Το πορτογαλικό μοντέλο φέρνει η μετάλλαξη Δέλτα και στη χώρα μας, με αμφότερες τις πανδημικές καμπύλες να διαγράφουν μια απότομη και συνεπακόλουθα αιφνιδιαστική κατακόρυφη πορεία. Εν τούτοις, ένας ακόμη ιδιαίτερα κρίσιμος δείκτης – αυτός της εμβολιαστικής κάλυψης των δύο πληθυσμών – αποδεικνύει ότι τα σημεία σύγκρισης αποκλίνουν δραματικά, με τις εξελίξεις για την Ελλάδα να παραμένουν απρόβλεπτες.

Το τείχος ανοσίας στον ευάλωτο πληθυσμό της Πορτογαλίας εμφανίζεται χωρίς ρωγμές. Ειδικότερα και σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), το 99,2% των Πορτογάλων άνω των 80 ετών έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση εμβολίου. Στην ηλικιακή κατηγορία, δε, 70-79 ετών το αντίστοιχο ποσοστό έχει σκαρφαλώσει στο ιδανικό ποσοστό του 100%. Αντίστοιχα, 96,2% είναι η εμβολιαστική κάλυψη των Πορτογάλων 60-69 ετών και 85,6% των 50-59.

«Μαύρες τρύπες» στην Ελλάδα

Τα ίδια δεδομένα εν τούτοις αποτυπώνουν τις «μαύρες τρύπες» που εντοπίζονται στην Ελλάδα, δυναμιτίζοντας συνεπακόλουθα τις προσπάθειες δημιουργίας ταχύτατης «ανοσίας της αγέλης» στον πληθυσμό, ώστε να συρρικνωθούν οι επιπτώσεις του 4ου κύματος.

Αναλυτικότερα, 30% των Ελλήνων 80 ετών και άνω παραμένουν μη εμβολιασμένοι, όπως και το 25% των πολιτών 60-69 ετών. Η ψαλίδα μεγαλώνει ακόμη περισσότερο στην ηλικιακή κατηγορία 50-59 ετών, όπου το ποσοστό των ανεμβολίαστων αγγίζει το 35%. Λαμπρή εξαίρεση αποτελούν οι πολίτες 70-79 ετών, καθώς το ποσοστό ανοσίας ανάμεσά τους σκαρφαλώνει στο 80%.

Διαφορετικές ταχύτητες

«Η πρόβλεψη είναι ότι θα ακολουθήσουμε το μοντέλο της Πορτογαλίας, όπου τα ημερήσια κρούσματα αγγίζουν τα 2.500, αν και ήδη εντοπίζεται μια διαφοροποίηση υπό την έννοια ότι στη χώρα μας η άνοδος της πανδημικής καμπύλης δεν συνέβη με την ίδια ταχύτητα» σημειώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Νίκος Τζανάκης.

Συνυπολογίζοντας εν τούτοις τα στοιχεία που αφορούν την εμβολιαστική κάλυψη των δύο χωρών, ο καθηγητής διευκρινίζει ότι «είναι πολύ πιθανό η πορεία να μην είναι κοινή σε ό,τι αφορά τους σκληρούς δείκτες – δηλαδή τις νοσηλείες, τις διασωληνώσεις και τους θανάτους. Είναι, όμως, πολύ νωρίς ακόμη για να προβλέψει κανείς τις εξελίξεις».

 

Στάση αναμονής για τα κρούσματα

Προς το παρόν, επιδημιολόγοι και λοιμωξιολόγοι κρατούν στάση αναμονής ώστε να διαπιστώσουν εάν το 4ο κύμα… θεριεύει, αφήνοντας πίσω του μια εκθετική αύξηση κρουσμάτων που θα μεταφραστεί την επόμενη εβδομάδα σε 2.500 – ή στο χειρότερο σενάριο έως και 3.000 – νέες λοιμώξεις εντός 24ώρου. Σε κάθε περίπτωση, η αβεβαιότητα κυριαρχεί για μια ακόμη φορά στην καθημερινότητά μας, καθώς προς το παρόν όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά, με τη συμπεριφορά των πολιτών στη νέα αυτή πρόκληση να παραμένει ο πλέον αστάθμητος παράγοντας.

