Μετά από δύο χρόνια σκληρού πολέμου στη Γάζα, μια εύθραυστη εκεχειρία – η πρώτη φάση του σχεδίου 20 σημείων του Προέδρου Τραμπ – προσφέρει προσωρινή ανακούφιση σε έναν εξαντλημένο πληθυσμό.
Για τους συναδέλφους της UNRWA στη Γάζα έχει μειωθεί ο συνεχής φόβος ότι θα σκοτωθούν από βόμβες και όπλα. Υπάρχουν όμως πολλά ακόμη που προκαλούν ανησυχία. Η πρόσβαση σε καταφύγια, τρόφιμα και καθαρό νερό παραμένει δύσκολη και ο χειμώνας πλησιάζει γρήγορα. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο για την αντιμετώπιση της εκτεταμένης πείνας και των ασθενειών. Η κλίμακα του σωματικού και ψυχολογικού τραύματος είναι τεράστια και οι προσδοκίες σχετικά με την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση αυξάνονται. Οι επόμενες εβδομάδες και μήνες θα καθορίσουν εάν αυτή η στιγμή ορόσημο θα οδηγήσει σε μια νέα αυγή ή θα αποτελέσει προοίμιο μεγαλύτερης απόγνωσης.
Ο ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένης της UNRWA, διαθέτει την τεχνογνωσία και τους πόρους για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και σε μεγάλη κλίμακα τις κρίσιμες ανθρωπιστικές ανάγκες. Πρέπει όμως να μας επιτραπεί να εργαστούμε ελεύθερα και με ανεξαρτησία, χωρίς αυθαίρετους και παράλογους περιορισμούς στην είσοδο και τη διακίνηση προμηθειών και προσωπικού.
Ο δρόμος προς την ανάκαμψη στη Γάζα δεν θα είναι ευθύς. Η εκεχειρία είναι αδύναμη, με σχεδόν καθημερινές παραβιάσεις να δοκιμάζουν την αποφασιστικότητα των εγγυητών της. Μια κατάπαυση του πυρός που απλώς παρατείνει την απουσία πολέμου χωρίς να χαράσσει μια βιώσιμη πορεία προς την ειρήνη θα επαναλάμβανε μόνο τα καταστροφικά λάθη του παρελθόντος. Ένα πραγματικά ειρηνικό μέλλον απαιτεί πραγματική επένδυση σε μια οριστική πολιτική λύση στη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης.
Απαιτείται στοιχειώδης ασφάλεια για να εδραιωθεί η ανάκαμψη. Η κατάπαυση του πυρός πρέπει να υποστηριχθεί από μια διεθνή δύναμη σταθεροποίησης με εντολή να διατηρήσει την ηρεμία, να προστατεύσει τις κρίσιμες υποδομές και να εγγυηθεί την πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας. Μια τέτοια δύναμη θα δημιουργούσε τον απαραίτητο χώρο για την ανοικοδόμηση των παλαιστινιακών θεσμών.
Η επιτυχία μιας δύναμης σταθεροποίησης και η μετάβαση από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη σταθερότητα, θα εξαρτηθεί επίσης από την παροχή αξιόπιστων δημόσιων υπηρεσιών στους κατοίκους της Γάζας και μιας αξιόπιστης πορείας προς την ειρήνη και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω αποτελεσματικών δημοσίων υπηρεσιών που απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη της κοινότητας.
Έχουμε δει στο παρελθόν τις συνέπειες της υποτίμησης της ανάγκης παροχής σταθερών και αποτελεσματικών δημόσιων υπηρεσιών. Η πιο εντυπωσιακή στο Ιράκ, όταν η διάλυση της πολιτικής διοίκησης το 2003 δημιούργησε ένα κενό διακυβέρνησης που απελευθέρωσε χρόνια αστάθειας. Το μάθημα είναι ξεκάθαρο: οι δημόσιοι θεσμοί που μπορούν να παρέχουν βασικές υπηρεσίες στον άμαχο πληθυσμό πρέπει να διατηρηθούν. Οι επαγγελματίες, οι διοικητικοί υπάλληλοι και οι ηγέτες της κοινότητας της Γάζας πρέπει να είναι μέρος της λύσης, όχι θύματα πολιτικών αλλαγών
Η UNRWA, με τα χιλιάδες μέλη του παλαιστινιακού προσωπικού της, έχει την ικανότητα, την τεχνογνωσία και την εμπιστοσύνη της κοινότητας που απαιτούνται για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευσης και άλλων δημόσιων υπηρεσιών σε έναν κατεστραμμένο πληθυσμό. Για δεκαετίες, οι δάσκαλοι, οι γιατροί, οι μηχανικοί του Οργανισμού αποτελούν ζωτικό μέρος ενός λειτουργικού συστήματος δημόσιων υπηρεσιών για εκατομμύρια Παλαιστίνιους πρόσφυγες στη Γάζα και την περιοχή.
