Προσφυγόπουλα απέναντι στο… εμβόλιο απανθρωπιάς

«Εν τέλει, εφόσον τα παιδιά είναι εμβολιασμένα και γίνουν όλα αυτά που λέτε για την καθαριότητα, τότε να κάνουν μάθημα με τα παιδιά μας τα πρωινά, δεν υπάρχει πρόβλημα». Θα μπορούσε να ήταν ο επίλογος μιας άσχημης στιγμής και μια συμπεριφοράς που υποδαυλίστηκαν λόγω ελλιπούς ενημέρωσης. Πολύ ωραίο όμως για να είναι αληθινό. Τα λόγια αυτά τα άκουσαν παριστάμενοι σε συνάντηση σε σχολείο του Αιγάλεω από μητέρα που αντιδρούσε στην έλευση προσφύγων μαθητών. Ηταν ανήσυχη για το άγνωστο «πακέτο» που έμπαινε βίαια στη ζωή της: ξένοι και άλλη κουλτούρα. Οι απαντήσεις την ικανοποίησαν, όπως φαίνεται, και εξέφρασε μια εύλογη –κατά πολλούς συνομιλητές μας –απορία: Αφού μπορούμε μαζί…

Το δηλητήριο του φόβου και της άρνησης φαίνεται ότι έχει διαχυθεί στην κοινωνία. Το Ωραιόκαστρο ήταν η πρώτη πράξη του έργου με δικαίως και –κυρίως –αδίκως αγανακτισμένους γονείς. Η συνέχεια δόθηκε εμφατικά με την «παράσταση» που ανέβηκε στο Νέο Ικόνιο την προηγούμενη εβδομάδα και είχε πρωταγωνιστές ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής. Και στη Λάρισα, την εβδομάδα που πέρασε, εκδηλώθηκε ρατσιστική αντίδραση ενός γονιού η οποία στηλιτεύτηκε. Το ίδιο διάστημα στις συναντήσεις που οργανώθηκαν σε σχολεία δήμων που θα φιλοξενήσουν τα ξεριζωμένα παιδιά από τις πατρίδες τους η ανησυχία, τουλάχιστον, ήταν έκδηλη, καθώς εκφράστηκε άλλοτε «ήπια» και άλλες φορές πολύ έντονα έως ακραία.

Η διακύμανση αυτή μπορεί να προκύπτει από έλλειψη ενημέρωσης ή και από παραπληροφόρηση, όπως σημείωναν συνομιλητές μας, είτε να αναπαριστά την υπόκωφη παγίωση ρατσιστικών συμπεριφορών –σε μια αντιστοιχία, ίδια αντανακλαστικά παρατηρούνται από ιστορικούς στην έλευση του προσφυγικού κύματος μετά την αποτυχημένη ελληνική εκστρατεία στη Μικρά Ασία, που επέφερε ριζικές αλλαγές σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Η μετακίνηση κουβαλά μαζί της τον φόβο, το άγνωστο.

Ενημέρωση και πολιτική

«Είχαμε ξεκινήσει την ενημέρωση με τους πολίτες του δήμου μας εδώ και δύο μήνες, δεδομένου ότι το καμπ του Σκαραμαγκά βρίσκεται στην περιοχή μας» αναφέρει στο «Βήμα» ο αντιδήμαρχος Χαϊδαρίου κ. Νίκος Καραγιάννης εξηγώντας και με αυτόν τον τρόπο τις «χλιαρές» αντιδράσεις. Και στο Αιγάλεω, όπως αναφέρει το μέλος του ΔΣ της Ενωσης Γονέων κ. Νάσος Παπαευσταθίου, βιολόγος, ήταν αρκετά καλή η προετοιμασία των δημοτικών αρχών και των υπηρεσιακών παραγόντων –για τους εκπαιδευτικούς μάλιστα όλοι μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τη στάση που έχουν τηρήσει -, με την ανησυχία από πλευράς γονέων να είναι έκδηλη, τα ερωτήματα συγκροτημένα και εύστοχα, τουλάχιστον στη μία συνάντηση, καθώς στη δεύτερη η συζήτηση ήταν πιο έντονη, όπως μεταφέρει ο εκπαιδευτικός Π.Σ. Τελικά αρκετοί κατάλαβαν το πώς έχει η κατάσταση επειδή δεν είχαν ενημερωθεί, όπως σημειώνει στο «Βήμα» η αντιδήμαρχος κυρία Γιάννα Χριστόγλου.

