Ας προσπαθήσουμε να φέρουμε στο μυαλό μας τα πολύ σημαντικά ιστορικά γεγονότα του 2013 σε παγκόσμιο επίπεδο. Για εκατοντάδες εκατομμύρια καθολικούς ήταν η ιστορική χρονιά που εξελέγη ο συγκεκριμένος νέος Πάπας.

Για κάποιους ήταν η χρονιά που σημάδεψε την Ιστορία από τη βομβιστική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστώνης και τον θάνατο του Νέλσον Μαντέλα. Το γεγονός όμως που σίγουρα θα έχει το δικό του μεγάλο κεφάλαιο στα βιβλία Ιστορίας που θα γραφτούν στο μέλλον ήταν η υπόθεση Σνόουντεν.

Ο Εντουαρντ Σνόουντεν ήταν ένας εικοσιεννιάχρονος Αμερικανός, ιδιοφυΐα στα κομπιούτερ, εργαζόμενος στην NSA, την Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας των ΗΠΑ. Το 2012 απέσπασε από τους εσωτερικούς σέρβερ της NSA και της GCHQ – η αντίστοιχη υπηρεσία των Βρετανών – δεκάδες χιλιάδες έγγραφα με διαβαθμίσεις τριών ειδών. Τα πιο ακίνδυνα ήταν τα απλώς «Ακρως Απόρρητα».

Από τα υπόλοιπα, άλλα ήταν «Ακρως Απόρρητα Κατηγορία 1», η υψηλότερη διαβάθμιση των Βρετανών για υποκλαπέν υλικό, και άλλα «Κατηγορία 2». Τα έγγραφα αυτά αποδείκνυαν ότι η NSA μπορούσε να έχει πρόσβαση στα κινητά και στα προσωπικά δεδομένα όλων των ανθρώπων στον πλανήτη. Από τον περασμένο Αύγουστο του έχει δώσει άσυλο η Ρωσία.Ο Λουκ Χάρντινγκ είναι βρετανός δημοσιογράφος του «Guardian». Εχει καλύψει τους πολέμους του Αφγανιστάν, του Ιράκ και της Λιβύης και έχει διατελέσει ανταποκριτής της εφημερίδας στο Δελχί, το Βερολίνο και τη Μόσχα. Τον Φεβρουάριο του 2011 ο Χάρντινγκ έγινε ο πρώτος, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, δημοσιογράφος της Δύσης που απελάθηκε από τη Ρωσία. Δεν δόθηκε ποτέ καμία επίσημη αιτιολογία. Μόλις ο Σνόουντεν παρέδωσε τα χιλιάδες διαβαθμισμένα έγγραφα στους δημοσιογράφους του «Guardian» Γκλεν Γκρίνγουολντ και Λόρα Πόιτρας, ο Χάρντινγκ ήταν ο ένας από τους τέσσερις ανθρώπους από τους οποίους η εφημερίδα ζήτησε να τα μελετήσουν, για να αποφασιστεί ποια θα δημοσιευτούν. Ολα όσα διάβασε σε αυτά τα έγγραφα, ο κινηματογραφικός τρόπος με τον οποίο παραδόθηκαν, αλλά και η εκπληκτική ιστορία του ίδιου του Σνόουντεν ως και σήμερα, οδήγησαν τον Χάρντινγκ στο να γράψει το βιβλίο «Φάκελος Σνόουντεν – Η ιστορία του Νο 1 καταζητούμενου ανθρώπου στον κόσμο».

Το πιο εκπληκτικό με την υπόθεση Σνόουντεν είναι ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία…

«Ακριβώς αυτό είναι που με έχει εκπλήξει και εμένα περισσότερο από όλα: ότι όλα αυτά έχουν συμβεί. Το βιβλίο μοιάζει σαν ένα κατασκοπικό θρίλερ, αλλά δεν είναι ότι ήθελα να το γράψω ως τέτοιο. Είναι ότι η συγκεκριμένη ιστορία είναι πραγματικά ένα μοναδικό κατασκοπικό θρίλερ».
Η χώρα που περιέγραψε ο Οργουελ στο «1984» είναι εδώ, και μάλιστα είναι ακόμη χειρότερη…
«Φυσικά. Ας μη γελιόμαστε, ηNSA καιηGCHQ είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τα τηλέφωνα όλων των κυβερνήσεων και όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής κυβέρνησης και των ελλήνων πολιτών. Ακόμη και το δικό σας τηλέφωνο μπορεί να το έχουν παρακολουθήσει».


