«Η κατάσταση στη Γάζα είναι εξαιρετικά εύθραυστη», λέει στο Βήμα ο Αϊμάν Μουχάνα, εκτελεστικός διευθυντής του «Ιδρύματος για την Ελευθερία της Έκφρασης Samir Kassir» με έδρα τη Βηρυτό.
«Πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη τις απειλές του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απαιτεί απελευθέρωση δια μιας όλων των ομήρων και εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα. Έχει αποδείξει ότι μπορεί κι εξαναγκάζει για να επιτύχει τους στόχους του».
Ο Αϊμάν Μουχάνα, εκτελεστικός διευθυντής του «Ιδρύματος για την Ελευθερία της Έκφρασης Samir Kassir»
Κατά πόσο θα επιτευχθεί το σχέδιο Τραμπ να εκτοπιστεί ο πληθυσμός της Γάζας στην Αίγυπτο και την Ιορδανία;
«Το γεγονός ότι ο πρόεδρος μιας από τις πιο ισχυρές δημοκρατίες διασκεδάζει με την ιδέα της βίαιης μετακίνησης ολόκληρου του πληθυσμού μιας περιοχής αποτελεί φρίκη. Συγχρόνως, δείχνει το μέγεθος της περιφρόνησης που έχει ο Ντόναλντ Τραμπ για αξίες που σχετίζονται με τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Είτε εννοεί κυριολεκτικώς αυτό που είπε, είτε το χρησιμοποιεί ως τακτική για να εξαναγκάσει την Ιορδανία και την Αίγυπτο σε περισσότερες παραχωρήσεις, είτε το ανέφερε για να προκαλέσει την αντίδραση του Ιράν, που θα δικαιολογούσε μια στρατιωτική κλιμάκωση, η μακροπρόθεσμη ζημιά έχει γίνει. Άνοιξε την πόρτα σε κάθε αυταρχικό ηγέτη του κόσμου να απειλεί και να διαπράττει ανάλογες ενέργειες σε βάρος ευάλωτων πληθυσμών, γνωρίζοντας ότι θα μείνει ατιμώρητος, εφόσον ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ συμμερίζεται και προωθεί ανάλογες απάνθρωπες θέσεις. Βεβαίως, η Αίγυπτος και η Ιορδανία απορρίπτουν το σχέδιο εκτοπισμού, αλλά οι ΗΠΑ ασκούν σημαντική δύναμη πίεσης στο Κάιρο και στο Αμάν».
Θα μπορούσε, δηλαδή, ο αμερικανός πρόεδρος να εξαναγκάσει την Αίγυπτο και την Ιορδανία να αποδεχτούν το σχέδιο;
«Θα μπορούσε να το επιτύχει, παρουσιάζοντας την κίνησή του ως μια ανθρωπιστική χειρονομία, με προσωρινό μάλιστα χαρακτήρα όσο εκκρεμεί η ανοικοδόμηση της Γάζας. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο σύμβουλοι του Τραμπ να τον προειδοποιήσουν για τις εσωτερικές αποσταθεροποιητικές συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης για τις κυβερνήσεις της Αιγύπτου και της Ιορδανίας. Αυτό μπορεί να τον ωθήσει να ξανασκεφτεί τελικά το όλο εγχείρημα».
Ποιες αλλαγές μπορεί να επιβάλει ο Τραμπ ευρύτερα στη Μέση Ανατολή;
«Ο αμερικανός πρόεδρος είναι απρόβλεπτος. Υπάρχουν όμως σενάρια που πρέπει να εξετάσουμε. Θα δώσει απόλυτη προτεραιότητα στην υποστήριξη του Ισραήλ, χωρίς καμία συμβολική παραχώρηση στους Παλαιστίνιους; Αυτό το σενάριο είναι ιδιαιτέρως πιθανό, ωστόσο θα μειώσει την ικανότητα του Τραμπ να πείσει τη Σαουδική Αραβία να εξομαλύνει τη σχέση της με το Ισραήλ. Θα έχει ως προτεραιότητα την ομαλοποίηση των σαουδαραβικών και ευρύτερα των αραβικών σχέσεων με το Ισραήλ; Τότε, και πάλι θα πρέπει να δεχτεί κάποιες παραχωρήσεις υπέρ των Παλαιστινίων. Θα θέσει ως προτεραιότητα την ήττα του ιρανικού καθεστώτος, μέσω πολιτικής ή στρατιωτικής πίεσης; Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη δέσμευση πολλών εταίρων για τη διατήρηση της σταθερότητας σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, ώστε να καλυφθεί το κενό που αφήνουν οι Ιρανοί. Αυτό θα σήμαινε επιπλέον ότι πρέπει να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τους παραδοσιακούς συμμάχους του, οι οποίοι έχουν ζοριστεί από τον δασμολογικό πόλεμό του. Αυτό που δεν θα αλλάξει είναι η προτεραιότητα που δίνει ο Τραμπ στους αυταρχικούς ηγέτες του κόσμου για τη διατήρηση της σταθερότητας, έναντι των διαδικασιών εκδημοκρατισμού που θα μπορούσαν να εγκυμονούν κινδύνους».