Στο Περιστέρι, γονείς που μίλησαν στο «Βήμα» στάθηκαν στην οργανωμένη παρουσία μεμονωμένης ομάδας -κατονομάζουν ύπαρξη «πυρήνα» –και στη στάση του αντιδημάρχου κ. Αναστάσιου Θεοδωράκου, τον οποίο εγκάλεσε η αριστερή αντιπολίτευση για σύμπλευση με ακροδεξιούς επειδή εισηγήθηκε μόνο να ακουστούν οι αντιρρήσεις. «Είμαστε όλοι στην ίδια πλευρά, υπάρχει ομόφωνη στάση απέναντι στο ζήτημα. Λέμε όχι στους ακραίους» δήλωσε στο «Βήμα», τονίζοντας ότι με σωστή ενημέρωση –«μετά τη συνάντηση βομβαρδιστήκαμε από τηλέφωνα επειδή δεν είχαν ενημέρωση» είπε –δεν θα υπάρξουν «παρατράγουδα» στην υποδοχή των μικρών προσφύγων.

Αντίθετα, στο Νέο Ικόνιο, εκπαιδευτικοί είπαν στο «Βήμα» –διατηρώντας για ευνόητους λόγους την ανωνυμία τους, καθώς υπέστησαν τη βία των εφορμούντων χρυσαυγιτών –ότι η αντίδραση ήταν οργανωμένη, οι αντιρρήσεις ήταν αλλεπάλληλες και στοχευμένες «για να καλύψουν την πλήρη αντίθεσή τους, έβρισκαν προσκόμματα προκειμένου να μην πουν ανοιχτά «δεν τους θέλουμε»».

Οργανωμένη παρουσία στα δάχτυλα ενός χεριού υπήρχε στο Χαϊδάρι, σύμφωνα με τους συνομιλητές μας, όπως και στο Περιστέρι, πιο αυξημένη μεν στον αριθμό, αλλά με τα ίδια ερωτήματα –δείγμα μεθοδευμένης στάσης. Μιλούν για πολιτικά συμφέροντα και προσπάθεια εκμετάλλευσης. Στο Πέραμα, άλλωστε, όπως έγραψε «Το Βήμα» της προηγούμενης Κυριακής, ο δήμαρχος έκανε λόγο για παραπληροφόρηση ενώ την εσκεμμένη διαρροή ψευδών ειδήσεων τόνισαν γονείς από το Περιστέρι.

«Ποιος μας διαβεβαιώνει ότι τα παιδιά δεν έχουν κάποιο νόσημα, δεν έχουν κάνει εμβόλιο;» ρωτούν στις συναντήσεις –«καλοπροαίρετα» ή μη –σε Πέραμα, Περιστέρι, Αιγάλεω, Χαϊδάρι.

Βασικό χαρακτηριστικό μοτίβο πρώτης αντίδρασης των ανησυχούντων στη συντριπτική πλειονότητά τους γονέων είναι η περίφημη «υγειονομική βόμβα» που είχε ακουστεί αρχικά στον λόγο ξενοφοβικών σχηματισμών και εισπήδησε στην επίσημη πολιτική φιλολογία. Υπαρκτό πρόβλημα, δεν υπάρχουν χαρτιά που να αποδεικνύουν το αντίθετο. «Μπορεί να τους έχουν κάνει σε άλλη χώρα και να τους κάνουν πάλι εδώ» μας ενημερώνει γονέας από το Περιστέρι.