Πιστεύετε ότι τώρα πλέον ηNSA έχει πάψει να παρακολουθεί το κινητό της Μέρκελ;
«Γι’ αυτό μπορείτε να ρωτήσετε και τον δικό σας Πρωθυπουργό. Πιστεύει ότι έχουν πάψει να παρακολουθούν το δικό του κινητό; Αλλωστε, ηNSA παρακολουθούσε τα κινητά όλων των κυβερνήσεων, όπως και της ελληνικής».

Με ποιο κριτήριο επιλέχθηκαν μέσα από τόσες χιλιάδες έγγραφα αυτά που θα δημοσιοποιούσατε;
«Το κριτήριο ήταν να αφορούν το συμφέρον του κόσμου. Για παράδειγμα, στρατιωτικά έγγραφα γύρω από πολέμους δεν αφορούσαν τόσο πολύ τον κόσμο».
Ολη αυτή η δουλειά για να γίνει προφανώς θα απαιτούσε και ειδικό χώρο.
«Για να είμαι ειλικρινής, πολύ ειδικό. Δουλεύαμε σε ένα κρυφό καταφύγιο που είχε φτιαχτεί ειδικά στον τέταρτο όροφο της εφημερίδας. Είχαμε πάρει τέσσεραlaptops,τα οποία ήταν εκτός Ιnternet, και έναPCτο οποίο ήταν εντελώς «παρθένο», δεν είχε συνδεθεί ποτέ πριν, ούτε μία φορά, στο Internet».
Σε εκείνο το καταφύγιο ποιο ήταν το πιο παράξενο, διαρκές συναίσθημα που είχατε;
«Επειδή όλα αυτά τα έγγραφα περιείχαν κωδικοποιημένες πληροφορίες, αριθμούς που σήμαιναν λέξεις, ψεύτικα ονόματα, και πολλά άλλα, αισθανόμασταν όλοι σαν αιγυπτιολόγοι. Eπρεπε καθημερινά να αποκρυπτογραφούμε εκατοντάδες λέξεις. Και σαν να μην έφταναν αυτά, όλο το διάστημα που δουλεύαμε εκεί δεχόμασταν και απειλές από την κυβέρνηση».


Ο Οργουελ έγραψε στο «1984» ότι «… η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιό της κάθε χρόνο λιγοστεύει». Στα έγγραφα αυτά πώς ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν;
«ΤαWikileaksήταν γραμμένα σε πολύ καλά αγγλικά, από αποφοίτους του Γέιλ και του Χάρβαρντ. Τα έγγραφα του Σνόουντεν είχαν γραφτεί από μαθηματικούς και αναλυτές. Στην ουσία μέσα στα έγγραφα αυτά υπήρχε μια εσωτερικήWikipediaγραμμένη στα αγγλικά, από τηνNSA και τηνGCHQ».
Αντιλαμβανόσασταν ότι εκείνη τη στιγμή ζούσατε σε ενεστώτα χρόνο την Ιστορία που θα γραφτεί στα βιβλία του μέλλοντος;
«Απολύτως. Αντιλαμβανόμασταν όλη την κεφαλαιώδη σημασία των αποκαλύψεων που είχαμε μπροστά μας».
Ολο εκείνο το διάστημα μιλούσατε για αυτά που συνέβαιναν σε κάποιους δικούς σας ανθρώπους;
«Οχι, σε κανέναν. Δεν το ήξεραν ούτε οι καλύτεροί μου φίλοι».
Η γυναίκα σας δεν γνώριζε κάτι;
«Η γυναίκα μου ήταν η μόνη η οποία πίστευα ότι έπρεπε να ξέρει».


