Οι 40άρηδες της Κεντροαριστεράς

Ο Αλέξης Τσίπρας και η Φώφη Γεννηματά έρχονται πολύ συχνά, σχεδόν καθημερινά, σε σύγκρουση. Το έπαθλο της ηγεμονίας στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς δεν αφήνει καθόλου αδιάφορο τον πρώην πρωθυπουργό, που βλέπει τον ΣΥΡΙΖΑ ως τον κορμό της διαμόρφωσης ενός ευρέος προοδευτικού μετώπου. Η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ), παρότι το κόμμα της έχει συρρικνωθεί, αποκρούει τις επιθέσεις και προτάσσει την αυτόνομη πορεία του. Και οι δύο γνωρίζουν καλά ότι στον κεντρώο χώρο που διεκδικούν κινείται και ένας τρίτος παίκτης, πολύ ισχυρός στην παρούσα φάση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Θα ενωθούν μπροστά στον κοινό εχθρό, όπως προτείνουν ορισμένοι, ή θα δώσουν μάχη μέχρις εσχάτων ακολουθώντας τις περιχαρακωμένες κομματικές τους βάσεις; Οι επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ έχουν όμως και ένα κοινό στοιχείο. Στο όνομα της ανανέωσης πρόσφεραν άνεση κινήσεων σε μια νέα γενιά 40άρηδων, στελεχών με μόρφωση και μετριοπαθές προφίλ, κάποιων «ψημένων» στην πρώτη γραμμή, άλλων φρέσκων στην πολιτική, ώστε να εμφυσήσουν «φρέσκο αέρα» στα κόμματά τους. Οι νέοι «λοχαγοί» δεν βρίσκονται σε ανακωχή και διασταυρώνουν συχνά τα ξίφη τους μακριά από την επικαιρότητα, την οποία αθέατα διαμορφώνουν. Η «επόμενη μέρα» της Κεντροαριστεράς θα τους βρει σε ρόλους πρωταγωνιστικούς και κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα κινηθούν οι εκπρόσωποι μιας γενιάς με παρόμοια χαρακτηριστικά, που συχνά δεν τους χωρίζουν αξεπέραστες ιδεολογικές διαφορές αλλά διαφορετικές κομματικές ταυτότητες.

Οι «λοχαγοί» του Τσίπρα στην πορεία για τον μετασχηματισμό του κόμματος

«Toπρόγραμμα «Μένουμε Ορθιοι ΙΙ» του ΣΥΡΙΖΑ είχε την τεχνογνωσία της ΜΟΔ» έλεγε γνώστης του συριζαϊκού παρασκηνίου προ ημερών. Τι εννοούσε με τον όρο αυτόν; Τη Μονάδα Οργάνωσης και Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, κομβική μονάδα του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Από τα σπλάχνα της προέρχεται ο Παναγιώτης Κορκολής που συνέδραμε σημαντικά στη συγγραφή του συγκεκριμένου προγράμματος μαζί με την αναβαθμισμένη Εφη Αχτσιόγλου και την ομάδα της που είχαν τη βασική ευθύνη. Ο κ. Κορκολής είναι ένα από τα νέα πρόσωπα του ΣΥΡΙΖΑ που «ψήθηκαν» στο καμίνι της εφαρμογής των προαπαιτουμένων από τους θεσμούς. Ηταν από τα πρόσωπα που ανέλαβαν να σηκώσουν το βάρος, αθόρυβα, αλλά μεθοδικά, και να υλοποιήσουν όσα συμφώνησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με τους θεσμούς.

Δυνατή ομάδα στο παρασκήνιο

Αυτοί αποτελούν το «νέο αίμα» του Αλέξη Τσίπρα. Συνιστούν μια δυνατή ομάδα στο παρασκήνιο που έχει πλέον εμπειρία διακυβέρνησης, διαθέτει γνώσεις, έχει καλές σπουδές (μεταπτυχιακά και διδακτορικά). Δεν κινούνται φραξιονιστικά, αλλά με όρους ενότητας, διεύρυνσης και μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ και, το κυριότερο, είναι έντονα πολιτικοποιημένα πρόσωπα με υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά που υπερτερούν πολύ μεγάλου αριθμού μελών της σημερινής Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Ορισμένοι από αυτούς θα βγουν πιο έντονα μπροστά σε αυτή τη νέα περίοδο που ξεκινά για τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς θα υποστηρίξουν και τον στρατηγικό στόχο του κ. Τσίπρα για μετασχηματισμό του κόμματος, μια διαδικασία με πολλά προβλήματα που «ανασταίνεται» εσχάτως με τελικό προορισμό το συνέδριο και ουσιαστικά το νέο κόμμα.

