Με την ευρεία κυκλοφορία του SARS-Cov-2,του νέου κορωνοϊού που προκαλεί την αντίστοιχη νόσο (COVID-19),έγινε μια ευχάριστη διαπίστωση: Όλοι ανακάλυψαν, εκ νέου, την αξία των εμβολίων. Ταυτόχρονα, άνοιξε και πάλι η συζήτηση για τα υπερκέρδη των εταιρειών που παρασκευάζουν τα εμβόλια και για τους όποιους σκοπούς αυτές εξυπηρετούν.Κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο πρωτοφανείς απόψεις: Θα μας εμβολιάσουν όλους υποχρεωτικά, οι εταιρείες θα πλουτίσουν, θα βάλουν τσιπ μέσα μας για να μας παρακολουθούν κοκ. Ως προς το υποχρεωτικό του εμβολιασμού, οι περισσότεροι ερμηνεύουν λανθασμένα τη διάταξη του Νόμου 4675/11.3.2020 (ΦΕΚ 54 Α),όπου πολύ ορθολογικά τονίζεται: «η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού με σκοπό την αποτροπή της διάδοσης της νόσου, σε περιπτώσεις εμφάνισης κινδύνου διάδοσης μεταδοτικού νοσήματος, που ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία». Αγνοούν (;) οι πονηροί επικριτές της διάταξης, ότι από την ιλαρά, νόσημα προλαμβανόμενο με εμβολιασμό, είχαμε πρόσφατη κορύφωση στην Ελλάδα με 3.287 κρούσματα (οι 9 στους 10 ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι) και 4 θανάτους από 1.1.2017 -30.6.2019.Ευτυχώς, από όσο ξέρω, δεν σχολίασαν δυσμενώς την ορθή απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών που σύστησε στους παιδιάτρους της χώρας να εμβολιάζουν κανονικά τα μικρά παιδιά στην εποχή της COVID-19.

Καθώς η COVID-19 εξαπλώνεται παγκοσμίως, μένουν πίσω οι εκστρατείες εμβολιασμού,με αποτέλεσμα περισσότερα από 117 εκατομ. παιδιά, σε 37 χώρες, να χάσουν το εμβόλιο της ιλαράς, με πιθανό νέο κίνδυνο τετράστιας αύξησης των κρουσμάτων της νόσου. Την ίδια στιγμή η έρευνα ακαδημαϊκών κέντρων και εταιρειών τρέχει. Υπάρχουν πάνω από 120 εμβόλια κατά της COVID-19 που ερευνώνται σήμερα σε όλο τον κόσμο. Επί του παρόντος 6 εμβόλια είναι σε ΑΡΧΙΚΗ φάση αξιολογήσεως και περίπου 70 στην προκλινική φάση.

Σκοπός αυτού του άρθρου, του οποίου ο συγγραφέας δεν έχει κάποια σύγκρουση συμφερόντων, είναι να αποτυπώσει κάποιες επιστημονικές αλήθειες και όχι να απαντήσει στις δεκάδες «πονηρές» σκέψεις του τύπου ότι «όλοι απεργάζονται το κακό μας!» ή άλλες παρόμοιες.

Είναι γνωστό ότι τα εμβόλια σώζουν ζωές. Σώζεται μια ζωή κάθε 10 δευτερόλεπτα παγκοσμίως. Εάν κατορθωθεί παγκόσμια κάλυψη του πληθυσμού με ΟΛΑ τα εμβόλια, θα αποφευχθούν ακόμη 1,5 εκατομ. θάνατοι.

Εκτιμάται ότι 19,4 εκατομ. ψυχές, ηλικίας κάτω των 12 μηνών, δεν καταφέρνουν να κάνουν τα βασικά εμβόλια το έτος 2019. Mόνο από την ιλαρά χάθηκαν 140.000 ζωές το 2018 σε όλη την υφήλιο.

Τα εμβόλια, ακόμη, έχουν μεγάλη οικονομική ανταποδοτικότητα στην κοινωνία, μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη υγειονομική παρέμβαση. Σε μια 20ετία, από 1994 έως 2013, στην Ελλάδα λόγω των εμβολιασμών αποφεύχθηκαν 20.396 θάνατοι και το ελληνικό κράτος ωφελήθηκε 38,7 δις €.

Ποιος πληρώνει για την έρευνα και την ανάπτυξη των εμβολίων; Ορισμένοι που άκουσαν τώρα ότι κάποια κράτη επιδοτούν τις φαρμακευτικές για την ανάπτυξη εμβολίου κατά της COVID-19, έβγαλαν λανθασμένα συμπεράσματα. Ας διευκρινίσουμε, ότι:

