Τρία θύματα, έναν μεγάλο χαμένο και μία παράπλευρη απώλεια έχει προκαλέσει το δημοψήφισμα για το Brexit: τα θύματα είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), το Ηνωμένο Βασίλειο και το Συντηρητικό Κόμμα που οδεύουν προς διάσπαση, ο μεγάλος χαμένος είναι ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, που αποχωρεί χρεωμένος ακόμη και με μια πιθανή διάλυση της χώρας του και της ΕΕ, ενώ παράπλευρη απώλεια είναι ο Τζέρεμι Κόρμπιν των Εργατικών που παραπαίει αμφισβητούμενος από τους βουλευτές του.
Το κενό ηγεσίας στα δύο μεγάλα κόμματα ενισχύει την αβεβαιότητα στη Βρετανία. Η μεγαλύτερη πρόκληση όμως που αντιμετωπίζει η χώρα είναι συνταγματική και υπαρξιακή.
Το δημοψήφισμα απέδειξε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο κάθε άλλο παρά ενωμένο είναι. Η Σκωτία, η Βόρεια Ιρλανδία, ακόμη και το Λονδίνο, που ψήφισαν αναφανδόν υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, αισθάνονται ότι έχουν αποκοπεί από την υπόλοιπη Αγγλία και την Ουαλία που ψήφισαν Brexit.
«Ούτε από την πίσω πόρτα ούτε δεύτερο δημοψήφισμα»


Επικρατέστερη για να διαδεχθεί τον Κάμερον είναι η υπουργός Εσωτερικών Τερέζα Μέι, που υποστήριζε χλιαρά το Remain. «Brexit σημαίνει Brexit» δήλωσε ξεκαθαρίζοντας τις προθέσεις της. «Δεν πρέπει να υπάρξουν προσπάθειες για να παραμείνουμε στην ΕΕ, ούτε προσπάθειες για να επανενταχθούμε από την πίσω πόρτα ούτε δεύτερο δημοψήφισμα».
Ο εμφύλιος εντός του Συντηρητικού Κόμματος δεν κρύβεται. Οποιος διαδεχθεί τον Κάμερον θα αντιμετωπίσει το δύσκολο έργο να κρατήσει το κόμμα και τη χώρα ενωμένα και παράλληλα να εξισορροπήσει την επιθυμία των Αγγλων να μειωθεί η μετανάστευση από την ΕΕ με εκείνη του Λονδίνου να διατηρηθεί η πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά –ενώ οι Βρυξέλλες αποκλείουν την περίπτωση να ισχύσουν και τα δύο συγχρόνως.
Και στο Εργατικό Κόμμα οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Ο Τζέρεμι Κόρμπιν έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης περισσότερων από τους τρεις στους τέσσερις βουλευτές του. Από στιγμή σε στιγμή αναμένεται είτε η παραίτησή του είτε η ανακοίνωση της βουλευτού και πρώην υπουργού των Εργατικών Αντζελα Ιγκλ ότι θέτει υποψηφιότητα για να τον διαδεχθεί. Ο Κόρμπιν κατηγορείται ότι υποστήριξε απρόθυμα το Remain, οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο στο Brexit.
Κάν’ το όπως η νήσος Μαν και η Γροιλανδία