Στο Νέο Ικόνιο, απέναντι στην ακραία αντίδραση, μια ανώτατη αξιωματικός του Υγειονομικού της Πολεμικής Αεροπορίας που γνωρίζει την κατάσταση στο Κέντρο Φιλοξενίας στο Σχιστό απάντησε για το θέμα. «Δυσκολεύθηκαν να αντιπαρατεθούν στην ένστολη και πέρασαν στην επόμενη ερώτηση: «Μπορείτε να μας διαβεβαιώσετε ότι δεν μεταφέρουν κάποιο νόσημα;». Εδώ κανείς λογικά σκεπτόμενος δεν μπορεί να απαντήσει ούτε για τα Ελληνόπουλα» λένε στο «Βήμα» εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών, για να συμπληρώσουν ότι στην περιοχή της Ζώνης, με την ανεργία στα ύψη, σχεδόν το 45% είναι ανασφάλιστοι. «Τα παιδιά τους εμείς τα πηγαίνουμε στο πολυϊατρείο των Γιατρών του Κόσμου για να τα εμβολιάσουμε. Είναι οι ίδιοι που βγαίνουν και ζητούν να είναι εμβολιασμένα τα προσφυγόπουλα!» καταλήγουν.

«Μυρίζουν!» είπε γονέας που εργάζεται στις μεταφορές και εκπαιδευτικοί ανταπάντησαν ότι θέματα υγιεινής αντιμετωπίζουν συχνά στο πρωινό ωράριο. Οι αντιδήμαρχοι επισημαίνουν πάντως ότι δόθηκαν επαρκείς απαντήσεις που τους καθησύχασαν. Η καχυποψία υπάρχει, καθώς ορισμένοι αντέδρασαν λέγοντας ότι αφού τα προσφυγόπουλα θα έχουν υψηλό επίπεδο υγιεινής στα σχολεία, θα επιστρέφουν σε σκηνές υπό άθλιες συνθήκες. Οι υπεύθυνοι των δομών σε Σχιστό και Σκαραμαγκά εξήγησαν ότι οι οικογένειες με τα παιδιά φιλοξενούνται σε οικίσκους με ειδικούς χώρους υγιεινής. Μετά, ελλείψει προφανώς άλλου επιχειρήματος, η αντίδραση φτάνει στα άκρα, μας επισημαίνει ο κ. Καραγιάννης, καθώς ελάχιστοι (και σε συναντήσεις σε άλλους δήμους καταγράφηκε αυτή η τάση) ζητούν να έχουν την ίδια «βασιλική» αντιμετώπιση τα ελληνόπουλα με τα προσφυγόπουλα!

Στο Νέο Ικόνιο και στο Αιγάλεω εκφράστηκε η ανησυχία για τον «συγχρωτισμό» με τα «δικά μας παιδιά», μια αγανακτισμένη φωνή ακούστηκε να λέει για μουσουλμάνους που ήρθαν να μας αλλάξουν, ενώ διατυπώθηκαν απορίες για το πρόγραμμα που θα ακολουθήσουν και σε ποια γλώσσα θα διδαχθούν. Απάντηση βέβαια υπήρχε ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου με την απόφαση του υπουργού Παιδείας, αλλά φαίνεται ότι δεν υπήρχε ενημέρωση και οι περισσότεροι ψάχνονταν όταν πλέον το «πρόβλημα» έφτασε στην πόρτα τους.

Εκπαιδευτικοί φορείς, εκπρόσωποι γονέων και δημοτικές αρχές επιρρίπτουν ευθύνες στην κυβέρνηση για το ότι το πρόγραμμα ακόμη δεν έχει ξεκινήσει ενώ μπαίνει ο Φεβρουάριος. «Εμείς είμαστε έτοιμοι, το πράσινο φως από το υπουργείο περιμένουμε, που θα πρέπει να ολοκληρώσει τις προσλήψεις εκπαιδευτικών» ανέφερε η κυρία Χριστόγλου.

Ερωτήσεις με ανησυχία και ευαισθησία διατυπώθηκαν σε συνάντηση όπου συμμετείχε ο κ. Παπαευσταθίου στο Αιγάλεω: η υγειονομική επάρκεια, η παρουσία καθαριστριών, η λειτουργία της θέρμανσης τις ώρες 14.00-18.00 που θα είναι στο σχολεία τα προσφυγόπουλα και για περίπου ένα δίωρο θα συμπίπτουν με το ολοήμερο –«δεν θα έχουν επαφή στον ίδιο χώρο, αλλά θα είναι στον ίδιο όροφο» όπως ειπώθηκε -, η παρουσία φυλάκων κ.λπ.