«Χαλαρότητα και νέο στέλεχος»

«Το κύμα αυτό εξελίχθηκε πολύ γρήγορα σε μια συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, καταγράφοντας άλμα εξαιτίας του συγχρωτισμού και της χαλαρότητας που εντείνονται τους θερινούς μήνες. Φυσικά, σε αυτό συνέβαλε σημαντικά και το νέο στέλεχος με την ιδιαίτερα υψηλή μεταδοτικότητα που το χαρακτηρίζει. Εκτιμούμε, όμως, ότι η διεξαγωγή rapid tests πριν από τα ταξίδια προς τη νησιωτική χώρα αλλά και η ισχυρή σύσταση για έλεγχο κατά την επιστροφή – είτε με τη χρήση self tests είτε με την εντατικοποίηση των δειγματοληπτικών ελέγχων στα λιμάνια – θα συμβάλουν στη συγκράτηση της κατάστασης» εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, κ. Δημήτρης Παρασκευής.

Πλήθος κόσμου στην οδό Ερμού. «Η έκθεση του κόσμου – ακόμη και των νέων – στον ιό ενέχει κινδύνους. Γι’ αυτό και επιμένουμε στον εμβολιασμό. Ακόμη και το να θυσιάσει κανείς τις διακοπές του σε περίπτωση μόλυνσης ή να υποβληθεί σε καραντίνα, αγωνιώντας παράλληλα για τους δικούς του ανθρώπους, είναι μια σημαντική απώλεια» λέει ο κ. Δημήτρης Παρασκευής

Ευαισθητοποίηση των νεότερων

Επιπλέον, ο ειδικός εμφανίζεται αισιόδοξος όταν λέει ότι «η έκρηξη στα κρούσματα θα ευαισθητοποιήσει τους νεότερους, αλλά και τον περίγυρό τους, επιδεικνύοντας μεγαλύτερη προσοχή. Υπό το πρίσμα αυτό είναι πιθανό να αντιμετωπίζουμε ένα κύμα μικρής διάρκειας, δεδομένου ότι ο ιός βρίσκει έδαφος σε περιορισμένο αριθμό ανθρώπων σε σύγκριση, για παράδειγμα, με το 3ο κύμα». Προειδοποιεί όμως ότι «εάν συνεχιστεί η ίδια συμπεριφορά, ιδίως στις ηλικίες 18-35 ετών, όπου καταγράφονται οι περισσότερες λοιμώξεις, τότε οι συνθήκες ευνοούν για να συνεχιστεί η ίδια εικόνα».

 

Ανθρώπινος παράγων: Ο άγνωστος Χ

Συνεπώς, τα προγνωστικά μοντέλα διαφοροποιούνται ανάλογα με τις προβλέψεις που αφορούν τον «άγνωστο Χ» ή αλλιώς τον ανθρώπινο παράγοντα. Το θετικό σενάριο αποκαλύπτει μια έκρηξη που παραπέμπει σε ηφαίστειο, που όμως θα εκτονωθεί περί τα τέλη Ιουλίου έως τις αρχές Αυγούστου. Το αρνητικό σενάριο, από την άλλη, δείχνει ένα δύσκολο καλοκαίρι με τοπικά lockdown και ενδεχομένως με λήψη επιπλέον μέτρων, όπου και εφόσον καθίσταται αναγκαίο, έως το φθινόπωρο.

Επειτα – δηλαδή κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες – η χώρα θα εισέλθει σε ένα νέο κρίσιμο κεφάλαιο, δεδομένου ότι οι κλιματολογικές συνθήκες θα ευνοούν ακόμη περισσότερο τις μεταδόσεις – με τα όσα θα διαδραματιστούν να είναι σε πλήρη συνάρτηση με το ύψος της ανοσίας που θα έχει προκύψει έως τότε.

«Είναι πιθανόν να έχουμε ένα ηπιότερο κύμα το φθινόπωρο, καθώς εν τω μεταξύ μέσω των αυξημένων μεταδόσεων οι πολίτες αποκτούν μερική ανοσία – σαν να υποβάλλονται σε μια δόση εμβολίου» τονίζει ο κ. Παρασκευής, προσθέτοντας με νόημα ότι το υπερδραστήριο στέλεχος Δέλτα δυνητικά «μπορεί να μολύνει όλους όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί».

Ομως, οι ειδικοί δεν αντιμετωπίζουν την «ανοσία της αγέλης» μέσω της φυσικής μόλυνσης ως τον ενδεδειγμένο τρόπο για να μπει φρένο στην πανδημία.

«Η έκθεση του κόσμου – ακόμη και των νέων – στον ιό ενέχει κινδύνους. Γι’ αυτό και επιμένουμε στον εμβολιασμό. Ακόμη και το να θυσιάσει κανείς τις διακοπές του σε περίπτωση μόλυνσης ή να υποβληθεί σε καραντίνα, αγωνιώντας παράλληλα για τους δικούς του ανθρώπους, είναι μια σημαντική απώλεια» καταλήγει ο κ. Παρασκευής, συμπληρώνοντας ότι εφεξής τα κύματα θα αφορούν κατά κανόνα τους ανεμβολίαστους.