(1) H έρευνα στοιχίζει. Την χρηματοδοτούν, κυρίως, οι φαρμακευτικές που αναλαμβάνουν τον κίνδυνο να κερδίσουν ή να χρεωκοπήσουν. Το μεγαλύτερο κύμα κρατικών επιχορηγήσεων σε αυτές διαπιστώθηκε μόνο τώρα, επί COVID-19. Αυτός δεν είναι ο συνήθης κανόνας. Ο κίνδυνος αποτυχίας στην ανάπτυξη εμβολίων είναι μεγάλος. Τα περισσότερα υποψήφια εμβόλια αποτυγχάνουν στις προκλινικές ή πρώιμες φάσεις της ανάπτυξής τους. Λιγότερο από 1 στα 15 υποψήφια εμβόλια, που κατορθώνουν να μπουν στη φάση ΙΙ ανάπτυξης, φτάνουν τελικά στη φάση της ενδεχόμενης αδειοδότησης. Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος και επικρέμαται η ισότητα: ΕΡΕΥΝΑ+ΑΝΑΠΤΥΞΗ = ΧΡΟΝΟΣ+ΧΡΗΜΑ. Πολλά από τα κυκλοφορούντα εμβόλια στοίχισαν από 300 έως 600 εκατομ. δολ. και κάποια ξεπέρασαν το 1 δις.

(2) Τα εμβόλια, ειδικά, δεν είναι τεράστιες πηγές κέρδους για τις φαρμακευτικές εταιρείες που εξειδικεύονται σε αυτά. Τα μεγάλα κέρδη στις φαρμακευτικές έρχονται από την πώληση φαρμάκων που θεραπεύουν μακροχρόνιες ασθένειες. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις ενός μόνο φαρμάκου για την ηπατίτιδα C υπερέβη τα 10 δις δολάρια σε ένα χρόνο.

Η αγορά των εμβολίων (24 δις δολ σήμερα) φαίνεται μεγάλη, αλλά αντιπροσωπεύει μόνο το 2,4% της παγκόσμιας φαρμακευτικής βιομηχανίας, που ανέρχεται σε 1 τρις δολ. ετησίως. Ο ειδικός τομέας των εμβολίων αναπτύσσεται με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τη συνολική παγκόσμια φαρμακευτική αγορά. Ένα άλλο σημείο που πρέπει να σταθούμε είναι η παγκόσμια αγορά της εναλλακτικής ιατρικής. Η αγορά αυτή, η οποία

περιλαμβάνει ομοιοπαθητικά φάρμακα και διάφορα συμπληρώματα (μόνο το 1/3 των θεραπειών έχουν δοκιμαστεί) έχει κύκλο 34 δις δολάρια. Εάν οι φαρμακευτικές εταιρείες ήθελαν απλώς να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους, θα σταματούσαν να ερευνούν και παρασκευάζουν εμβόλια και θα επικεντρώνονταν μόνο στην ανάπτυξη και πώληση παραδοσιακών και εναλλακτικών φαρμάκων.

(3).Οι φαρμακευτικές εταιρείες των εμβολίων δεν είναι φιλανθρωπικές οργανώσεις, αλλά οργανισμοί που φροντίζουν για την κερδοφορία τους και το καλό του προσωπικού τους.Oι ευρωπαϊκές, που απασχολούν άμεσα και έμμεσα 122.010 άτομα, επενδύουν το 16% των εσόδων τους στην έρευνα και την ανάπτυξη που είναι το μεγαλύτερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη καινοτόμο βιομηχανία. Σε απόλυτο αριθμό αυτό είναι 2 δις € ετησίως. Συγκριτικά, οι εταιρείες των υπολογιστών επενδύουν το 8,6%, των αυτοκινήτων το 4,5% και των χημικών το2,6%.

(4) Όλες οι εταιρείες εμβολίων διαθέτουν δωρεάν ποσότητες εμβολίων στους καταξιωμένους φιλανθρωπικούς οργανισμούς για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, με το όποιο φορολογικό τους όφελος. Πατέντες εμβολίων έχουν χαρισθεί σε ασιατικές χώρες από παλιά για την παρασκευή εμβολίων σε χώρες με χαμηλό εργατικό κόστος.

Τέλος (5) Ας μας πουν οι δύσπιστοι το όνομα ενός κράτους που έχει ανακαλύψει ένα εμβόλιο ή αντιβιοτικό ή άλλο φάρμακο. Δεν υπάρχει.

Ζούμε σε μια χώρα όπου ασφαλισμένοι και ανασφάλιστοι προμηθεύονται δωρεάν τα εμβόλιά τους. Αξίζει τον κόπο να το θυμόμαστε πάντα αυτό.

Πολύ μακριά από εμάς, σε 26 αφρικανικές χώρες,μόλις τώρα εξαφανίστηκε η μηνιγγίτιδα Α και αναμένουμε τα αποτελέσματα πιλοτικής δοκιμής από το εμβόλιο της ελονοσίας, ένα νόσημα που αφαιρεί κάθε 2 λεπτά τη ζωή από ένα παιδί.

Συμπερασματικά, σήμερα, μετά από όσα περνάει η ανθρωπότητα, αν κατορθώσουμε και αποτυπώσουμε σωστά την εκτίμησή μας στα υπάρχοντα και μελλοντικά εμβόλια, η κοινωνία μόνο όφελος θα έχει. Μην στεκόμαστε, μόνο, στο κέρδος των φαρμακευτικών εταιρειών.

Ο Κωνσταντίνος Καρύδης είναι  Παιδίατρος- Λοιμωξιολόγος