Οι δυσκολίες και οι κρυφές χαρές ενός ερασιτεχνικού «επαγγέλματος» που, αν και σου επιτρέπει να διεισδύσεις στο κινηματογραφικό σετ, δεν σου παραχωρεί σταλιά από τη λάμψη του


Το βλέμμα τους δεν θα συναντήσει το δικό σας στη σκοτεινή αίθουσα. Η φωνή τους δεν θα φθάσει στα αφτιά σας, το όνομά τους δεν θα φιγουράρει στους τίτλους τέλους, το πρόσωπό τους δεν θα το δείτε καθαρά στη μεγάλη οθόνη. Και αν το διακρίνετε σε κάποια γωνία του πλάνου, είναι καταδικασμένο να χαθεί γρήγορα από τη μνήμη σας. Και όμως, χωρίς αυτό το πρόσωπο οι σκηνοθέτες θα περιορίζονταν σε ταινίες «δωματίου» και οι εντυπωσιακές σκηνές πλήθους που λατρεύει ο αμερικανικός κινηματογράφος, χωρίς βέβαια να τις περιφρονεί και ο ευρωπαϊκός, δεν θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν «πραγματικότητα».


Στην «εισαγόμενη» ορολογία οι άνθρωποι αυτοί ονομάζονται κομπάρσοι αλλά ελληνιστί θα τους βρείτε ως βοηθητικούς ηθοποιούς. Οσο για τα… μυστικά της απασχόλησής τους σας τα παρουσιάζουν σήμερα τα «Βλέμματα».


Οι ενδιαφερόμενοι


Συνήθως είναι φοιτητές ­ ενίοτε δραματικών σχολών ­, γυναίκες που θέλουν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους, δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι. Αυτοί οι τελευταίοι χωρίζονται σε συνταξιούχους του ΙΚΑ που αγγίζουν τα 70 και του Στρατού που είναι νεότεροι. Ενα μικρό τέλος ποσοστό καταλαμβάνουν οι γιατροί, οι δικηγόροι και οι επιστήμονες. «Ελάχιστοι από όλους αυτούς είναι «ψώνια». Οι περισσότεροι το κάνουν για τα λεφτά και οι πιο περίεργοι για την εμπειρία» σημειώνει ο Γιώργος Τσαμουράς, ιδιοκτήτης γραφείου. Οσο για τους αλλοδαπούς, χρησιμοποιούνται συνήθως Πολωνοί, Φιλιππινέζοι, Κινέζοι, έγχρωμοι, Ρωσίδες και Βουλγάρες ενώ ελάχιστοι είναι οι Βορειοηπειρώτες και σχεδόν ανύπαρκτοι οι Αλβανοί.





Τα γραφεία


Οι υπεύθυνοι βιντεοσκοπούν τους υποψηφίους σε διάφορες στάσεις (καθιστούς, ορθίους, προφίλ και ανφάς) και τους χαρίζουν αύξοντα αριθμό και προσωπική καρτέλα με στοιχεία από το βιογραφικό τους: ηλικία, ύψος, βάρος, χρώμα μαλλιών και ειδικά προσόντα, όπως ξένες γλώσσες στην περίπτωση που χρειαστεί να πουν κάποιαν ατάκα. Στην ταξινόμηση χρησιμοποιείται μόνο το μικρό τους όνομα, έτσι ώστε οι σκηνοθέτες να μπορούν στη συνέχεια μαζί με τους βοηθούς τους να κάνουν εύκολα την επιλογή. «Το γραφείο μας διαθέτει και τους λεγόμενους «κάρακτερς» που έχουν ένα επιπλέον προσόν: ειδική φάτσα με χαρακτηριστικά που «γράφουν» στην κάμερα» μας πληροφορεί ο Γιώργος Τσαμουράς.


Οι υποχρεώσεις και οι αμοιβές


Οι βοηθητικοί ηθοποιοί δουλεύουν επτάωρο με μισθό ανειδίκευτου εργάτη, ένα γεύμα και αναψυκτικά, ενώ υψηλότερα αμειβόμενοι είναι οι «κάρακτερς». Οσοι λένε ως πέντε ατάκες παίρνουν 50% επιπλέον της βασικής αμοιβής τους ενώ η αμοιβή όσων επωμίζονται μια ολόκληρη σελίδα φθάνει και τις 40.000 δρχ. Εκτός από τις περιπτώσεις όπου τα γυρίσματα είναι «εποχής», οι βοηθητικοί ηθοποιοί ειδοποιούνται συνήθως να φέρουν μαζί τους και ένα – δύο ρούχα διαφορετικά για να αλλάζουν.


Οι επαγγελματίες


Αν και για τους περισσότερους το «κομπαρσιλίκι» αποτελεί ημιαπασχόληση, δεν λείπουν οι επαγγελματίες του χώρου που απασχολούνται σχεδόν καθημερινά σε ταινίες, σίριαλ αλλά και στον χώρο της διαφήμισης και του βιντεοκλίπ, όπως ο κύριος και η κυρία Πομασό ή όπως ο 87χρονος σήμερα Στηβ Χανδράς που «ζει» 20 χρόνια στα πλατό, διαθέτοντας πλέον δικό του βεστιάριο.


Οι έκτακτοι


Υπάρχουν βέβαια πάντα και οι περιπτώσεις των σκηνών πλήθους, όπως αυτή του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο «Βλέμμα του Οδυσσέα» όπου για να γυριστεί η περίφημη σκηνή με τις μαύρες ομπρέλες «επιστρατεύθηκαν», εν ριπή οφθαλμού, 600 κάτοικοι χωριών της Φλώρινας.


Τα απρόβλεπτα


Ο σκηνοθέτης βρίσκεται συχνά αντιμέτωπος με βοηθητικούς ηθοποιούς που κοιτούν κατάματα την κάμερα ή που δυσκολεύονται να ελέγξουν τις αντιδράσεις τους ­ μπορούν για παράδειγμα να ξεκαρδιστούν στα γέλια σε μια τραγική σκηνή (κάτι που μπορεί βέβαια να συμβεί και στους σοβαρότερους επαγγελματίες). Από την άλλη, υπάρχουν και τα ανεπανόρθωτα λάθη «ρακόρ», όπως αυτό που μας αναφέρει η Στέλλα Μπουσίου, ιδιοκτήτρια «κομπαρσάδικου». «Στείλαμε κάποτε μια ηλικιωμένη γυναίκα να παίξει μια γιαγιά νεκρή μέσα σε ένα φέρετρο. Λόγω απροσεξίας, η ίδια γιαγιά φαινόταν στο επόμενο πλάνο ­ που στην πραγματικότητα γυρίστηκε ύστερα από αρκετούς μήνες ­ να συνοδεύει την ίδια της την κηδεία!».