Στα ερείπια της γέφυρας Μοράντι, που κατέρρευσε την Τρίτη στη Γένοβα αφήνοντας πίσω τουλάχιστον 39 νεκρούς, καταρρέει και η αξιοπιστία του λαϊκιστικού-ακροδεξιού συνασπισμού που κυβερνά την Ιταλία. Το μεν Κίνημα 5 Αστέρων (M5S) χαρακτήριζε «παραμύθια» τις προειδοποιήσεις για τη στατικότητα της γέφυρας, η δε Λέγκα έριξε την ευθύνη στη λιτότητα που επιβάλλει η ΕΕ, για να διαψευστεί οσονούπω από την Επιτροπή όσον αφορά την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση των ιταλικών υποδομών.
Γκρίλο και «No Gronda»
Ο Μπέπε Γκρίλο, ο ιδρυτής του M5S, ο οποίος μάλιστα κατάγεται από τη Γένοβα, πρωτοστατούσε στο «No Gronda», κίνημα κατά της Gronda di Genova, του νέου αυτοκινητοδρόμου που επρόκειτο να κατασκευαστεί για να ελαφρύνει την κίνηση στη γέφυρα Μοράντι. Επειτα από χρόνια «λαϊκής αντίστασης», ο νέος αυτοκινητόδρομος πήρε τελικά το πράσινο φως και οι εργασίες για την κατασκευή του επρόκειτο να ξεκινήσουν το φθινόπωρο. Ωστόσο ακόμη και στις αρχές Αυγούστου, ο υπουργός Υποδομών Ντανίλο Τονινέλι (M5S) δήλωνε στην ιταλική Βουλή ότι η κατασκευή της Gronda «θα επανεξεταστεί ή θα ματαιωθεί».
Αμέσως μετά την κατάρρευση της γέφυρας, ο Τονινέλι βγήκε στη RAI και κατηγόρησε τα βαρέα οχήματα, «ιδίως τα πολωνέζικα φορτηγά», που την επιβάρυναν!
Τον Δεκέμβριο του 2012 ο τότε πρόεδρος των βιομηχάνων της Γένοβας Τζιοβάνι Καλβίνι είχε δηλώσει: «Μέσα σε 10 χρόνια η γέφυρα Μοράντι θα έχει καταρρεύσει και τότε θα θυμηθούμε το όνομα εκείνου που έλεγε «όχι» (σ.σ. στην κατασκευή της Gronda)». Τα λόγια του έρχονται σήμερα να στοιχειώσουν το M5S, όπως και ένα βίντεο του Γκρίλο, από ομιλία του στη Ρώμη το 2014, στο οποίο ουρλιάζει: «Πρέπει να σταματήσουμε την Gronda με τον στρατό!».
Σε επίσκεψή του στη Γένοβα πριν από τρεις μήνες ο νέος επικεφαλής του M5S Λουίτζι Ντι Μάιο, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εργασίας, δήλωσε ότι το M5S θα τελείωνε με την Gronda την οποία θεωρεί, όπως κάθε μεγάλο έργο υποδομής, συνώνυμο της διαφθοράς και της καταστροφής του περιβάλλοντος. Η Γένοβα είναι η μοναδική μητρόπολη της Βόρειας Ιταλίας όπου το M5S ήρθε πρώτο στις τελευταίες εκλογές.
Μετά την κατάρρευση της γέφυρας Μοράντι, το M5S κατέβασε από την ιστοσελίδα του όλες τις αναφορές στο «No Gronda». Υπάρχουν όμως τα πειστήρια στον ιταλικό Τύπο, όπως το δελτίο Τύπου του M5S με τίτλο: «Το παραμυθάκι της επικείμενης κατάρρευσης της γέφυρας Μοράντι».
Ξεσπάθωσε ο Σαλβίνι
Ο ευρωσκεπτικιστής ηγέτης της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εσωτερικών, βρήκε ευκαιρία να ξεσπαθώσει κατά της ΕΕ που θέτει περιορισμούς στις δαπάνες της ιταλικής κυβέρνησης. Εκπρόσωπος της Επιτροπής τον ξεμπρόστιασε την Πέμπτη, λέγοντας ότι τα κράτη-μέλη είναι υπεύθυνα να θέτουν τις προτεραιότητες εντός του προϋπολογισμού τους και ότι η Ιταλία έλαβε 2,5 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση του οδικού και του σιδηροδρομικού της δικτύου το 2014-20, ενώ τον Απρίλιο η Επιτροπή ενέκρινε άλλα 8,5 δισ. ευρώ για επενδύσεις, μεταξύ των οποίων στην περιοχή της Γένοβας.
Εκτός από την κυβέρνηση, η μπάλα της οργής παίρνει και την εταιρεία Autostrade per l’ Italia, που εκμεταλλεύεται 6.000 χλμ. αυτοκινητοδρόμων στην Ιταλία, μεταξύ των οποίων τον Α10 που περνά από τη γέφυρα Μοράντι. Η εταιρεία αυτή ανήκει στον όμιλο Atlantia, του οποίου κύριος μέτοχος είναι η οικογένεια Benetton. «Η Autostrade per l’ Italia είχε κέρδη 4 δισ. αλλά δαπάνησε μόνο 1 δισ. για έργα συντήρησης και τα υπόλοιπα τα μοιράστηκαν οι ιδιοκτήτες της» είπε στο BBC ο βουλευτής του M5S Μικέλε Σοντάνο. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι Ιταλοί καταφέρονται εναντίον των Benetton.