Προβεβλημένοι αλλά και μη

Πέρα από τα γνωστά πρόσωπα που ηλικιακά είναι στη γενιά των «σαραντάρηδων», και διετέλεσαν μέλη της κυβέρνησης Τσίπρα, όπως π.χ. ο Δημήτρης Λιάκος, ο Γιώργος Χουλιαράκης, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος, ο Αλέξης Χαρίτσης, η Εφη Αχτσιόγλου, ο Μιχάλης Καλογήρου (νυν διευθυντής του πολιτικού γραφείου του πρώην πρωθυπουργού), ο Νίκος Παππάς, κ.ά.,  υπάρχει μια μεγάλη ομάδα που κινείται στη ζώνη των 35-45 ετών και αποτελούν τους «λοχαγούς» του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρούνται πρόσωπα που θα έχουν κομβικό ρόλο την επόμενη περίοδο. Παράλληλα συμμετέχουν στην Επιτροπή Προγράμματος υπό τον Γιώργο Σταθάκη που ετοιμάζει το κεντρικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ (αυτό που παρουσιάστηκε στο Ζάππειο αφορά μόνο το προσεχές τετράμηνο της μετά πανδημία περιόδυο), όπου επίσης είναι μέλη, οι Αριστείδης Μπαλτάς, Ευκλείδης Τσακαλώτος, Αντώνης Λιάκος, Σωτήρης Βαλντέν κ.ά. Πέρα από τον κ. Κορκολή που πλέον έχει ρόλο στο οικονομικό επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα, στο συγκεκριμένο πεδίο ιδιαίτερη σημασία δίνεται, από τους γνώστες της κομματικής ανθρωπογεωγραφίας,  στην παρουσία του Δημήτρη Παπαγιαννάκου, εκ των αφανών πρωταγωνιστών της μνημονιακής περιόδου του ΣΥΡΙΖΑ.

Νο 1 στα θέματα διπλωματίας

Ο κ. Παπαγιαννάκος, που διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Συντονισμού, παρά το γεγονός ότι πέρασε μια εξαιρετικά δύσκολη οικογενειακή περιπέτεια, θεωρήθηκε το «πολυεργαλείο» της κυβέρνησης Τσίπρα. Κινήθηκε αθόρυβα επί 5,5 χρόνια, εργάστηκε με λογική «μυρμηγκιού» για να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, και το όνομά του δεν είχε ακουστεί σχεδόν καθόλου στα μέσα ενημέρωσης. Το άλλο κομβικό πρόσωπο, εκτός βέβαια από τον κ. Καλογήρου, είναι ο Βαγγέλης Καλπαδάκης, διευθυντής του διπλωματικού του γραφείου και τώρα αλλά και την περίοδο που ήταν πρωθυπουργός. Είναι από τα σημαίνοντα πρόσωπα στο επιτελείο του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και εκ των ανθρώπων που τον συνοδεύουν σχεδόν σε όλα τα ταξίδια του στο εξωτερικό. Θεωρείται, παρά το νεαρό της ηλικίας του, άριστος γνώστης των διπλωματικών θεμάτων, μετριοπαθής και απολαμβάνει εκτίμηση σε ευρύτερους πολιτικούς κύκλους.

Πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει ο Νίκος Ανδριόπουλος, η άποψη του οποίου έχει βαρύνουσα σημασία για σειρά ζητημάτων και όχι μόνο για τα επικοινωνιακά. Ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ ήταν στον πυρήνα των στενών συνεργατών στο Μέγαρο Μαξίμου. Είναι από τις πιο μετριοπαθείς φωνές και αποτελεί τον σύνδεσμό του κεντρικού συστήματος ΣΥΡΙΖΑ με τα μέσα ενημέρωσης. Κάνει σημαντική υποστηρικτική εργασία και συνομιλεί με τους δημοσιογράφους. Μαζί του είναι και ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μπελεγρής. Δυναμική παρουσία έχει στην ομάδα των «λοχαγών» του κ. Τσίπρα και η Μάνια Καββαθά, της γενιάς των «30άρηδων», πρώην διευθύντρια της Εφης Αχτσιόγλου, όταν ήταν υπουργός Εργασίας. Τώρα ασχολείται με συντονιστικά θέματα μεταξύ των τομεαρχών.

Στρατηγική και νομικό γραφείο

Μια ενδιαφέρουσα επιστροφή σημειώθηκε την τελευταία περίοδο, καθώς δραστηριοποιήθηκε και πάλι ο Δημήτρης Καραμάνος που ήταν και παλαιότερα υπεύθυνος στρατηγικού σχεδιασμού. Πλέον εκτός από το πεδίο της στρατηγικής θα έχει και την ευθύνη για τα social media. Επίσης στην ομάδα ανήκουν μεταξύ άλλων ο Κυριάκος Αργυρόπουλος στο επικοινωνιακό κομμάτι (κυρίως περιφερειακά μέσα ενημέρωσης) και η Ράνια Σβίγκου για τις διεθνείς σχέσεις. Στο νομικό γραφείο εντοπίζονται δύο πρόσωπα με προοπτικές: ο δικηγόρος Γιώργος Σαρλής που διετέλεσε και γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης και η Αγγελική Τεντολούρη, επίσης νομικός, που επέστρεψε στην Ελλάδα από νομική εταιρεία που εργαζόταν στην Ελβετία όταν ανέλαβε πρωθυπουργός ο κ. Τσίπρας.

Το «φυτώριο» των στελεχών

Παράλληλα όμως με το προεδρικό επιτελείο, η εντολή του κ. Τσίπρα είναι ανανέωση σε όλα τα επίπεδα. Είναι ενδεικτικό το στοιχείο πως και στο κόμμα και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, αλλά και στο Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, δραστηριοποιούνται στελέχη της νεότερης γενιάς. Επίσης, στο πλαίσιο της επεξεργασίας του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, σημαντική δουλειά κάνει το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), «πνευματικό παιδί» του Γιάννη Δραγασάκη που ουσιαστικά είναι και «φυτώριο» στελεχών. Στην εκπόνηση του προγράμματος συνδράμουν και πρόσωπα της γενιάς των «40άρηδων» – μέλη του ΕΝΑ – και τα οποία απέκτησαν μεγάλη εμπειρία από τις κρίσιμες θέσεις που είχαν κατά την πενταετή διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Πέραν των κ.κ. Κορκολή και Παπαγιαννάκου, έχουν αναδειχθεί οι Ευγενία Φωτονιάτα (πρώην ειδική γραμματέας του υπουργείου Οικονομίας) και στενή συνεργάτις του κ. Δραγασάκη, Ελενα Παπαδοπούλου (πρώην γ.γ. Οικονομικής Πολιτικής), Μιχάλης Νικολακάκης (διευθυντής του γραφείου του κ. Σταθάκη στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας), Θεανώ Κακουλίδου, Κώστας Στρατής (πρώην υφυπουργός Πολιτισμού), Χριστίνα Μπαριτάκη και Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος.

Φρέσκα πρόσωπα με αέρα ανανέωσης και στόχο την πολιτική ανάκαμψη

Στις 11 Ιουλίου του 2019, λίγες μέρες μετά τις εκλογές, συνεδρίασε η Κεντρική Επιτροπή του Κινήματος Αλλαγής με αντικείμενο την αποτίμηση του αποτελέσματος. Το κεντροαριστερό σχήμα είχε λάβει ποσοστό 8,10% και 457.623 ψήφους.  Στα πηγαδάκια, πριν από τη συνεδρίαση, στελέχη που είχαν μελετήσει τα επιμέρους στοιχεία δεν έκρυβαν τον προβληματισμό τους για το ότι, όπως επεσήμαναν, ένα μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων του κόμματος ήταν πάνω από 75 χρονών, ενώ, αντίθετα, οι νέες ηλικίες δεν έδειξαν να ελκύονται από την εικόνα και τις θέσεις του Κινήματος Αλλαγής.

