Σε μια κοινή… ιατρική διάγνωση, χωρίς προσδοκίες ότι θα βρεθεί και το θεραπευτικό σχήμα, για την ψήφο-σοκ του Brexit και τη στροφή των Ευρωπαίων στον ευρωσκεπτικισμό μπορεί να ελπίζει στην καλύτερη περίπτωση η άτυπη Σύνοδος των «27» στην Μπρατισλάβα ως προς τα βήματα προς την επόμενη ημέρα χωρίς το Λονδίνο.
Ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, προσφυγικό-μεταναστευτικό με «σφήνα» την ομάδα Βίζεγκραντ και οικονομία επί τάπητος, με τις κυβερνήσεις βαθιά διχασμένες μεταξύ ανατολής και δύσης, βορρά και νότου, και στο φόντο τις κάλπες του 2017 σε Γαλλία και Γερμανία που βάζουν αναπόφευκτα μεγάλες αλλαγές και νέες στρατηγικές στον πάγο.
Χωρίς τη Βρετανία πλέον στο τραπέζι οι «27» επιδιώκουν να αποτελέσει η Μπρατισλάβα εφαλτήριο για μία διαπραγματευτική διαδικασία με την ελπίδα ότι θα συμφωνηθούν περαιτέρω στρατηγικές όταν οι ηγέτες συναντηθούν ξανά τον Μάρτιο στην ιταλική πρωτεύουσα για την 60ή επέτειο της Ιδρυτικής Διακήρυξης της Ρώμης.
Ωστόσο, η πολιτική πραγματικότητα δείχνει πως είναι ελάχιστες οι δυνατότητες «επιδιόρθωσης» της ΕΕ και συμφωνίας σε ουσιώδεις νέες πολιτικές ως προς την μεταρρύθμιση της ζώνης του ευρώ και των κανόνων για το άσυλο, με τη Γαλλία και τη Γερμανία απασχολημένες με τις κάλπες που στήνουν αμφότερες το 2017.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ κάλεσε τους ηγέτες να προχωρήσουν στη Μπρατισλάβα σε μία «βάναυσα ειλικρινή» αποτίμηση των προβλημάτων με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η ΕΕ. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή την κρίση να πάει χαμένη ως ευκαιρία για βελτίωση, είπε στους δημοσιογράφους κατά την άφιξή του το βράδυ της Πέμπτης στην σλοβακική πρωτεύουσα.
«Δεν έχουμε έρθει στην Μπρατισλάβα για να παρηγορήσουμε ο ένας τον άλλον. Ή ακόμα χειρότερα, για να αρνηθούμε τις πραγματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Σε αυτήν την συγκεκριμένη στιγμή στην ιστορία της κοινότητας μας, μετά την ψηφοφορία στο Ηνωμένο Βασίλειο, το μόνο πράγμα που έχει νόημα είναι να έχουμε μία νηφάλια και βάναυσα ειλικρινή αξιολόγηση της κατάστασης» υπογράμμισε.
Πρέπει να πειστούν οι Ευρωπαίοι πολίτες πως η ΕΕ των 27 -πλέον- μελών πήρε το «μάθημά» της από το Brexit και πως είναι σε θέση «να φέρει πίσω τη σταθερότητα, όπως και την αίσθηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικής προστασίας», κατά τον Τουσκ.
«Ένα πράγμα πρέπει να γίνει απολύτως σαφές εδώ στην Μπρατισλάβα: Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε τις συζητήσεις με μια μακάρια πεποίθηση ότι τίποτα δεν είναι λάθος, ότι τα πάντα ήταν και είναι εντάξει» συνέχισε ο Πολωνός πρώην πρωθυπουργός, ο οποίος θα προεδρεύσει της Συνόδου.
Με τις κυβερνήσεις βαθιά διχασμένες μεταξύ ανατολής και δύσης, βορρά και νότου, για το πώς θα ενισχυθεί η οικονομία και η ευρωζώνη και ποια θα είναι η διαχείριση-απάντηση στο προσφυγικό, ο Ντόναλντ Τουσκ έχει θέσει τρεις προτεραιότητες για συμφωνία -ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, καταπολέμηση της τρομοκρατίας και κινήσεις για «να ανακτηθεί ο έλεγχος της παγκοσμιοποίησης».
