Από το «πανοραμικό» οβάλ του Lingotto και τo κάστρο από γυαλί και μέταλλο του BMW Welt έως τις συλλογές επίπλων των Bentley και Lexus και τις πολυτελείς κατοικίες που έχουν κατασκευάσει ή κατασκευάζουν εταιρείες όπως οι Porsche, Aston Martin, Lamborghini, Bugatti, Mercedes-Benz και Bentley στις πιο ηλιόλουστες ακτές των ΗΠΑ ή στις ακόμα πιο ηλιόλουστες του Ντουμπάι, είναι δεδομένο και σαφές από χρόνια ότι η αυτοκινητοβιομηχανία δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο είδος του design που αποτελεί την καθ’ ύλην αρμοδιότητά της.

Συνήθως ωστόσο είτε πρόκειται για το μεγαλύτερο κτιριακό project είτε για το απειροελάχιστο memorabilia που σχεδιάζεται ως «merch» (εμπόρευμα – από το αγγλικό merchandise), όπως ονομάζονται στην ιδιόλεκτο του marketing όλα αυτά τα μικρά και μεγάλα αναμνηστικά που φέρουν τα σήματα και συνήθως την άδεια κάποιας εταιρείας, έχουν κάτι από την αύρα της φίρμας όπου ανήκουν και σχεδιάζονται προκειμένου να ενισχύσουν την ταυτότητά της αλλά και να λειτουργήσουν ως μια προστιθέμενη αξία στο πρεστίζ της.

Mια σύγχρονη, υψηλής αισθητικής προσέγγιση στο λημέρι του Joker (του «γνωστού άγνωστου» κακού από το σύμπαν του Batman) από τα σχεδιαστήρια του ομίλου Stellantis σε συνεργασία με τη Formitalia

Εξ ου και οι περισσότερες premium και πολυτελείς αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν σπεύσει όποτε έχουν τη δυνατότητα να υπογράψουν κάποιο ακριβοθώρητο γιοτ, να δανείσουν το όνομά τους σε κάποιο υψηλού κυβισμού θαλάσσιο μηχανοκίνητο ή ακόμα και να συμβάλουν στον σχεδιασμό του.

Μια άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι όταν οι αυτοκινητοβιομηχανίες παραδίδουν τα μηχανικά δημιουργήματά τους στη φροντίδα ενός διάσημου οίκου μόδας ή designer από εντελώς διαφορετικό χώρο ο οποίος επιμελείται συνήθως τις λεπτομέρειες, παραδίδοντας ένα αποτέλεσμα που συνήθως συνοδεύεται από το status της μοναδικότητας, προσφέροντας σε όσους αποκτήσουν το προϊόν συνεργασίας τεχνοκρατών – καλλιτεχνών έναν επιπλέον λόγο για να είναι υπερήφανοι για το απόκτημά τους.

Παραδείγματα του άμεσου παρελθόντος η συνεργασία Fiat με οίκους όπως ο Gucci και η Diesel, η σύμπραξη Mercedes-Benz με τη Moncler όσο και τον προσφάτως εκλιπόντα Virgil Abloh σε μια πολύ μεγαλύτερη αυτών λίστα που δείχνει να μην έχει αρχή όσο και τέλος και δημιουργεί σταθερά ένα παράλληλο σύμπαν από μοναδικά προϊόντα.

Δίνοντας βήμα στην Τέχνη

Μια εξίσου θαυμαστή «εξωσχολική» δραστηριότητα των αυτοκινητοβιομηχανιών είναι τα λεγόμενα Artcars, τα οποία έχουν προέλθει είτε από τη συνειδητή επιλογή των κατασκευαστών να παραδώσουν το φινίρισμα συνήθως των πιο «πολύτιμων» αυτοκινήτων τους σε κάποιον διάσημο καλλιτέχνη είτε από μια αυθόρμητη αυτοσχέδια παρέμβαση σε αυτά από κάποιον αγοραστή, μια τάση που επίσης έχει τη δική της μακρά ιστορία. Από την πρώτη κατηγορία έχουν περάσει ονόματα όπως αυτά των Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Jeff Koons, Richard Phillips, Takashi Murakami, Daniel Arsham και πολλοί άλλοι που έχουν αφήσει ανεξίτηλη την καλλιτεχνική τους ταυτότητα στις επιφάνειες ενός αυτοκινήτου ενώ για τη δεύτερη κατηγορία αρκεί κανείς να φέρει στον νου του την ψυχεδελική Porsche 356 SC που οδηγούσε η Janis Joplin και την οποία παρεμπιπτόντως φιλοτέχνησε ο Dave Richards, ένα μέλος της ομάδας παραγωγής για τις περιοδείες της, για 500 δολάρια.