Εκφράστηκε και η απορία –και όχι σε μία περίπτωση –ότι τα «ξένα» θα είναι επιθετικά αφού είναι «παιδιά του πολέμου». «Τι ηλικίας είναι, καθώς δεν έχουν επίσημα χαρτιά, και αν είναι μεγαλύτερα μπορεί να βγάλουν μαχαίρι» ακούστηκε. Γονέας και παράλληλα διευθυντής Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής φρόντισε να επισημάνει στους παριστάμενους ότι έχουν ζήσει τραυματικές καταστάσεις αλλά αυτό δεν τα κάνει απαραίτητα επιθετικά· μελέτες έχουν δείξει αντίθετα ότι συνήθως βιώνουν κατάθλιψη. Για τυχόν παραβατικότητα πάντως υπήρξε προβληματισμός σχετικά με το αν θα υπάρξουν πειθαρχικά μέτρα –απάντηση δεν δόθηκε.

Τόσα χρόνια τα σχολεία φιλοξενούν παιδιά από την Αλβανία, την Πολωνία, τη Γεωργία, τη Ρωσία, το Πακιστάν, την Ινδία, την Κίνα, τις αφρικανικές χώρες. «Γιατί το ξεχνάμε αυτό; Ολοι αποθεώνουν τώρα τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, ένα παιδί που φοίτησε σε αυτά τα ελληνικά σχολεία κανονικά, άσχετα του πώς τον αντιμετώπιζε η κοινωνία –και κάποιοι πολιτικοί –την οικογένεια και τους ομοίους του» λέει δηκτικά εκπαιδευτικός για να επιχειρηματολογήσει σχετικά με την ιδιότυπη γκετοποίηση των προσφυγόπουλων σε χώρους και σχολικό ωράριο. Υπάρχει εμπειρία από προσφυγικό κύμα, και μάλιστα πρόσφατων ετών· υπάρχουν εκπαιδευτικοί που γνωρίζουν από ένταξη.

«Ηττα» και «υποχώρηση» θεωρούν πάντως κάποιοι εκπαιδευτικοί την απόφαση για ξεχωριστό ωράριο. «Δεν είμαστε ρατσιστές, αλλά δεν τα θέλουμε δίπλα στα παιδιά μας» ακούστηκε από γονιό, ενώ στο Αιγάλεω μια μητέρα που ήταν ως μετανάστρια στη Γερμανία έλεγε ότι έτσι θα καταστραφεί η Ελλάδα. Αραγε η «απόσταση» αυτή δόθηκε για να «προστατέψει» τα προσφυγόπουλα από άσχημες συμπεριφορές, διερωτήθηκαν συνομιλητές μας.

Σε κάθε σχολείο της Δυτικής Αττικής (δύναμης 150 – 250 μαθητών έκαστο), βάσει υπουργικής απόφασης, θα ενταχθούν στις σχετικές Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση Προσφύγων (ΔΥΕΠ) το ανώτερο 20 μαθητές –«σταγόνα στον ωκεανό» τον χαρακτήρισε δάσκαλος σε σχέση με τον θόρυβο που έχει ξεσπάσει, και μάλιστα αριθμό «ικανό για να τον διαχειριστούμε μέσα στις τάξεις της πρωινής λειτουργίας».

«Δεν γνωρίζουμε αν θα είναι 20 παιδιά ή και λιγότερα –το κατώτερο όριο είναι 10» λέει ο κ. Θεοδωράκος για να εξηγήσει ο κ. Καραγιάννης ότι σχηματικά από τα παιδιά του Σκαραμαγκά γύρω στο ένα έβδομο θα φοιτήσει στα σχολεία. Και αυτό διότι οι πρόσφυγες, όπως είπαν αμφότεροι, είναι προσανατολισμένοι στην έξοδο από την Ελλάδα και προτιμούν να φοιτήσει το παιδί τους στη χώρα τελικής υποδοχής και να μάθει, π.χ., γερμανικά και όχι ελληνικά. Η συμμετοχή είναι ένα φαινόμενο που θα κριθεί στην πορεία της λειτουργίας του προγράμματος.