Σε αυτό το καταφύγιο, και βλέποντας όλα αυτά τα έγγραφα, θα ήταν σαν να ζούσατε την ταινία «Οι ζωές των άλλων». Εχετε δει την ταινία;
«Ναι, την έχω δει, ακριβώς έτσι ήταν. Μάλιστα, όταν ήμουν υπεύθυνος στα γραφεία του«Guardian» στη Μόσχα, ήξερα ότι ζούσα αυτό το σενάριο αλλά από την άλλη πλευρά. Παρακολουθούσαν άλλοι τη ζωή μου. Διαβάζοντας όλα αυτά τα έγγραφα, είχα εγώ μπροστά μου τις ζωές των άλλων».


Επειτα από όλα αυτά, υπάρχει κάποια λέξη που να έχετε αποφασίσει ότι δεν θα τη χρησιμοποιήσετε ποτέ ξανά; Εκτός από τη λέξη «ασφάλεια» που είναι προφανής απάντηση.
«Δεν είναι μόνο μία, είναι πολλές. Για την ακρίβεια, νομίζω ότι θα πρέπει να φτιαχτεί καινούργιο λεξιλόγιο, ιδίως στη δημοσιογραφία».


Υπάρχει κάποιο κεντρικό ερώτημα γύρω από τον Σνόουντεν το οποίο παρότι έχετε γράψει το βιβλίο, δεν σας έχει απαντηθεί;
«Ναι, υπάρχουν μερικά πράγματα. Παραδείγματος χάρη, ποιος του έδωσε την ιδέα και τον βοήθησε να αποφασίσει να έρθει σε επαφή με τον Γκλεν και τη Λόρα, τους δυο συναδέλφους μου στον «Guardian». Σίγουρα δεν το αποφάσισε μόνος του. Κάτι άλλο επίσης είναι το πότε ακριβώς οι Ρώσοι έμαθαν για την υπόθεση Σνόουντεν. Εγώ νομίζω ότι ήξεραν νωρίτερα από ό,τι ο ίδιος λέει».


Πώς κρίνετε το γεγονός ότι οι υπόλοιπες βρετανικές εφημερίδες εκτός από τον«Guardian»στην ουσία αποσιώπησαν την υπόθεση;
«Αυτό το θεωρώ πολύ σοβαρό. Τη θεωρώ ως τη μεγαλύτερη «παράλειψη» στον βρετανικό Τύπο μέχρι στιγμής στον 21οαιώνα».


Αν ήταν να μου πείτε μόνο ένα συναίσθημα που έχετε για τον Σνόουντεν, ποιο θα ήταν αυτό;
«Σίγουρα θαυμασμός. Ανεξάρτητα από το αν κάποιος θεωρεί ότι είναι πατριώτης ή προδότης, αυτό που αποφάσισε να κάνει είναι άξιο θαυμασμού».


Τελικά, κατά την άποψή σας, ο Σνόουντεν είναι πατριώτης ή προδότης;
«Αυτό που σίγουρα έγινε είναι ότι αποκάλυψε πράγματα τα οποία είναι χρήσιμο να τα γνωρίζει ο πολύς κόσμος. Οπότε, ό,τι και να πούμε γι’ αυτόν, αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη μας».


Και μάλιστα σίγουρα γνώριζε ότι στην ουσία αποφάσιζε να κάνει τη ζωή του πολύ δύσκολη για πάντα.
«Φυσικά και το ήξερε. Ηταν ένας 29χρονος που ζούσε μια υπέροχη ζωή στη Χαβάη, είχε τη φίλη του, την οικογένειά του, τις ανέσεις του, και ήξερε ότι όλα αυτά τα άφηνε μάλλον για πάντα».