Κομβικοί ρόλοι στην ΚΟ

Σε εκείνη τη συνεδρίαση η Φώφη Γεννηματά επέλεξε να παρουσιάσει τέσσερα πρόσωπα της νέας γενιάς, προσωπικές της επιλογές, στα οποία ανέθετε κομβικούς ρόλους στην Κοινοβουλευτική Ομάδα και στο κόμμα. Το παζλ της ανανέωσης που σηματοδότησε η ανάθεση κομβικών ρόλων «στα δύο Χ» του κόμματος, στους Παύλο Χρηστίδη και Μανώλη Χριστοδουλάκη, συμπληρώθηκε με τους Δημήτρη Μάντζο, που τοποθετήθηκε στη θέση του διευθυντή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, και τους Χρήστο Ασπιώτη, Στέφανο Παραστατίδη και Απόστολο Σπυρόπουλο που προστέθηκαν στο πολύπειρο επιτελείο της Χαριλάου Τρικούπη. Την ίδια ώρα, στο Πολιτικό Συμβούλιο, η «άλλη πλευρά του κόμματος» έβρισκε τη δική της εκπροσώπηση στο πρόσωπο του νεαρού Θεσπρωτού Ανδρέα Σπυρόπουλου, στενού συνεργάτη του Νίκου Ανδρουλάκη.

Οι επιλογές της Φώφης Γεννηματά, όσο αναγκαίες και αν ήταν για ένα κόμμα που επιζητεί εναγωνίως τη επανασύνδεσή του με τη νέα γενιά, έκρυβαν αρκετούς κινδύνους. Το νεαρό της ηλικίας των νέων προσώπων, σε συνδυασμό με την  παγίδα της δημοσιότητας, δημιούργησε, όπως λέγεται, «υπέρμετρες φιλοδοξίες, ανταγωνισμούς και δύσκολες συγκατοικήσεις».  Την ίδια ώρα η παλιά φρουρά έδειχνε να θέλει να κρατήσει τη σκυτάλη στα χέρια της. Ομως κάθε στοίχημα για να κερδηθεί πρέπει να ξεπεράσει εμπόδια.

Με αναμνήσεις από το ΠαΣοΚ

Εναν χρόνο μετά τις εκλογές η Φώφη Γεννηματά φέρεται αποφασισμένη να προχωρήσει και σε άλλες δόσεις ανανέωσης. Εκτιμά ότι η παρουσία αυτών των νέων στελεχών ενισχύει και την εικόνα του κόμματος αλλά και το αρχηγικό της προφίλ. Υπάρχει όμως και μια άλλη σημαντική παράμετρος. Ολα αυτά τα νέα πρόσωπα αντιστέκονται στα σενάρια που θέλουν το Κίνημα Αλλαγής είτε να οδηγείται σε συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε να εξαφανίζεται εκλογικά. Αντιθέτως θεωρούν ότι υπάρχει σημαντικός ζωτικός πολιτικός χώρος για το Κίνημα Αλλαγής και έχουν ρίξει όλο το βάρος στην πολιτική, οργανωτική και επικοινωνιακή του ανάκαμψη. Ολοι τους καθοδηγούνται από τις μνήμες της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης που συνόδευαν τα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια. Ολοι τους προέρχονται από οικογένειες που πίστεψαν στην επαγγελία της Αλλαγής.