Στην γνωμοδότησή του τον περασμένο μήνα, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επιβεβαίωσε τον επαγγελματισμό του προσωπικού της UNRWA, υπογράμμισε τον απαραίτητο ανθρωπιστικό ρόλο του Οργανισμού και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η UNRWA παραμένει αμερόληπτος και ουδέτερος παράγοντας.
Οι εκπαιδευτικές υπηρεσίες της UNRWA, συμπεριλαμβανομένου ενός καλά αναγνωρισμένου προγράμματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, θα είναι το κλειδί για την πρόληψη της εμφάνισης ριζοσπαστισμού που τράφηκε από τη βάναυση πολιορκία της Γάζας και τις φρικαλεότητες που προκλήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια. Σχεδόν 700.000 παιδιά σχολικής ηλικίας ζουν τώρα στα ερείπια, στερημένα όχι μόνο από σπίτια και αγαπημένα πρόσωπα, αλλά και από την εκπαίδευση, η οποία ήταν πάντα πηγή τεράστιας ελπίδας και υπερηφάνειας. Η επιστροφή των παιδιών σε ένα μαθησιακό περιβάλλον σημαίνει επένδυση στην ειρήνη και τη σταθερότητα για τη Γάζα και την ευρύτερη περιοχή.
Πέρα από τις προσπάθειες ανθρωπιστικής βοήθειας και την επανέναρξη των δημόσιων υπηρεσιών, απαιτείται επίσης ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης που θα ξεκλειδώνει μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Οι επιχειρήσεις και οι δωρητές πρέπει να μπορούν να εμπιστεύονται ότι η ειρήνη θα διαρκέσει και ότι οι προσπάθειες ανοικοδόμησης δεν είναι μάταιες. Πρέπει να τους διαβεβαιώσουμε ότι δεν θα υπάρξει υποτροπή σε έναν άλλο κύκλο καταστροφής.
Ο λαός της Γάζας χρειάζεται την υπόσχεση μιας κανονικής ζωής, με μόνιμη στέγαση, λειτουργικά νοσοκομεία και σχολεία. Η ανοικοδόμηση της Γάζας σημαίνει αποκατάσταση της διακυβέρνησης, της δικαιοσύνης και της ευρέως διαδεδομένης πεποίθησης ότι η ειρήνη είναι ακόμα δυνατή εντός των παραμέτρων της λύσης δύο κρατών.
Αυτό προϋποθέτει ότι η «κίτρινη γραμμή» της συμφωνίας – που χαράχθηκε για τον προσωρινό συντονισμό ασφαλείας – δεν θα σκληρύνει σε περισσότερο κατακερματισμό με μια νέα διαχωριστική γραμμή εντός της Γάζας και μεταξύ της Γάζας και της Δυτικής Όχθης.
Τέλος, το δύσκολο αλλά απαραίτητο έργο της συμφιλίωσης πρέπει να ξεκινήσει χωρίς καθυστέρηση. Σήμερα, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι είναι γείτονες που δεν γνωρίζονται πλέον μεταξύ τους, διχασμένοι από τον πόλεμο, την αυξανόμενη απομόνωση και τη δυσπιστία. Είναι τόσο τραγικό όσο και ειρωνικό, γιατί μοιράζονται μια μακρά και βαθιά ιστορία καταπίεσης, θλίψης και απώλειας που οι περισσότεροι από εμάς δεν θα μπορούσαμε να αρχίσουμε να φανταζόμαστε ή να καταλάβουμε.
Η επανασύνδεση Παλαιστινίων και Ισραηλινών απαιτεί την αποδόμηση της συστηματικής απανθρωποποίησης που επέτρεψε απερίγραπτες φρικαλεότητες. Απαιτεί την αναγνώριση της επί δεκαετίες καταπίεσης των Παλαιστινίων και του μεγάλου συλλογικού τραύματος που προκλήθηκε από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ.
Για να επιτευχθεί μια διαρκής ειρήνη, πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη και να αντιμετωπιστεί σοβαρά η συμφιλίωση τόσο από τους Παλαιστίνιους όσο και από τους Ισραηλινούς.
Ο κ. Φιλίπ Λαζαρινί είναι Γενικός Επίτροπος της UNRWA, της Υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες. Το άρθρο του δημοσιεύεται κατ’ αποκλειστικότητα στην ελληνική γλώσσα.