«Πολλές γέφυρες στην Ευρώπη είναι κάτω από τα επίπεδα ασφαλείας»
Μεγάλο μέρος των γεφυρών στην Ευρώπη έχει κατασκευαστεί πριν από 40 ή 50 χρόνια και αναμένουμε να εμφανίσουν προβλήματα, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να επιθεωρούνται και να επισκευάζονται, λέει στο «Βήμα» ο δρ Στέργιος Μητούλης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ, ειδικός στις γέφυρες που υποβάλλονται σε ακραία και δυναμικά φορτία και επικεφαλής της Ομάδας Έρευνας για την Ανθεκτικότητα των Υποδομών.
Τι προκάλεσε την κατάρρευση της γέφυρας Μοράντι;
«Οταν μελετούσαμε και κατασκευάζαμε γέφυρες στη δεκαετία του ’60, δεν γνωρίζαμε πολλά που γνωρίζουμε σήμερα. Ενα από τα σημαντικότερα που δεν γνωρίζαμε τότε ήταν πόσο θα αυξηθεί η φόρτιση λόγω των φορτίων κυκλοφορίας. Αλλα ήταν τα φορτία με τα οποία σχεδιάζαμε τότε και άλλα εκείνα με τα οποία σχεδιάζουμε τώρα. Σήμερα είναι πιο βαριά τα οχήματα και πιο συχνή η διέλευσή τους, οπότε έχουμε θέματα κοπώσεως. Αυτός είναι κατά τη γνώμη μου ένας βασικός λόγος που επιτάχυνε τα όποια προβλήματα μπορεί να είχε η γέφυρα.
Ενα από αυτά, που το είχαν διαπιστώσει και οι τοπικές αρχές, ήταν το θέμα της οξείδωσης των τενόντων, δηλαδή των διαγώνιων στοιχείων της γέφυρας, των λεγόμενων αναρτήρων, οι οποίοι μέσα έχουν χαλύβδινα καλώδια. Αυτά τα καλώδια σήμερα γνωρίζουμε πολύ καλά ότι θα πρέπει να προστατεύονται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες, τότε όμως δεν το γνώριζαν αυτό – διαπιστώθηκε στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 ότι όσο μεγάλη διάμετρο και αν έχουν αυτά τα καλώδια, τελικώς οξειδώνονται. Πολλές γέφυρες έχουν καταρρεύσει εξαιτίας της οξείδωσης των τενόντων.
Ο Μοράντι, όταν σχεδίαζε τη γέφυρα αυτή, αφενός μεν δεν ήξερε ότι οι τένοντες πρέπει να προστατευτούν, αφετέρου άφησε το σκυρόδεμά του να υποστεί ρηγματώσεις. Δηλαδή το σκυρόδεμα είχε μικρές ρωγμές κατά μήκος των διαγώνιων στοιχείων οι οποίες επιτρέπουν την είσοδο του νερού, το οποίο προφανώς επιταχύνει την οξείδωση».
Δηλαδή, οι γέφυρες άνω των 50 ετών πρέπει να μας ανησυχούν;
«Η Ευρώπη έχει περί τις 400.000 γέφυρες, μαζί με τις ΗΠΑ φθάνουν κοντά στο ένα εκατομμύριο. Είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι ένα τεράστιο ποσοστό αυτών των γεφυρών αυτή τη στιγμή λειτουργούν κάτω από τα επίπεδα ασφαλείας. Οι γέφυρες αυτές έχασαν από την αντοχή τους πολύ πιο γρήγορα από όσο νομίζαμε παλαιότερα. Οπότε, παρά το γεγονός ότι σχεδιάστηκαν για 100 χρόνια, αρχίζουν να εμφανίζουν προβλήματα στα 40 και στα 50 χρόνια.
Αυτό δεν σημαίνει ότι όλη η κατασκευή είναι προβληματική – και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα με τις γέφυρες αυτές: ότι και ένα μικρό δομικό στοιχείο να αστοχήσει, μπορεί να οδηγήσει σε καταρρεύσεις, όπως στη Γένοβα. Υπάρχουν δηλαδή αδύναμοι κρίκοι στις κατασκευές. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες, οι ισχυροί άνεμοι και οι σεισμικές φορτίσεις, που είναι πολύ συχνές στην Ελλάδα, αναδεικνύουν τους αδύναμους κρίκους».
Ποιες γέφυρες πρέπει να προσέξουμε;
«Πρέπει να ξεκινήσουμε από τις παλαιότερες και από εκείνες που εξυπηρετούν μεγάλους αυτοκινητοδρόμους. Στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ τρέχουμε ένα πρόγραμμα που αναδεικνύει τις προτεραιότητες σε σχέση με την παλαιότητα μιας γέφυρας, την κυκλοφορία και τη σπουδαιότητα, και εντοπίζει ποιες πρέπει να ενισχυθούν πρώτα. Υπάρχει προδιαγραφή για τις ευρωπαϊκές γέφυρες να επιθεωρούνται ανά δύο ως έξι χρόνια, ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους. Δυστυχώς, όταν οι τένοντες αρχίζουν να οξειδώνονται δεν φαίνεται απ’ έξω. Χρειάζονται πολύ ειδικές μελέτες και εργαστηριακές δοκιμές. Δεν είναι εύκολο και κοστίζει αρκετά».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