Η σκωτσέζα πρωθυπουργός Νίκολα Στέρτζον προσπαθεί να βρει τρόπο για να ξαναδιοργανωθεί δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας από την υπόλοιπη Βρετανία.
Παρότι το 2014 οι Σκωτσέζοι ψήφισαν να παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αν διοργανωνόταν ξανά το δημοψήφισμα σήμερα, το 60% θα ψήφιζε υπέρ της ανεξαρτησίας της Σκωτίας. Παράλληλα, η Στέρτζον είναι σε επαφή με τις Βρυξέλλες σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει την παραμονή της Σκωτίας στην ΕΕ μετά την αποχώρηση της Βρετανίας. Σε αυτό βρίσκει κάθετα αντίθετο τον ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι, ο οποίος απειλεί με βέτο φοβούμενος απόσχιση της Καταλωνίας.
Στη Βόρεια Ιρλανδία παρατηρείται τεράστιο ρεύμα απόκτησης ιρλανδικού διαβατηρίου, καθώς όλοι επιθυμούν να παραμείνουν πολίτες της ΕΕ, έστω και λόγω διπλής υπηκοότητας. Ακόμη και κορυφαίοι σκληροπυρηνικοί Ενωτικοί (προτεστάντες υποστηρικτές της παραμονής της Βόρειας Ιρλανδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο) συμβουλεύουν τους Βορειοϊρλανδούς να καταθέσουν αίτηση για ιρλανδικό διαβατήριο.
Υπάρχουν αναλυτές που υποστηρίζουν πως όλα είναι θέμα πολιτικής βούλησης από πλευράς ΕΕ και δίνουν το παράδειγμα της νήσου Μαν και των νησιών της Μάγχης που, αν και βρετανικά, δεν ανήκουν στην ΕΕ, καθώς και το παράδειγμα της Γροιλανδίας που το 1985 ψήφισε την αποχώρησή της από την ΕΕ, αν και ανήκει στη Δανία. Αλλοι υποστηρίζουν ότι μια μέση λύση θα ήταν η Αγγλία και η Ουαλία να ενταχθούν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο μαζί με τη Νορβηγία, το Λιχτενστάιν και την Ισλανδία.
Αυτό όμως σημαίνει ότι η Αγγλία και η Ουαλία πρέπει να υιοθετούν τις ευρωπαϊκές οδηγίες, να πληρώνουν χρήματα στις Βρυξέλλες και να δέχονται ευρωπαίους μετανάστες με αντάλλαγμα κατάργηση των συνόρων με την ΕΕ και πρόσβαση στην κοινή αγορά.
Αντρέα Μαμόνε, Πανεπιστήμιο Royal Holloway του Λονδίνου
«Εμείς αναρωτιόμαστε: Γιατί να συνεχίσω να ζω εδώ;»
Το μέλλον των ευρωπαίων εργαζομένων στη Βρετανία μονοπωλεί τις μεταξύ τους συζητήσεις, λέει στο «Βήμα» ο δρ Αντρέα Μαμόνε, που διδάσκει σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία στο Πανεπιστήμιο Royal Holloway του Λονδίνου. Ιταλός στην καταγωγή, ζει επί 15 και πλέον χρόνια στη Βρετανία και μετά το δημοψήφισμα σκέπτεται σοβαρά για πρώτη φορά να φύγει από τη χώρα.
Ποιο είναι το κλίμα ανάμεσα στους Ευρωπαίους που εργάζονται στη Βρετανία μετά το δημοψήφισμα;
«Οι περισσότεροι είναι πολύ ανήσυχοι επειδή υπάρχει αύξηση της παρενόχλησης των ξένων. Είναι επίσης πολύ διαδεδομένο το αίσθημα απογοήτευσης και επικρατεί μεγάλη ανασφάλεια για το τι θα συμβεί στο μέλλον. Στο Λονδίνο, τα περιστατικά παρενόχλησης είναι σπάνια γιατί οι Λονδρέζοι, που είναι πολύ πιο κοσμοπολίτες από τους υπόλοιπους Αγγλους, ψήφισαν υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ. Στην επαρχία όμως σημειώνονται πολλά τέτοια περιστατικά. Το τι θα συμβεί με τους Ευρωπαίους που εργάζονται στη Βρετανία μονοπωλεί όλες τις συζητήσεις μας. Είτε συζητώ με Ιταλούς είτε με Ελληνες είτε με Γερμανούς, όλοι εκφράζουν ανησυχία. Εγώ προσωπικά αισθάνθηκα πρώτη φορά μετανάστης στα 15 και πλέον χρόνια που ζω στη Βρετανία. Ο λόγος είναι ότι όλη η προπαγάνδα του Brexit ήταν κατά της Ευρώπης και των Ευρωπαίων που «εκμεταλλεύονται το βρετανικό κράτος πρόνοιας» –το οποίο δεν είναι αλήθεια. Ηταν μια σχεδόν ξενοφοβική προπαγάνδα. Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί σαν και εμένα που αναρωτιούνται: «Αυτή είναι η χώρα στην οποία θέλω να συνεχίσω να ζω;»».
Αναμένετε ότι το Brexit θα στοιχίσει στη Βρετανία μια «διαρροή εγκεφάλων» καθώς πολλοί επιστήμονες Ευρωπαίοι που εργάζονται εκεί θα πάνε σε άλλη χώρα;
«Αναμφισβήτητα, εκατό τοις εκατό. Με αυτό ασχολούνται όλοι οι Ευρωπαίοι που ζουν εδώ. Εχουμε μπροστά μας αρκετά χρόνια αβεβαιότητας. Τι θα συμβεί με το καθεστώς μας ως μετανάστες από την ΕΕ; Θα χρειαστούμε βίζα ύστερα από δύο χρόνια; Πόσης διάρκειας θα είναι; Αλλο θέμα ανησυχίας είναι τα παιδιά: πολλοί Ευρωπαίοι που εργάζονται στη Βρετανία αναρωτιούνται αν τα παιδιά τους θα θεωρηθούν «ξένοι» και δεν θα μπορούν να φοιτήσουν στο σχολείο.

