Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης και την τραγωδία στην de facto πρωτεύουσα της ΕΕ, τις Βρυξέλλες, στην καρδιά δηλαδή, όπως λέγεται, του δυτικού κόσμου, το κουτί της Πανδώρας που άνοιξε με τον πόλεμο στο Ιράκ δεν πρόκειται, σύμφωνα με αναλυτές διεθνών τραπεζών, να κλείσει σύντομα, καθιστώντας ευάλωτες τις χρηματοπιστωτικές αγορές που δεν είναι έτοιμες για μια σημαντική επιδείνωση του γεωπολιτικού κινδύνου.
Επίσης, όπως εκτιμούν, τα προβλήματα θα ενταθούν καθώς η πρόσφατη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας δεν πρόκειται να λύσει το προσφυγικό πρόβλημα. Με 60 εκατομμύρια βίαια εκτοπισμένους ανθρώπους παγκοσμίως (11 εκατομμύρια από τη Συρία), αρκετοί εκ των οποίων βρίσκονται κοντά στην Ευρώπη, οι πιέσεις στα σύνορά της μπορεί να συνεχιστούν, με ό,τι αυτό σημαίνει για χώρες όπως η Ελλάδα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.
Για ορισμένους μάλιστα η Ελλάδα καθίσταται σταδιακά de facto χώρα εγκλωβισμού των μεταναστών και διαλογής των προσφύγων, ενώ, όπως εκτιμάται, το κόστος διαχείρισης της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης μπορεί να φθάσει για τη χώρα μας ακόμη και τα 4 δισ. ευρώ ετησίως.
Ιστορικά πάντως οι τρομοκρατικές ενέργειες δεν δείχνουν να εκτροχιάζουν τις οικονομικές τάσεις στις ώριμες δυτικές οικονομίες. Οπως παρατηρούσαν κάποιοι αναλυτές, «πάντα είναι στενάχωρο όταν η τρομοκρατία αποτελεί την κινητήριο δύναμη των αγορών». «Η σχετικά ήρεμη αντίδρασή τους ωστόσο μετά τις τρομοκρατικές ενέργειες στις Βρυξέλλες αποτελεί σημάδι των καιρών, αφού με τα χρόνια οι επενδυτές ανέπτυξαν ανοσία σε τέτοια φρικιαστικά γεγονότα».
Η κατανάλωση


Αλλά και με βάση παλαιότερα στοιχεία, μετά, π.χ., τις βομβιστικές επιθέσεις της 7ης Ιουλίου 2005 στο Λονδίνο από τέσσερις βρετανούς μουσουλμάνους, η ιδιωτική κατανάλωση στη Βρετανία αυξήθηκε κατά 0,7% το τρίτο τρίμηνο του 2005 ακολουθώντας την τάση.
Παράλληλα μετά το πολλαπλό τρομοκρατικό χτύπημα στο σιδηροδρομικό δίκτυο της Μαδρίτης η ιδιωτική κατανάλωση στη χώρα αυξήθηκε κατά 1,2% το δεύτερο τρίμηνο του 2014, ενώ μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και τις τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον στόχων στις Ηνωμένες Πολιτείες οι καταναλωτικές δαπάνες αυξήθηκαν.
Αν μάλιστα η χρηματιστηριακή αγορά θεωρείται βαρόμετρο του οικονομικού κλίματος, τότε η αποκατάστασή του ήταν άμεση. Στη Νέα Υόρκη, στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο καταγράφηκαν αρχικά απώλειες, αλλά σύντομα το κλίμα αποκαταστάθηκε και οι ζημιές διαγράφηκαν.
Αν και οι αντιδράσεις των επενδυτών στις τρομοκρατικές επιθέσεις των Βρυξελλών ήταν ήρεμες, όπως εκτιμάται, οι αγορές θα δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να τιμολογήσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των ασυνήθιστων πολιτικών εξελίξεων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία, σε μια περίοδο που η αβεβαιότητα αυξάνεται.
Σε πολιτικό επίπεδο οι τρομοκρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες θα μπορούσαν, όπως αναφέρουν οι αναλυτές, να ενισχύσουν τη συνεργασία στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων ασφαλείας και εξωτερικής πολιτικής.
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, οι τρομοκρατικές επιθέσεις, σε συνάρτηση με την επιδείνωση του Μεταναστευτικού, μπορεί να ενδυναμώσουν τις τάσεις διάλυσης της ευρωζώνης, την ώρα μάλιστα που πλησιάζει και το σχετικό δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου αναφορικά με το Brexit. Να σημειωθεί ότι σήμερα το 53% των Γάλλων και πάνω από το 45% των Γερμανών, των Ισπανών και των Σουηδών θέλουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Βρετανών και να κάνουν δημοψηφίσματα περί παραμονής ή όχι στην ΕΕ.
Επιδείνωση


Καθώς πάντως ο τρόμος επέστρεψε στην Ευρώπη, αν η ατμόσφαιρα του φόβου και της καχυποψίας κυριαρχήσει, δεν μπορεί να αποκλειστεί η επιδείνωση της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής κρίσης να πλήξει καθοριστικά τις προσπάθειες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στη Γηραιά Ηπειρο.
Σύμφωνα με το Stratfor, οι επιθέσεις στις Βρυξέλλες πραγματοποιήθηκαν σε μια περίοδο που οι εθνικιστικές δυνάμεις στα κράτη αμφισβητούν σημαντικούς πυλώνες του ευρωπαϊκού πρότζεκτ, όπως την ελεύθερη κίνηση των πολιτών και τη Συνθήκη Σένγκεν.
Αναμένονται μεταξύ άλλων θεσμικές παρεμβάσεις σε θέματα εθνικής ασφαλείας και ελέγχων, ενώ θα κινδυνεύσει η πρόσφατη, εύθραυστη, συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ενωσης, την ώρα που οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των επιθέσεων θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ίδια τη δομή της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Παράλληλα, όπως εκτιμάται,τα αντι-μουσουλμανικά αισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε περισσότερη στήριξη των εθνικιστικών κομμάτων σε όλη την ήπειρο, ενω τα mainstream κόμματα θα βρεθούν υπό την πίεση των εθνικιστικών ανταγωνιστών τους. Ως αποτέλεσμα, πιθανότατα θα υιοθετήσουν κάποια στοιχεία από τις πλατφόρμες των εθνικιστικών κομμάτων.