Εμβολιαστικό σπριντ από τους νέους

Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι η χώρα μας (σε σύγκριση πάντα με την Πορτογαλία) φαίνεται να κερδίζει έδαφος σε ένα πολύ κρίσιμο τμήμα αυτής της διαδρομής που διανύουμε. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι το ποσοστό των εμβολιασμένων στους νέους (18-24 ετών) έστω και με μία δόση δεν ξεπερνούσε το 11% την τελευταία ημέρα του Ιουνίου.

Οπως ωστόσο προκύπτει από τα δεδομένα του ECDC, το αντίστοιχο ποσοστό διπλασιάστηκε έως την περασμένη Παρασκευή, σκαρφαλώνοντας στο 21,4%, με τα «τσιμπήματα» να συνεχίζονται έκτοτε με εντατικούς ρυθμούς. Στην Πορτογαλία το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 6,5%.

Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το στέλεχος Δέλτα ευθύνεται για το 90% των μεταδόσεων εκεί, εξηγεί την κατακόρυφη αύξηση της πανδημικής καμπύλης.

H σταδιακή άνοδος στη συμμετοχή των νέων (και όχι μόνο) στην εμβολιαστική εκστρατεία «Ελευθερία» προκύπτει και από το ισοζύγιο που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες στις πρώτες και στις δεύτερες δόσεις, όπου μόλις μία εβδομάδα πριν η ζυγαριά πρόδιδε μια εμβολιαστική αρρυθμία, όταν το βάρος έπεφτε στις δεύτερες δόσεις.

Οι αποφάσεις για τους εφήβους

Επιπρόσθετα, τις  αναμένεται να ανοίξει και το κεφάλαιο του εμβολιασμού των εφήβων ηλικίας 15-18 ετών, με την απαραίτητη συναίνεση των γονέων, την ώρα που κινητές μονάδες ετοιμάζονται να οργώσουν το σύνολο της επικράτειας κλείνοντας ραντεβού και στις πιο απομακρυσμένες πλατείες, συνδράμοντας στην επιχείρηση ανοσίας. Την εβδομάδα, όμως, αυτή αναμένονται και οι κυβερνητικές ανακοινώσεις σχετικά με την υποχρεωτικότητα των εμβολιασμών σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες – με έμφαση σε υγειονομικούς και εργαζομένους σε οίκους ευγηρίας –, ενώ την ερχόμενη Τρίτη ο υπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κικίλιας, με τον καθηγητή κ. Σωτήρη Τσιόδρα διευρύνουν τη συμμαχία με την Εκκλησία στην προσπάθεια πειθούς για τον εμβολιασμό των πολιτών.

Η ανάγνωση της κατανομής κρουσμάτων

Τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνώμων, όπως ανέλυσε πρόσφατα η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας κυρία Βάνα Παπαευαγγέλου, αντλούν σημαντικές πληροφορίες από την προσεκτική ανασκόπηση της κατανομής των κρουσμάτων. Ενδεικτικό το παράδειγμα της Δυτικής Αττικής, όπου η εμβολιαστική κάλυψη υπολείπεται σημαντικά και η αλυσίδα των μεταδόσεων οδηγεί μοιραία στους πιο… αδύναμους κρίκους – δηλαδή σε ανθρώπους 55-65 ετών που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών. Αντιστρόφως ανάλογα, στον Νότιο Τομέα Αθηνών, όπου η εμβολιαστική κάλυψη στον γενικό πληθυσμό έχει ξεπεράσει το 60% – μάλιστα σε ορισμένους δήμους αγγίζει το 70% –, η συντριπτική πλειονότητα των νέων κρουσμάτων αφορά νέους 15 έως 19 ετών, χωρίς να καταγράφεται διασπορά σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι εκτός από την επιτακτική ανάγκη για ταχύτατη αύξηση του εμβολιαστικού ρυθμού, εξίσου σημαντικό είναι να δημιουργηθεί μια ισχυρή ασπίδα προστασίας με την ορθή συμπεριφορά – νεότερων και μη – εν μέσω της επείγουσας αυτής νέας υγειονομικής πρόκλησης.

