Η Μαφία ξεκίνησε από την Σικελία και με τα μεταναστευτικά κύματα των αρχών του 20ου αιώνα εξαπλώθηκε και τελικά γιγαντώθηκε στις ΗΠΑ. Η κινηματογραφική τριλογία του Φράνσις Φορντ Κόπολα (Ο Νονός) περιέγραψε με ρεαλισμό και γλαφυρότητα τον κόσμο των μαφιόζων στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Η ιστορία της Μαφίας, το πώς και το γιατί δημιουργήθηκε αποτελεί ακόμη προϊόν ιστορικής έρευνας. Μια νέα μελέτη έρχεται να ταράξει τα νερά συνδέοντας την γέννηση της Μαφίας με το ταπεινό… λεμόνι. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η μυθολογία της Μαφίας δείχνει ως εποχή της γέννησης της τον 13ο αιώνα και συγκεκριμένα την επανάσταση των Σικελών γνωστή ως Σικελικοί Εσπερινοί. Οι Σικελοί επαναστάτησαν το 1282 ενάντια στο καθεστώς του Καρόλου του Ανδεγαυού, Γάλλου ευγενούς βασιλέα ο οποίος με παπική συναίνεση είχε καταλάβει το Βασίλειο της Σικελίας και εμφανιζόταν ως ο επίδοξος κατακτητής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Για να αντιμετωπιστεί ο Κάρολος αποφασίστηκε να σχηματιστούν διάφορες ομάδες αντίστασης οι οποίες μετεξελίχθηκαν στην συνέχεια σε συμμορίες η δράση των οποίων έλαβε προοδευτικά τον χαρακτήρα του οργανωμένου εγκλήματος. Όμως όλοι οι ειδικοί και ιστορικοί που ασχολούνται με το θέμα αυτό έχουν απορρίψει αυτές τις ιστορίες και τονίζουν ότι είναι στην κυριολεξία απλοί μύθοι.

Οι γαιοκτήμονες

Η δημοφιλέστερη θεωρία για την γέννηση της Μαφίας αναφέρει ότι η αρχή έγινε το 1812 από ένα διάταγμα του βασιλιά της Νάπολης. Ο βασιλιάς ήθελε να περιορίσει τη δύναμη των τοπικών αρχόντων που συχνά εναντιώνονταν στις αποφάσεις του. Οι τελευταίοι, με μερικούς χωρικούς, σχημάτισαν αμέσως ομάδες κρούσης για να αντισταθούν στη Νάπολη. Αυτές οι ομάδες σύμφωνα με αυτή την θεωρία πήραν γρήγορα την μορφή συμμοριών που αποτέλεσαν τους πρώτους μαφιόζικους πυρήνες.

Αυτοί οι πυρήνες βρήκαν φιλόξενο περιβάλλον στο Παλέρμο και από εκεί άρχισαν να επεκτείνουν την δράση τους αρχικά σε όλο τον ιταλικό Νότο αλλά σιγά σιγά και σε άλλες περιοχές της ιταλικής επικράτειας. Ένας οικονομολόγος του ΜΙΤ με πρόσφατη του μελέτη υποστηρίζει ότι το κομβικό σημείο ή αν προτιμάτε το Big Bang για την Μαφία ήταν η διετία 1892-1893.
Το 1892 ήταν μια χρονιά κακής συγκομιδής για τους Σικελούς αγρότες οι οποίοι στην μεγάλη τους πλειοψηφία ήταν φτωχοί εργάτες που νοίκιαζαν μικρά αγροκτήματα από τους πλούσιους γαιοκτήμονες. Το 1893 είναι μια χρονιά έντονης ξηρασίας η οποία καταστρέφει σε μεγάλο ποσοστό τις σοδειές και σε συνδυασμό με την κακή συγκομιδή της προηγούμενη χρονιάς η κατάσταση για τους αγρότες είναι τραγική. Υπολογίζεται ότι το 1893 οι αγρότες είχαν κατά 65% μειωμένη παραγωγή σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.

Παρόλα αυτά οι γαιοκτήμονες απαιτούν εκείνη την εποχή από τους αγρότες να λάβουν κανονικά το μερίδιο τους από την παραγωγή οδηγώντας τους αγρότες και τις οικογένειες τους κυριολεκτικά σε κατάσταση λιμοκτονίας. Παράλληλα η τοπική οικονομία ακολουθεί την καταστροφική πορεία των καλλιεργειών και έτσι η ανεργία εκτοξεύεται προκαλώντας ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.