Ο «μπαλαντέρ»

Ενίοτε ωστόσο υπάρχουν και εξαιρέσεις στους παραπάνω κανόνες, με τους σχεδιαστές των αυτοκινητοβιομηχανιών να αφήνονται εντελώς ελεύθεροι να δημιουργήσουν κάτι έξω από τις συνήθεις νόρμες και χωρίς καμία εμφανή σύνδεση με το αυτοκινητιστικό σύμπαν. Ενα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το εγχείρημα του ομίλου Stellantis, ο οποίος αποφάσισε να προσγειωθεί στην Εβδομάδα Design του Μιλάνου που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Απριλίου στη Μέκκα του ευρωπαϊκού design, με μια παράδοξη συνεργασία – από αυτές που αποκαλούμε «crossover» για να δανειστούμε έναν πολυ συνήθη όρο στο σύμπαν των κόμικς – και έναν εξίσου παράδοξο στόχο υπό όλες τις πιθανές έννοιες. Το αποτέλεσμα το αντικρίζετε ήδη στις εικόνες που περιβάλλουν το κείμενο και όντως μιλούν από μόνες τους.

Παρ’ όλα αυτά χρειάζονται και ορισμένες διευκρινίσεις που θα φωτίσουν ακόμα περισσότερο το περιεχόμενό τους όσο και ενδεχομένως τη δημιουργικότητα εκείνων που υπογράφουν τη σχεδίαση της συγκεκριμένης σειράς επίπλων. Εν προκειμένω των σχεδιαστηρίων του ομίλου Stellantis και δη του ιταλικού σκέλους του καθώς το project τελεί υπό την επίβλεψη του Klaus Busse, επικεφαλής σχεδιασμού του ομίλου Stellantis για τις Fiat, Alfa Romeo, Abarth, Lancia και Maserati. Την υλοποίηση ανέλαβε η επίσης ιταλική (με ό,τι αυτό επίσης συνεπάγεται για το δίπτυχο design – ποιότητας) εταιρεία κατασκευής πολυτελών επίπλων Formitalia, η οποία έχει στο παρελθόν της συνεργασίες τόσο με τη Lamborghini όσο και με την Aston Martin ενώ την έμπνευση, με την επίσημη άδεια της Warner Bros και της DC, έδωσε ίσως ο πιο διάσημος αντιήρωας ή αν προτιμάτε «κακός» του σκοτεινού σύμπαντος του Batman.

Αυτόματος «πωλητής» για καραμέλες

Ανησυχητική… άνεση

O λόγος φυσικά για τον Joker, με το ζητούμενο για τους ιταλούς σχεδιαστές κάθε… προέλευσης να είναι να δημιουργήσουν μια σειρά καθισμάτων που θα συναντούσε κανείς στο «άντρο» του πιο διαταραγμένου και μυστηριώδους «villain» που έχει γεννήσει το σύμπαν των κόμικς. Προφανές, ίσως πει κάποιος, ωστόσο εκεί ακριβώς έγκειται και η επιτυχία του project. O συνδυασμός του διαταραγμένου κόσμου του Joker με το ανησυχαστικό χαμόγελο και τη σκοτεινή προέλευση με την αίσθηση άνεσης και φιλοξενίας που οφείλει να προσφέρει μια σειρά επίπλων και μάλιστα καθισμάτων.

Πολυθρόνα Asylum

Αρκεί μια ματιά στην πράσινη πολυθρόνα με την ονομασία Αsylum για να διαπιστώσει κανείς αφενός τους αναπόφευκτους συνειρμούς με το άσυλο Αρκαμ και τα δεσμά που αυτό συνυποδηλώνει και παρά ταύτα να θέλει να βυθιστεί στoν ενδιαφέροντα ασύμμετρο όγκο της που «φωνάζει» άνεση και ασφάλεια. Αντιστοίχως, οι γραμμές στον κατακόκκινο βελούδινο καναπέ ονόματι Smile Sofa και στην πολυθρόνα Joker Throne ξυπνούν μεν σχεδόν αυτόματα μνήμες από το ζωγραφισμένο μειδίαμα του Πρίγκιπα Κλόουν του Εγκλήματος που οι σχεδιαστές θέλησαν να τιμήσουν, αποπνέουν δε υψηλή αισθητική όσο και μια απαράμιλλη αίσθηση φιλοξενίας.

Ο Κlaus Busse συνόψισε την collection ως εξής: «Η συγκεκριμένη σειρά είναι μια τολμηρή δήλωση δυϊσμού, συλλαμβάνοντας το χαοτικό και μυστηριώδες πνεύμα του Joker. Είναι μεγαλειωδώς αναπολογητική και απρόβλεπτη καθιστώντας κάθε κομμάτι ένα πραγματικό έργο Τέχνης».

Πολυθρόνα Smiling

Ανεξαρτήτως επίσημων συστάσεων αλλά και της περίστασης, ο δυϊσμός που αναφέρει ο Klaus Busse δείχνει, εκτός από το συγκεκριμένο project, να ταιριάζει απολύτως στη συμπόρευση των εννοιών της Τέχνης και τεχνολογίας ως τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος που δημιουργούν την πρόοδο της ανθρωπότητας από τότε που τα τοιχώματα ενός σπηλαίου ζωγραφίστηκαν με το πρώτο αυτοσχέδιο πινέλο. Και όπως ίσως θα σημείωνε ένας ειλικρινά χαμογελαστός Joker ενός ανεστραμμένου σύμπαντος, είναι χρήσιμο όσο και ευχάριστο να μας υπενθυμίζουν ότι η διάρρηξη των στεγανών ανάμεσα στα δύο μόνο θετικά αποτελέσματα έχει.

Καναπές Chaos