Σκληρή δουλειά για πολλές ώρες

Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Στέφανος Παραστατίδης. Γιος του Θεόδωρου Παραστατίδη, βουλευτή του ΠαΣοΚ και αργότερα του ΣΥΡΙΖΑ, θυμάται τα χρόνια που οι οργανώσεις του κόμματος έσφυζαν από ζωή και στις συνεδριάσεις οι γονείς έπαιρναν μαζί τα παιδιά τους, φροντίζοντας να απασχολούνται δημιουργικά την ώρα που συζητούσαν. Κάπως έτσι, στα επτά του χρόνια, ο κ. Παραστατίδης βρέθηκε με ένα βραβείο ζωγραφικής απονεμημένο από την τοπική οργάνωση του ΠαΣοΚ. Δεν είναι όμως μόνο οι αναμνήσεις που τον κράτησαν στον χώρο. Είναι η πεποίθηση ότι στα χρόνια της κρίσης τόσο η ΝΔ όσο ο ΣΥΡΙΖΑ κράτησαν ανεύθυνη στάση τάζοντας μαγικές λύσεις που δεν υπήρχαν. Τι μπορεί να κάνει το Κίνημα Αλλαγής; «Θα τα καταφέρουμε στο τέλος, δεν γίνεται αλλιώς» είναι η αγαπημένη του φράση. Ακόμα και αν αυτό το «θα τα καταφέρουμε» απαιτεί πολύωρες καθημερινές τηλεσυνεδριάσεις με τις οργανώσεις. Η τελευταία, την περασμένη Τετάρτη, κράτησε 4 ώρες.

Ο 38χρονος διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Κινήματος Αλλαγής, Δημήτρης Μάντζιος, προέρχεται από μια οικογένεια «μετριοπαθών σοσιαλδημοκρατών». Η σχέση του με τη Φώφη Γεννηματά άρχισε αμέσως μετά τις εκλογές του 2015, όταν η σημερινή πρόεδρος του ΠαΣοΚ, τότε υπεύθυνη του κοινοβουλευτικού τομέα Δικαιοσύνης, του πρότεινε να συνδράμει, ως επιστημονικός συνεργάτης της, το έργο της. Η εκτίμησή του είναι ότι η ανάκαμψη του Κινήματος Αλλαγής περνά μέσα από τις παρεμβάσεις της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, η οποία, όπως λέει, «είναι επί της ουσίας η αξιωματική αντιπολίτευση».

Το φιλόδοξο σχέδιο προβολής των θέσεων

Η ανάδειξη του κοινοβουλευτικού έργου είναι ένα από τα κεφάλαια που απασχολούν τον νέο γραμματέα Επικοινωνίας Παναγιώτη Βλάχο που αναζητεί τρόπους ανάδειξης των θέσεων του κόμματος που, σύμφωνα με τη Χαριλάου Τρικούπη, δεν προβάλλονται από τα μέσα ενημέρωσης. Μαζί με τον Παύλο Χρηστίδη εκπόνησαν ένα φιλόδοξο σχέδιο το οποίο παρουσίασαν, την περασμένη Τετάρτη, στους εκπροσώπους Τύπου των νομαρχιακών και τοπικών επιτροπών του κόμματος. Το σχέδιο αυτό ρίχνει το βάρος του στην παρέμβαση και την προβολή των θέσεων του κόμματος στα περιφερειακά μέσα ενημέρωσης. Η Φώφη Γεννηματά δείχνει εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του κ. Βλάχου, που προέρχεται από οικογένεια σοσιαλδημοκρατικών απόψεων – ο πατέρας του ήταν υποψήφιος νομάρχης με το ΠαΣοΚ στην Ευρυτανία.

Ο «ιθύνων νους» του Ανδρουλάκη

Στην τελευταία συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου, στην οποία συζητήθηκε η στρατηγική του κόμματος, τα βλέμματα όλων στράφηκαν προς τον Ανδρέα Σπυρόπουλο, όμως ο  33χρονος Θεσπρωτός απέφυγε να τοποθετηθεί. Η σιωπή του κ. Σπυρόπουλου μπορεί να εξηγηθεί και από την εμπειρία που έχει στις κομματικές διαδικασίες. Στα 26 του χρόνια ήταν ήδη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠαΣοΚ, ιδιότητα την οποία δεν συνδύασε με κάποια κρατική θέση. Ο κ. Σπυρόπουλος δραστηριοποιείται στον ιδιωτικό τομέα και είναι συνιδρυτής μιας εταιρείας μελετών και κατασκευών. Σε σχέση με τα άλλα «πρόσωπα της ανανέωσης», δεν αναφέρεται στη Φώφη Γεννηματά, η οποία πάντως εκτιμά τις δυνατότητές του στον στρατηγικό σχεδιασμό και στην οργάνωση. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο κ. Σπυρόπουλος αποτελεί τον «ιθύνοντα νου» της πλευράς Ανδρουλάκη.