Θα πρέπει να πληρώσουν δίδακτρα; Πόσα;

Υπάρχουν πάρα πολλά ανοιχτά ερωτήματα που δεν απαντήθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία, η οποία ήταν εξαιρετικά εθνικιστική και ξενοφοβική στην πλευρά του Brexit. Ειπώθηκαν πάρα πολλά ψέματα. Η ποιότητα της δημόσιας συζήτησης στη Βρετανία ήταν πάντα υψηλή αλλά στην προεκλογική εκστρατεία για το δημοψήφισμα ήταν η χειρότερη που έχουμε βιώσει –χειρότερη και από την εποχή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία. Υπάρχουν κωμοπόλεις και χωριά, για παράδειγμα στην Ουαλία, που έχουν λάβει πολλή χρηματοδότηση από την ΕΕ, μεταβιομηχανικά μέρη όπου η ανεργία είναι υψηλή, αλλά το 60% και πλέον ψήφισε Brexit παρά το γεγονός ότι η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει κάθε υποδομή στις περιοχές αυτές. Οι άνθρωποι που ζουν εκεί αναζητούν έναν εχθρό και τον βρήκαν στο πρόσωπο των Ευρωπαίων που εργάζονται στη Βρετανία. Γι’ αυτό κι εμείς αναρωτιόμαστε: «Γιατί να συνεχίσω να ζω εδώ;»».

Μπόρις Τζόνσον
Το καλό είναι ότι η Βρετανία «γλίτωσε» από τον Μπόρις Τζόνσον, τον γραφικό πρώην δήμαρχο του Λονδίνου και ηγέτη της πλευράς του Brexit, ο οποίος ήταν φαβορί για να διαδεχθεί τον Κάμερον τον Σεπτέμβριο και να διαπραγματευτεί την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Ο Τζόνσον ανακοίνωσε αιφνιδίως την αποχώρησή του από την κούρσα την Πέμπτη. Η εξήγηση που κυκλοφορεί στον βρετανικό Τύπο είναι ότι τον υπονόμευσε ο Κάμερον στρέφοντας στελέχη-κλειδιά των Τόρις εναντίον του Τζόνσον ως εκδίκηση για το ότι ο πρώην δήμαρχος στάθηκε απέναντί του στο δημοψήφισμα. Πολλοί κατηγορούν τον Τζόνσον ότι εγκατέλειψε μόλις είδε τα σκούρα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