υπό τη σκέπη της οποίας Αθήνα και Λευκωσία επιχειρούν πλέον να τοποθετήσουν τα ενεργειακά εγχειρήματα που βρίσκονται σε εξέλιξη, με πρωτεύον προφανώς το καλώδιο Ελλάδας- Κύπρου- Ισραήλ. Ο κ. Μητσοτάκης στάθηκε όπως αναμενόταν στη σημασία των συμφωνιών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μιλώντας για «νέα δεδομένα» που καθιστούν πιο βαρύνουσα τη σημασία διασυνδετήριων έργων, μεταξύ των οποίων και το καλώδιο.

Καθώς όμως Αθήνα και Λευκωσία αδυνατούν εδώ και καιρό να καταλήξουν σε κοινό πλαίσιο κατανόησης για τη συνέχεια των ερευνών, μετρώντας διαφορές σε μια σειρά από ζητήματα με κυριότερο τη βιωσιμότητα του έργου που επικαλούνται σειρά υπουργών της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι κ. Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης συμφώνησαν να επικαιροποιηθούν οι οικονομικές και τεχνικές παράμετροι της ηλεκτρικής διασύνδεσης προκειμένου να διαλευκανθεί καταρχάς το τελικό κόστος του καλωδίου. Σημειώνεται ότι ο αρχικός προϋπολογισμός έφθανε στο 1, 9 δισ. ευρώ, με την πάροδο του χρόνου όμως οι εκτιμήσεις για το ποσό άγγιζαν ακόμα και τα 3 δισ. ευρώ.

Παραλλήλως, Ελλάδα και Κύπρος φαίνεται ότι ξεκινούν διαδικασία εύρεσης επενδυτών για να καλύψουν την εν λόγω διαφορά, η οποία μόνο μικρή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, ειδικά αν κανείς αναλογιστεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αρνείται να καταβάλει τη δόση των 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ για το 2025, όπως προβλέπεται στην τελευταία συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών. Πηγές βέβαια από τη Λευκωσία έχουν επανειλημμένως πει ότι το πρόβλημα δεν είναι τα 25 εκατ. ευρώ, αλλά το έλλειμμα έμπρακτης διάθεσης από την Αθήνα να εγγυηθεί τη συνέχεια των ερευνών, ειδικά μετά το περιστατικό της Κάσου το καλοκαίρι του 2024 όπου και τουρκικές φρεγάτες παρενόχλησαν το ιταλικό πλοίο Ievoli Relume. Κατ’ αντίστιξη όμως η ελληνική πρωτεύουσα εκτιμά ότι πίσω από τις επιφυλάξεις της Λευκωσίας υποκρύπτονται άλλα κίνητρα, με κυριότερα τα οικονομικά συμφέροντα στο χώρο της κυπριακής ενέργειας.

Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι η Λευκωσία είχε πραγματοποιήσει στο παρελθόν επιτυχείς επαφές για τη συγκέντρωση κεφαλαίων, συγκεκριμένα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τους επενδυτές όμως να έχουν εν τέλει δεύτερες σκέψεις και να αποσύρουν το ενδιαφέρον τους κατόπιν των παρεμβάσεων της Τουρκίας. Άρα, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η αναζήτηση ξένων κεφαλαίων δεν θα είναι εύκολη υπόθεση από τη στιγμή που το αποκαλούμενο «γεωπολιτικό ρίσκο» δεν έχει εξαλειφθεί. Σε παράλληλο επίπεδο, οι υπουργοί Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου κ. Παπασταύρου και Παπαναστασίου επιδιώκουν την ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο έργο, όχι σε οικονομικό αλλά σε διπλωματικό επίπεδο. Εντύπωση, επίσης, προκαλεί το γεγονός ότι ενώ ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε έργο «εθνικής διάστασης και για τις δύο χώρες τα οποία, όμως, έχουν και ένα ευρύτερο γεωπολιτικό αποτύπωμα», ο κ. Χριστοδουλίδης εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικός, μιλώντας γενικώς «για έργα γεωστρατηγικής σημασίας, όπως αυτά που άπτονται της συνδεσιμότητας».

Ταυτοχρόνως, αξίζει να σημειωθεί ότι στο Κοινό Ανακοινωθέν Αθήνας- Λευκωσίας για την Τρίτη Διακυβερνητική Σύνοδο δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στην ηλεκτρική διασύνδεση. Παραλλήλως, η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την πόντιση καλωδίου με τον Λίβανο, ενώ ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ έθεσε στο δημόσιο διάλογο πρόταση να υλοποιηθεί πρώτα το τμήμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο. Την ίδια ώρα παραμένει ενεργή, αν και προς το παρόν δύσκολα υλοποιήσιμη, η πρόταση συμπερίληψης του έργου στο διάδρομο Ινδίας- Μέσης Ανατολής- Ευρώπης.

Όσον αφορά το Κυπριακό, Αθήνα και Λευκωσία επανέλαβαν την προσήλωση του στις προσπάθειες επανένωσης του νησιού, στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ, με πρώτη βήμα την επανεκκίνηση των επίσημων διαπραγματεύσεων. «Εργαστήκαμε, εξάλλου, πολύ συστηματικά, οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών, για την επαναφορά του Κυπριακού στην ατζέντα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών μετά από μία περίοδο αδράνειας» υπογράμμισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πετώντας την μπάλα στην Τουρκία, ειδικά μετά τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται κατόπιν της εκλογής του Τουφάν Ερχουμάν στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. «Νομίζω τώρα είναι στο χέρι άλλων να αποδείξουν αν πραγματικά εννοούν αυτά τα οποία ενδεχομένως να έχουν ήδη ακουστεί στον δημόσιο διάλογο, ότι επιθυμούν μία διαδικασία επανεκκίνησης των συνομιλιών, στα πλαίσια όμως πολύ σαφών κατευθύνσεων οι οποίες καθορίζονται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών», ήταν η ακριβής αποστροφή του πρωθυπουργού.

Στις 13 Νοεμβρίου ο κ. Ερχουμάν πραγματοποιεί την πρώτη επίσκεψή του στην Τουρκία, έχοντας πάντως ήδη δώσει τα «διαπιστευτήρια» του μιλώντας για απόλυτο συντονισμό με την Άγκυρα όσον αφορά την εξωτερική πολιτική του ψευδοκράτους. Καθώς πάντως ο νέος τουρκοκύπριος ηγέτης έχει εμφανιστεί θετικός σε ένα μοντέλο λύσης της αποκαλούμενης «χαλαρής ομοσπονδίας» έχει ενδιαφέρον η πρώτη δημόσια παρουσία του στην Τουρκία.