Ενας αθώος 25χρονος χάνει τη ζωή του με άγριο τρόπο. Απότομα μονοπάτια οδηγούν σε απόκρημνα βράχια και τον χώρο λυμαίνονται συμμορίες. Εκατοντάδες Ελληνες και τουρίστες πέφτουν θύματα βίαιων ληστειών. Οι επείγουσες αναφορές για τρομακτική αύξηση της εγκληματικότητας πέφτουν στο κενό. Η αστυνόμευση και η προστασία είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Οι απόπειρες για ασφαλή περίφραξη της περιοχής συναντούν την αντίδραση ορισμένων κατοίκων και πέφτουν στο κενό. Οι υπεύθυνοι αρχαιολόγοι καταγγέλλουν την αδιαφορία των αρμοδίων και οι αρχαιοφύλακες την αποδυνάμωσή τους. Εξακόσια στρέμματα, υψίστης αρχαιολογικής σημασίας, λίγα μόνο μέτρα από την Ακρόπολη παραμένουν άκρως επικίνδυνα. Το έγκλημα στου Φιλοπάππου είναι… διαρκείας.

Καθημερινά εγκλήματα

Τα τελευταία χρόνια η περιοχή των Δυτικών Λόφων (Πνύκα, Φιλοπάππου και Αστεροσκοπείο) γινόταν όλο και πιο επικίνδυνη, με τα περιστατικά βίας να σημειώνουν άκρως ανησυχητική αύξηση. Η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο το 2018. Μέχρι τις 17 Ιουλίου είχαν καταγραφεί περισσότερες από 200 επιθέσεις και ληστείες, ανάμεσα στις οποίες και αρκετές με σοβαρούς τραυματισμούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι δράστες ήσαν αλλοδαποί. Το γεγονός ότι η περιοχή ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη για τους επισκέπτες το έβλεπαν όλοι, εκτός από εκείνους που είχαν καθήκον να κάνουν κάτι για αυτό. Οπως καταγγέλλουν αρχαιολόγοι και αρχαιοφύλακες, παρά τις επείγουσες αναφορές στις αρμόδιες υπηρεσίες (υπουργείο Πολιτισμού, Ελληνική Αστυνομία), δεν υπήρχε καμία ουσιαστική ανταπόκριση. Επρεπε να φτάσουμε στην άγρια δολοφονία του Νικόλα Μουστάκα στις 15 Αυγούστου για να αντιληφθούν οι συναρμόδιοι τη σοβαρότητα της κατάστασης και να αρχίσουν να εξαγγέλλουν φιλόδοξα σχέδια. Ωστόσο σχεδόν έξι μήνες αργότερα τίποτε απολύτως δεν έχει αλλάξει στην περιοχή.

Η δημοσιότητα που έπαιρναν οι μαζικές επιθέσεις εναντίων Ελλήνων και τουριστών γύρω από την Ακρόπολη είχε γίνει «πονοκέφαλος» για την Ελληνική Αστυνομία, που τον Απρίλιο του 2018 είχε ανακοινώσει «ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο» για την αστυνόμευση της περιοχής. Δυστυχώς το σχέδιο δεν λειτούργησε, με αποτέλεσμα τα περιστατικά και να πληθύνουν και να γίνουν πιο βίαια, με αποκορύφωμα το τραγικό συμβάν του Δεκαπενταύγουστου. Σύμφωνα με την αστυνομική έρευνα, οι τρεις δράστες πριν από τη δολοφονία του Νικόλα είχαν διαπράξει τουλάχιστον άλλες δέκα ληστρικές επιθέσεις μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα.

Μετά τον θάνατο του Νικόλα και κατόπιν αυτοψίας του αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, κ. Αριστείδη Ανδρικόπουλου, εξαγγέλθηκε η αναθεώρηση του σχεδίου αστυνόμευσης με «ενισχυμένες περιπολίες, χρήση μηχανών motocross, εξονυχιστικούς ελέγχους και αιφνιδιαστικές, οργανωμένες επιχειρήσεις της Ασφάλειας, της Αμεσης Δράσης ή της ΟΠΚΕ». Τίποτα, όμως, από όλα αυτά δεν έγινε. Η πραγματικότητα είναι ότι η αστυνομία παραμένει «χλιαρός» παρατηρητής, ακολουθώντας ίσως το «δόγμα Τσίπρα»: «Αν σας επιτεθούν πάρτε μας τηλέφωνο».

Περίφραξη και αντιδράσεις

Οσο για την περίφραξη του χώρου, η οποία θα μπορούσε να σώσει ανθρώπινες ζωές, είναι μια άλλη θλιβερή ιστορία αδυναμίας της πολιτείας να κάνει το αυτονόητο. Η περιοχή είναι γεμάτη επικίνδυνες παγίδες – απότομα μονοπάτια, νταμάρια, απόκρημνους βράχους – και θα πρέπει να είναι ο μοναδικός «οργανωμένος» αρχαιολογικός χώρος στον οποίο η πρόσβαση είναι ελεύθερη όλο το 24ωρο. Οπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι αρχαιολόγοι, η πρόσβαση σε αυτόν, τουλάχιστον μετά από κάποια ώρα, θα πρέπει να ελέγχεται αυστηρά ή και να απαγορεύεται. Ομως όλες οι απόπειρες που έχουν γίνει για ασφαλή περίφραξη έχουν αποβεί άκαρπες, εξαιτίας των αντιδράσεων από «συλλογικότητες» και κατοίκους της περιοχής. Οι υπουργικές αποφάσεις που προέβλεπαν τη λειτουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου με ελεύθερη πρόσβαση από τρεις ελεγχόμενες εισόδους και κλειστό το βράδυ δεν εφαρμόστηκαν ποτέ.