Το βασικό λάθος που κάνουμε οι άνθρωποι σε σχέση με τις Μυστικές Υπηρεσίες είναι ότι αυτές δεν σκέφτονται με τον τρόπο που εμείς σκεφτόμαστε ότι θα έπρεπε να σκέφτονται.
«Σωστά. Αλλιώς δεν θα ήταν Μυστικές Υπηρεσίες».
Ο Σνόουντεν ήταν μανιώδης του ΤΕΚΚΕΝ, ενός διαδικτυακού γιαπωνέζικου παιχνιδιού ρόλων. Είναι επίσης πολύ νέο παιδί. Πιστεύετε ότι αυτό μπορεί με κάποιον τρόπο να τον επηρέασε στον τρόπο που χειρίστηκε την υπόθεση;
«Πιθανόν με κάποιον τρόπο να έχει επηρεαστεί. Τώρα που το λέτε, έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί από τους ανθρώπους που πρόσφατα ενεπλάκησαν σε ιστορίες κατασκοπείας ήταν φανατικοί αυτών των παιχνιδιών».
Πιστεύετε ότι υπάρχει πιθανότητα κάποια μέρα ο Σνόουντεν να επιστρέψει στην Αμερική;
«Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ έχει αρχίσει να αλλάζει και να αποκτά θετική γνώμη για τον Σνόουντεν. Επομένως είναι πιθανόν κάποια στιγμή στο μέλλον να επιστρέψει στο σπίτι του. Βέβαια του Βλαντίμιρ Πούτιν του αρέσει πάρα πολύ να ερεθίζει την Αμερική, επομένως μάλλον θα θελήσει να κρατήσει τον Σνόουντεν όσο πιο πολύ γίνεται».

ΠΡΟΣΟΧΗ, ΜΑΣ ΒΛΕΠΟΥΝ!

«Οι λέξεις έσβηναν μόνες τους»

Αυτή η ιστορία αφορά και εταιρείες όπως η Google, η Yahoo και το Facebook, αφού η NSA είχε απευθείας πρόσβαση στα δεδομένα τους. Ομως δεν φάνηκε τις εταιρείες να τις πιάνει πανικός.

«Πιστέψτε με, τις είχε πιάσει τεράστιος πανικός και τον εκδήλωσαν. Ιδίως στην αρχή όταν κανένας δεν ήξερε πόσα ακριβώς ήταν τα έγγραφα που είχε στα χέρια του ο Σνόουντεν και τι μπορεί να περιείχαν».
Δεν είναι δυνατόν να μη σας παρακολουθούσαν ενώ γράφατε το βιβλίο…
«Ενώ έγραφα το βιβλίο στο κομπιούτερ, την ίδια στιγμή έβλεπα τις λέξεις να σβήνονται μόνες τους, από αριστερά προς τα δεξιά μπροστά στα μάτια μου».
Το συναίσθημα ήταν περισσότερο αστείο ή τρομακτικό;
«Στην αρχή ήταν μόνο τρομακτικό επειδή καταλάβαινα ότι κάποιος ήταν μέσα στο κομπιούτερ μου, όμως μετά το συνήθισα και άρχισα να του γράφω και μηνυματάκια για να τα διαβάσει προτού τα σβήσει».
Επειτα από όλα αυτά, τα παιδιά σας τα αφήνετε να χρησιμοποιούν smarpthones;
«Για καλή τους τύχη, δεν χρησιμοποιούνSmartphonesκαι μάλιστα και ο γιος μου και η κόρη μου σταμάτησαν να έχουνfacebook πριν από την υπόθεση Σνόουντεν».

Υπάρχει κάτι που θα λέγατε ότι πρέπει να μάθουμε οι Ελληνες μέσα από την υπόθεση Σνόουντεν και το βιβλίο σας;
«Στη διαδικτυακή εποχή που ζούμε, πάντα κάποιοι θα παρακολουθούν τους υπολοίπους. Οι Κινέζοι πιθανότατα θα έχουν αυτή τη δυνατότητα σε πολύ λίγα χρόνια και δεν αποκλείεται σε δεκαπέντε – είκοσι χρόνια η Ελλάδα να έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί πολλούς άλλους. Οπότε μην ανησυχείτε, έτσι θα γίνεται πάντα από εδώ και πέρα».

Μια τελευταία ερώτηση: Πιστεύετε ότι η κουβέντα που κάνουμε τόση ώρα παρακολουθείται;
«Σίγουρα ναι. Μη μου πεις ότι εσύ δεν το πιστεύεις».
To βιβλίο «Φάκελος Σνόουντεν
– Η ιστορία του Νο 1 καταζητούμενου ανθρώπου στον κόσμο» του Λουκ Χάρντινγκ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.