Την οικονομική κάλυψη θα παρέχει ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ), καθώς με δικά του κονδύλια θα γίνουν προσλήψεις καθαριστριών, φυλάκων κ.λπ. όπου χρειάζεται. Από το υπουργείο Παιδείας, λένε οι συνομιλητές μας, έχει ζητηθεί οι δήμοι να δώσουν ένα οικονομικό πλάνο αλλά δεν έχει ειπωθεί τίποτε για πληρωμή και πότε. «Δεν τίθεται ζήτημα να μη θέλουμε τα παιδιά αν δεν πάρουμε την πίστωση, αλλά είναι ένα θέμα» λέει ο κ. Καραγιάννης, για να προσθέσει άλλον ένα προβληματισμό προς τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης: «Το συσσίτιο στον Σκαραμαγκά διανέμεται στις 13.30 και τα παιδιά θα πρέπει να είναι ήδη στο σχολείο στις 14.00. Πώς θα καλυφθεί η σίτισή τους; Γι’ αυτό έχουμε προτείνει τη διανομή ενδεχομένως ενός σάντουιτς, για να κρατηθούν ως τις 18.00».

«Υποδοχή» και προσφυγιά

«Γιατί τους έφεραν σε εμάς; Να τους πάνε στο ιδιωτικό που είναι και τα παιδιά του Τσίπρα» είπε ένας γονέας νιώθοντας απαξία για την περιοχή με τα πολλά προβλήματα, όχι από τις λεγόμενες «προνομιούχες», όπως είναι η Δυτική Αττική –προφανώς στη θέση του ονόματος του Πρωθυπουργού θα μπορούσε να είχε βάλει αντίστοιχα άλλων πολιτικών αρχηγών. Είναι περιοχές που έχουν πολλούς πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία αλλά και από τη μεταπολεμική εσωτερική μετανάστευση. «Είναι κρίμα να βλέπεις απογόνους προσφύγων να αντιδρούν με τέτοιον τρόπο απέναντι σε πρόσφυγες σήμερα» σχολίαζαν εκπαιδευτικοί και γονείς.

Η δυσπιστία είναι διάχυτη, οι εκπρόσωποι των αρμόδιων υπηρεσιών επιχειρούν να απαντήσουν κυρίως σε αυτή. Υπάρχουν φωνές για τη στάση της κυβέρνησης, τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας, το κλείσιμο των συνόρων και την «αποθήκη ψυχών», τον εγκλωβισμό χιλιάδων στα νησιά, τις συνθήκες στα περισσότερα κέντρα.

«Ο φόβος του άλλου, του «ξένου», θυμίζει Μεσοπόλεμο, γέννηση φασισμού και διώξεων του «εσωτερικού» ή «εξωτερικού εχθρού»» σημειώνει εκπαιδευτικός για να παραλληλίσει τις σημερινές συνθήκες. Αν και αισιόδοξος ότι όλα θα πάνε καλά, βασιζόμενος στην απάντηση όλων των ερωτημάτων που ετίθεντο, εκφράζει εν τούτοις την ανησυχία για το ότι μπορεί να γίνει… Πέραμα όταν έρθουν τα προσφυγόπουλα στα σχολεία, δεδομένων «των μειωμένων αντοχών και της μειωμένης ανοχής» καθώς ακούστηκαν μεμονωμένες –«μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού» –απειλές «αγανακτισμένων» του στυλ: «Θα δείτε, θα φωνάξουμε τη Χρυσή Αυγή». Η οργανωμένη παρουσία της σε αρκετές περιπτώσεις δίνει τον τόνο. «Υπάρχει και η περίπτωση να έχουμε μια «βουβή» αποχώρηση μαθητών από σχολεία όπου πηγαίνουν προσφυγόπουλα» συμπληρώνει με νόημα ένας γονιός.