Οι προσδοκίες έχουν συνολικά μετριαστεί για την έκβαση της συνόδου σε όλα τα επίπεδα, και αξιωματούχοι κοντά στον Τουσκ δείχνουν να ελπίζουν σε μικρά, αλλά έστω συμβολικά δείγματα προόδου, κυρίως μία συμφωνία για την αποστολή άλλων 200 συνοριοφυλάκων και 50 οχημάτων στα στα σύνορα της Βουλγαρίας έως τον επόμενο μήνα.
Το θέμα της προστασίας των συνόρων της σε περίπτωση κατάρρευσης της συμφωνίας με την Τουρκία αναμένεται να θέσει επιτακτικά η Βουλγαρία στη Σύνοδο από κοντά με τις χώρες του Βίζεγκραντ. Για να προκαταλάβει σχετικές κινήσεις, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έχει ήδη εκφράσει την πρόθεση της Κομισιόν να παράσχει σημαντική στήριξη στη Βουλγαρία για τη διασφάλιση των συνόρων της με την Τουρκία.
Ενδεικτική της «πολεμικής» διάθεσης με την οποία προσέρχεται για το όλο ζήτημα του προσφυγικού η Ουγγαρία είναι δήλωση που έκανε ο Ζάνος Λαζάρ, προσωπάρχης του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ότι οι χώρες του Βίζεγκραντ θα προσέλθουν με κοινές προτάσεις και το «μέλλον της ΕΕ» θα αποφασιστεί στα σύνορα Βουλγαρίας-Τουρκίας.
Η συναίνεση σε ενισχυμένους ελέγχους πάντως είναι το εύκολο κομμάτι. Το μεγάλο εμπόδιο είναι η υποδοχή προσφύγων με την Ομάδα του Βίζεγκραντ να συνεχίζει τον ανένδοτο. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν επιμένει στο δημοψήφισμα της 2ας Οκτωβρίου για το σχέδιο ποσοστώσεων της Κομισιόν, βάσει του οποίου θα δεχόταν στη χώρα 1.294 αιτούντες άσυλο.
Εν όψει της Συνόδου, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ φάνηκε να τείνει κλάδο ελαίας στους αντιπάλους του. Στην ετήσια ομιλία του για την Κατάσταση της Ένωσης, ο Γιούνκερ δήλωσε ότι η αλληλεγγύη «πρέπει να είναι πηγαία» και όχι επιβεβλημένη. Ευρωπαϊκή πηγή που επικαλείται ο Guardian σημειώνει πως είναι πολύ πρώιμο να επιχειρηθεί «μετάφραση» της δήλωσης, αλλά πρόκειται για ένα «μικρό βήμα πίσω από την Κομισιόν που μπορεί να είναι μία χρήσιμη διέξοδος». Άλλη ευρωπαϊκή πηγή δήλωσε ότι η διαμάχη αυτή «είναι ένας καρκίνος και πρέπει να τον θεραπεύσουμε».
Στο σκέλος που αφορά το διαδικαστικό κομμάτι του Brexit, ο Ντόναλντ Τουσκ θα ενημερώσει τους ηγέτες για τις επαφές που είχε πρόσφατα με την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι, αν και αξιωματούχοι σημειώνουν πως είναι ελάχιστα όσα έχει να πει. Η Βρετανία δεν μιλά και δεν βιάζεται, και η ΕΕ αρνείται να μπει στην όποια διαπραγμάτευση πριν την επίσημη ενεργοποίηση του Άρθρου 50 -θέση την οποία αναμένεται να επαναλάβουν οι «27» στη Σύνοδο, μαζί με το μήνυμα ότι ενιαία αγορά χωρίς αποδοχή της αρχής της ελεύθερης μετακίνησης προσώπων δεν έχει.