«Εχουμε κάνει άπειρες προσπάθειες, αλλά πέφτουμε συνεχώς σε τοίχο. Μετά το τραγικό συμβάν με τον 25χρονο έγιναν πολλές συσκέψεις για την ασφάλεια του χώρου, ακούσαμε ότι θα γίνουν πολλά, αλλά τελικά, μετά τις αντιδράσεις μερίδας των κατοίκων, η πολιτεία υπαναχώρησε. Προσωπικά είχα τρία αυτόφωρα και η υπηρεσία μας δεν καλύπτει τα νομικά μας έξοδα» αναφέρει χαρακτηριστικά η κυρία Ελένη Μπάνου, διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών. Μάλιστα, σε επιστολή της προς την οικογένεια του άτυχου νεαρού είχε χαρακτηριστικά τονίσει ότι το «τραγικό γεγονός δεν θα είχε συμβεί εάν υπήρχε περίφραξη στην περιοχή του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου». Να σημειωθεί ότι το 2015 είχε γίνει και πάλι μια απόπειρα να αποκατασταθεί η περίφραξη του χώρου, αλλά είχε αποβεί άκαρπη εξαιτίας των αντιδράσεων ορισμένων κατοίκων. Ανάμεσα στους αντιδρώντες ήταν και η Ανοικτή Πόλη, η παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ στον Δήμο Αθηναίων.

Τον περασμένο Νοέμβριο, τρεις μήνες μετά τον χαμό του Νικόλα, ύστερα από ευρεία σύσκεψη στην οποία συμμετείχαν όλοι οι συναρμόδιοι φορείς, αποφασίστηκε, μεταξύ άλλων, να ληφθούν άμεσα μέτρα για την περίφραξη του χώρου. Το κονδύλι ενεργοποιήθηκε, ο εργολάβος ξεκίνησε τα έργα, τοποθετήθηκαν καινούργιες κάμερες ασφαλείας, αλλά οι προσπάθειες έπεσαν και πάλι στον τοίχο των αντιδράσεων. Οι κάμερες καταστράφηκαν και τα έργα υποδομής του εργολάβου «ξηλώθηκαν». Στις 29 Νοεμβρίου δύο κουκουλοφόροι επιτέθηκαν στον αρχαιοφύλακα που ήταν σε υπηρεσία. Τον απείλησαν, τον εκφόβισαν και δεν δίστασαν να προκαλέσουν ζημιές στο φυλάκιο με βαριοπούλα. Ομως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η κυρία Μπάνου, «η Αστυνομία ήταν παρούσα, αλλά ουσιαστικά απούσα. Απλώς παρατηρούσε». Το τελευταίο καταγεγραμμένο συμβάν φραστικής επίθεσης σε αρχαιοφύλακα έγινε στις 17 Ιανουαρίου.

«Καθεστώς εκφοβισμού» καταγγέλλουν οι φύλακες

Από την πλευρά τους οι αρχαιοφύλακες καταγγέλλουν το «καθεστώς εκφοβισμού» κάτω από το οποίο ζουν και επιρρίπτουν ευθύνες στο υπουργείο και την κυρία Μπάνου για την αποδυνάμωσή τους. «Ζητάμε περισσότερους φύλακες και μας παίρνουν και τους ελάχιστους που διαθέτουμε» αναφέρει χαρακτηριστικά η αρχιφύλακας κυρία Πελαγία Ζαλούμη. «Σήμερα το βράδυ (22 Ιανουαρίου), με απόφαση της κυρίας Μπάνου, δεν θα υπάρχει ούτε ένας νυχτοφύλακας. Αντί να αυξήσει το προσωπικό, το αποδυναμώνει. Από τα οκτώ φυλάκια είναι επανδρωμένα μόνο τα τρία. Οπως καταλαβαίνετε, η προστασία της περιοχής είναι ανύπαρκτη» λέει.

Η αύξηση της εγκληματικότητας έχει άμεση σχέση με την «εξαφάνιση» των αρχαιοφυλάκων, σημειώνει η κυρία Ζαλούμη. «Υπήρχαν άνθρωποι που είχαν τραυματιστεί σοβαρά από συμμορίες και πήγαιναν στα φυλάκια για να ζητήσουν βοήθεια και τα έβρισκαν άδεια. Οι αρχαιοφύλακες λειτουργούν αποτρεπτικά. Οταν υπήρχαν άτομα στα φυλάκια οι επιθέσεις ήταν σαφώς πιο λίγες. Τρέμουμε για το τι θα γίνει το καλοκαίρι που μας έρχεται» επισημαίνει. Με λίγα λόγια η περιοχή παραμένει επικίνδυνη, χωρίς αστυνόμευση και εντελώς απροστάτευτη. Φαίνεται ότι ούτε το πιο τραγικό συμβάν δεν είναι ικανό να ταρακουνήσει τους «συναρμόδιους» που παραμένουν άβουλοι και μοιραίοι.