Το «μωσαϊκό» των στελεχών και η αντοχή τους στη ζέστη

Το Δέλτα δεν είναι το μοναδικό στέλεχος που κυκλοφορεί στην ελληνική επικράτεια. Αντιθέτως, τα δεδομένα που προκύπτουν από τους δειγματοληπτικούς ελέγχους δείχνουν πως η χώρα μας ομοιάζει με ένα σταυροδρόμι μεταλλάξεων που ευδοκιμούν. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, 70% των περιστατικών όπου ανιχνεύτηκε η μετάλλαξη Δέλτα είναι μικρότεροι των 40 ετών, 84% είναι Ελληνες και 5%-6% ρώσοι επισκέπτες. Επίσης, από τα δείγματα του μεταλλαγμένου ινδικού στελέχους που αναλύθηκαν προέκυψε ότι το 13% των περιστατικών που νόσησαν και είχαν Δέλτα χρειάστηκε νοσηλεία, αλλά κανείς εξ αυτών δεν είχε ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του.

Από τους πολίτες που νόσησαν με τη μετάλλαξη Δέλτα και χρειάστηκαν νοσηλεία κανείς δεν ήταν πλήρως εμβολιασμένος

Προχωρώντας σε μια γεωγραφική ανασκόπηση στο Ηράκλειο της Κρήτης, εντοπίστηκαν τα 58 από τα 121 στελέχη του κορωνοϊού που φέρουν την ινδική μετάλλαξη, όπως προκύπτει από τη νεότερη έκθεση γονιδιωματικού ελέγχου που ανακοινώθηκε από τον ΕΟΔΥ. Αλλα 39 κρούσματα χαρτογραφήθηκαν στην Αττική, 5 στη Θεσσαλονίκη, από 1 στη Λάρισα, στην Εύβοια, στην Αχαΐα, στην Κορινθία, στη Χαλκιδική και στην Αργολίδα, 4 στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», 4 στη Λέσβο, 2 στην Πάρο και 3 στο Ρέθυμνο.

Ομως, η συγκεκριμένη μετάλλαξη έχει εντοπιστεί στο 0,67% των δειγμάτων που έχουν αναλυθεί συνολικά. Στο 80,35% έχει εντοπιστεί η βρετανική μετάλλαξη Αλφα, στο 17,57% η νιγηριανή μετάλλαξη Β.1.1.318 και στο 0,64% η νοτιοαφρικανική Β.1.351.

Η τοποθέτηση του επίκουρου καθηγητή Υγιεινής και Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ και μέλους της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, κ. Γκίκα Μαγιορκίνη, είναι διαφωτιστική σχετικά με την επίδραση του «ψηφιδωτού» διαφορετικών μεταλλάξεων που οδηγούν την επιδημία στη χώρα μας. «Η συμμετοχή της Δέλτα στην αύξηση είναι δεδομένη. Απλά δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Αν δεν είχαμε τη Δέλτα, θα βλέπαμε πάλι αύξηση, όχι τόσο μεγάλη, αλλά θα βλέπαμε μια σημαντική αύξηση λόγω των κοινωνικών δραστηριοτήτων». Και διευκρίνισε ότι η ινδική μετάλλαξη είναι ο βασικός, όχι όμως ο μοναδικός, «ύποπτος» που πυροδοτεί τα κρούσματα στη χώρα μας.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο SARS-CoV-2 και οι παραλλαγές του εμφανίζουν ανθεκτικότητα στις υψηλές θερμοκρασίες όταν απουσιάζουν τα μέτρα ατομικής προστασίας. Τα τελευταία 24ωρα εντοπίστηκαν ακόμη τέσσερις εστίες υπερμετάδοσης – σε κατασκηνώσεις στα Χανιά και στη Χαλκιδική, αλλά και έπειτα από την τέλεση ενός γάμου και ενός μνημοσύνου στην περιοχή της Μαγνησίας.

Το μήνυμα Δημόπουλου στους φοιτητές

Στην προσπάθεια «οχύρωσης» της χώρας τάχθηκε δυναμικά και ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, κ. Θάνος Δημόπουλος, απευθύνοντας ένα ιδιαίτερο μήνυμα προς τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, κάνοντας λόγο για άμεση ανάγκη εμβολιασμού. «Γιατί θέλουμε να ξαναβρεθούμε στο πανεπιστήμιο διά ζώσης, σε γεμάτα αμφιθέατρα, σε πρακτικές, σε ασκήσεις, σε εργαστηριακά και κλινικά μαθήματα, καθώς και σε φοιτητικές εκδηλώσεις. Με ασφάλεια, όμως, και χωρίς να θέτουμε σε κίνδυνο τον εαυτό μας, τους συμφοιτητές μας, τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας και ιδιαιτέρως τις ευπαθείς ομάδες. Γι’ αυτό εμβολιαζόμαστε τώρα!».