Ο παγκόσμιος χάρτης της εθνικής άμυνας
Πώς αποτυπώνει μελέτη της PwC τις προκλήσειςτων κρατών
Καθώς οι φορείς εθνικής άμυνας αντιμετωπίζουν σύνθετους και μεταβαλλόμενους κινδύνους ασφαλείας, από μοντέρνες τρομοκρατικές απειλές ως δραστικές περικοπές δαπανών, οι ειδικοί σε θέματα εθνικής άμυνας του παγκόσμιου δικτύου της PwC, αξιολογώντας τον αντίκτυπο των προκλήσεων σε 60 χώρες σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων και των 50 κρατών με τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες, προχώρησαν στην κατάρτιση ενός παγκόσμιου χάρτη που αποτυπώνει το παγκόσμιο μέλλον της άμυνας:
1. Κράτη με ισχυρή παγκόσμια παρουσία: ΗΠΑ και Ρωσία. Δαπανούν περισσότερο από το 3% του ΑΕΠ τους για την εθνική άμυνα και προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική τους ισχύ και τη θέση τους για να επηρεάσουν τα παγκόσμια θέματα. Οι αμυντικές τους δομές είναι πολύ ισχυρές και ώριμες και μπορούν να διεξαγάγουν (τουλάχιστον για τις ΗΠΑ) επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας σε όλον τον κόσμο.
2. Κράτη με επιλεκτική παγκόσμια παρουσία: Αυστραλία, Κίνα, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Τα τέσσερα αυτά κράτη δαπανούν μεταξύ 1,5% και 3% του ΑΕΠ τους για την εθνική άμυνα και δραστηριοποιούνται σημαντικά σε όλον τον κόσμο. Μπορούν επιλεκτικά να επιχειρήσουν σε κρίσιμες περιοχές σε όλον τον κόσμο, να κατασκευάσουν και να ενσωματώσουν σύνθετα οπλικά συστήματα, όμως, με εξαίρεση την Κίνα, αναζητούν ενεργά τρόπους να μειώσουν τα κόστη και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα, δεδομένης της μεγάλης δημοσιονομικής συμπίεσης.
3. Κράτη-σύμμαχοι: Καναδάς, Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Ισπανία και Σουηδία. Τα έξι αυτά κράτη δαπανούν λιγότερο από το 1,5% του ΑΕΠ τους για την εθνική άμυνα, όμως έχουν έντονη παρουσία σε όλον τον κόσμο. Παρά τους μετριοπαθείς προϋπολογισμούς, συμβάλλουν ενεργά στις ειρηνευτικές επιχειρήσεις, ενώ, με εξαίρεση τη Σουηδία, είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Τα τελευταία χρόνια πασχίζουν να διατηρήσουν την ετοιμότητά τους καθώς οι αμυντικοί προϋπολογισμοί τους έχουν συρρικνωθεί.
4. Κράτη με ισχυρή εθνική άμυνα: Ανγκόλα, Αλγερία, Μπαχρέιν, Κολομβία, Ιράκ, Ισραήλ, Κουβέιτ, Μαρόκο, Ομάν, Πακιστάν, Σαουδική Αραβία, Σιγκαπούρη, Συρία, Ουκρανία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αυτά τα 15 κράτη δαπανούν πάνω από το 3% του ΑΕΠ τους στην άμυνα, όμως δραστηριοποιούνται κυρίως στη γεωγραφική περιοχή που τα αφορά άμεσα.
5. Κράτη που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες απειλές: Χιλή, Κροατία, Αίγυπτος, Εσθονία, Ελλάδα, Ινδία, Ιράν, Μαλαισία, Πορτογαλία, Πολωνία, Κατάρ, Νότια Κορέα, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Τουρκία και Βιετνάμ. Αυτά τα 16 κράτη δαπανούν μεταξύ 1,5% και 3% του ΑΕΠ τους στην άμυνα και δραστηριοποιούνται κυρίως στη γεωγραφική περιοχή που τα αφορά άμεσα. Συμμετέχουν σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις ή σε από κοινού επιχειρήσεις με άλλες χώρες για να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με συμμάχους και εταίρους, εστιάζουν όμως τις δαπάνες τους στην αντιμετώπιση συγκεκριμένης απειλής που προέρχεται από ένα συγκεκριμένο έθνος.
6. Κράτη που υπερασπίζονται την ασφάλεια της γεωγραφικής περιοχής στην οποία ανήκουν: Αργεντινή, Αυστρία, Βέλγιο, Βραζιλία, Δανία, Φινλανδία, Ινδονησία, Ιαπωνία, Λετονία, Λιθουανία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Φιλιππίνες, Νότια Αφρική, Ελβετία και Βενεζουέλα. Αυτά τα 17 κράτη δαπανούν λιγότερο από το 1,5% του ΑΕΠ τους στην άμυνα και δραστηριοποιούνται κυρίως στη γεωγραφική περιοχή που τα αφορά άμεσα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