Αγρότες και άνεργοι εξεγείρονται απέναντι στην οικονομική ελίτ και κυρίως τους γαιοκτήμονες που ζητούν προστασία από την ιταλική κυβέρνηση η οποία όμως αρνείται να τους την παράσχει με αποτέλεσμα οι απειλούμενοι να στραφούν στην Μαφία. Έτσι η Μαφία μετατρέπεται σε ένα βράδυ σε ένα υβρίδιο πολιτοφυλακής και σεκιούριτι διαφυλάσσοντας με κάθε τρόπο τόσο την ειρήνη στις περιοχές όσο και την ασφάλεια των γαιοκτημόνων. Όταν τελικά η εξέγερση σταματά η Μαφία έχει αποκτήσει τεράστια ισχύ στον ιταλικό Νότο και αρχίζει να απλώνει τα πλοκάμια και την ισχύ της σε κάθε δραστηριότητα της περιοχής για να γίνει τελικά απόλυτη κυρίαρχος αρχικά εκεί και γρήγορα στην υπόλοιπη Ιταλία.

Τα λεμόνια

Μια νέα μελέτη από ερευνητές του Βασιλικού Πανεπιστήμιου του Μπέλφαστ δίνει μια νέα διαφορετική εξήγηση για την γέννηση της Μαφίας. Σύμφωνα με τους ερευνητές όλα ξεκίνησαν από μια ιατρική γνωμάτευση που έγινε από τον Σκοτσέζο γιατρό Τζέημς Λιντ στην διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων (1803-1815).

Ο Λιντ που ασχολούνταν επισταμένα με τα θέματα υγείας των ναυτικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κιτρώδη φρούτα θεραπεύουν το σκορβούτο, ασθένεια που αποτελούσε μάστιγα για την ναυτική κοινότητα που ήταν τεράστια εκείνη την εποχή. Ο Λιντ μάλιστα υπέδειξε το λεμόνι ως ιδανικό «φάρμακο». Το λεμόνι μέχρι εκείνη την στιγμή αποτελούσε ένα είδος πολυτελείας αφού χρησιμοποιούνταν βασικά στην παραγωγή αρωμάτων ή για διακοσμητικούς λόγους.

Το κλίμα της Σικελία είναι ίσως ιδανικότερο στην Ευρώπη για την καλλιέργεια λεμονιών αλλά η μικρή ζήτηση που είχε μέχρι τότε δεν είχε οδηγήσει τους αγρότες της Σικελίας στην παραγωγή του. Τα στοιχεία δείχνουν ότι μέχρι την στιγμή που έκανε την ανακοίνωση ο Λιντ οι εξαγωγές λεμονιών από την Σικελία ήταν της τάξης των 800 βαρελιών ετησίως. Αμέσως μετά την ανακοίνωση υπήρξε ζήτηση για περισσότερα από 20 χιλιάδες βαρέλια!

Από την μια στιγμή στην άλλη τα λεμόνια μετατράπηκαν σε χρυσό για την Σικελία και οι καλλιεργητές άρχισαν να αντιμετωπίζουν διαφόρων προβλήματα με κλοπές και επιθέσεις τόσο στα χωράφια όσο και στους ίδιους. Έτσι οι παραγωγοί λεμονιών ζήτησαν προστασία από τους… παλικαράδες της κάθε περιοχής και σύμφωνα με την θεωρία αυτοί άρπαξαν την ευκαιρία. Εκτός από προστασία έγιναν και μεσάζοντες ανάμεσα στους αγρότες και τους εμπόρους. Αυτή η κίνηση αποδείχτηκε σύμφωνα με την θεωρία ιδιαίτερα επικερδής με τους παλικαράδες να αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να σχηματίσουν πιο οργανωμένη δομή για να έχουν την δυνατότητα να έχουν οφέλη από κάθε ανάλογη ευκαιρία που παρουσιάζεται και κάπως έτσι γεννήθηκε η Μαφία.

Κάποιοι από τους ειδικούς που ασχολούνται με την ιστορία της Μαφίας αναφέρουν ότι η Μαφία είχε δημιουργηθεί πριν από την απότομη αύξηση στην παραγωγή των λεμονιών και ότι η ενασχόληση της με την παραγωγή λεμονιών ήταν μια από τις δραστηριότητες της η οποία σίγουρα την ευνόησε και την
ενίσχυσε σημαντικά αλλά δεν ήταν το γεγονός που οδήγησε στην δημιουργία της.