Το «μέτωπο» από τη Γάζα μεταφέρεται στη Δυτική Όχθη;
«Αυτός είναι ένας σημαντικός κίνδυνος και η φυσική συνέπεια της πολυετούς ισραηλινής κατοχής και ταπείνωσης που επιβλήθηκε στη Δυτική Όχθη, καθώς και της οφθαλμοφανούς ανικανότητας και ασχετοσύνης, θα προσέθετα, της Παλαιστινιακής Αρχής. Εάν ο πόλεμος κλιμακωθεί στη Δυτική Όχθη, θα οδηγήσει σε περαιτέρω κατάρρευση κάθε προοπτικής για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους και θα αυξήσει την πίεση στην Ιορδανία».
Σχηματίστηκε πρόσφατα νέα κυβέρνηση στον Λίβανο, με μειωμένη την επιρροή της Χεμπολάχ. Μεταξύ άλλων, έχασε δικαίωμα βέτο στη λήψη αποφάσεων. Αυτό τι σημαίνει;
«Η Χεζμπολάχ βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Η στρατιωτική της ικανότητα έχει μειωθεί σημαντικά, οι ροές χρηματοδότησής της έχουν συμπιεστεί και η αξιοπιστία της έχει κλονιστεί. Ο μόνος δρόμος είναι να προσπαθήσει να αντισταθμίσει εσωτερικά, εντός των λιβανικών θεσμών, όσα έχει χάσει σε γεωστρατηγικό επίπεδο – το οποίο καθίσταται πιο δύσκολο, καθώς οι τοπικοί της αντίπαλοι έχουν ενισχυθεί. Είναι η πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, που ο νέος πρόεδρος και ο νέος πρωθυπουργός εξελέγησαν χωρίς την υποστήριξη της Χεζμπολάχ. Εάν η Χεζμπολάχ καταφέρει να διατηρήσει ή να ανακτήσει κάποιους οικονομικούς πόρους, θα συνεχίσει να προσπαθεί να υπερασπιστεί την εσωτερική επιρροή της. Αλλά εάν βρεθεί οικονομικά πιεζόμενη, τότε θα μπορούσαμε να περιμένουμε βαθύτερες αλλαγές».
Η νέα λιβανέζικη κυβέρνηση ποιον προσανατολισμό έχει;
«Προς τη σωστή κατεύθυνση. Ο νέος πρωθυπουργός, Ναουάφ Σαλάμ, στέλνει το σήμα ενός προετοιμασμένου ηγέτη που αποφεύγει το λαϊκισμούς. Οι περισσότεροι υπουργοί είναι ιδιαίτερα σεβαστοί αλλά ταυτόχρονα, η κυβέρνηση περιλαμβάνει υπουργούς που είναι κοντά στη Χεζμπολάχ – αυτοί ελέγχουν τα υπουργεία Οικονομικών και Υγείας. Ωστόσο, το πιο σημαντικό δεν είναι η σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου αλλά ο τρόπος με τον οποίο η νέα κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει κρίσιμα ζητήματα, όπως η κατάπαυση του πυρός με το Ισραήλ, η αντιμετώπιση των όπλων της Χεζμπολάχ, και η ανοικοδόμηση των ζημιών που προκλήθηκαν από τον πόλεμο που δεν θα συμβεί χωρίς διεθνή βοήθεια, η οποία εξαρτάται από τη μείωση της επιρροής της Χεζμπολάχ. Υπάρχουν δύο ακόμη απαραίτητα ζητήματα στην ατζέντα της νέας κυβέρνησης: η δημιουργία υγιών σχέσεων με τη νέα διοίκηση στη Συρία, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του ζητήματος των σύρων προσφύγων, καθώς και ο διορισμός αξιόπιστων ανθρώπων στις κενές θέσεις στο τιμόνι βασικών δημόσιων οργανισμών όπως η Κεντρική Τράπεζα και ο λιβανέζικος στρατός».
