Η εξαγγελία του Ντόναλντ Τραμπ για την επαναλειτουργία της διαβόητης φυλακής του Αλκατράζ μοιάζει με τις μεγαλόστομες διακηρύξεις που κάνει ο αμερικανός πρόεδρος ώστε να αλλάξει την πολιτική ατζέντα ή να ξεσηκώσει τους οπαδούς του. Ομως το μήνυμα του Τραμπ δεν είχε στόχο μόνο τον εντυπωσιασμό. Ηταν ένα υπολογισμένο βήμα για την προσαρμογή του ποινικού συστήματος των ΗΠΑ στις στοχεύσεις της νέας κυβέρνησης: τις νέες επιχειρηματικές «ευκαιρίες» που ανοίγει η διαχείριση του Μεταναστευτικού με σκληρές συνταγές και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
Ο μοναδικός πρόεδρος στην αμερικανική ιστορία που εξελέγη έχοντας στην πλάτη του καταδίκη για 34 κακουργήματα και απαλλάχθηκε από οποιαδήποτε ποινή λίγες ημέρες πριν ορκιστεί τον Ιανουάριο, ανακοίνωσε την περασμένη Κυριακή ότι διέταξε τις αρμόδιες υπηρεσίες «να μεγαλώσουν και να ανοικοδομήσουν το Αλκατράζ» προκειμένου να εγκλειστούν εκεί «οι πιο αδίστακτοι και βίαιοι παραβάτες της Αμερικής». Ο Τραμπ δήλωσε ότι το Αλκατράζ είναι ένα «σύμβολο του νόμου και της τάξης» και ότι αποτελεί τη δική του απάντηση στους «ριζοσπάστες δικαστές, εκείνους που θέλουν δίκες για κάθε άτομο που βρίσκεται παράνομα στη χώρα, δηλαδή εκατομμύρια δίκες».
Κόστος 80 δισ. δολάρια
Tο Αλκατράζ ήταν η χειρότερη και πιο δαπανηρή ομοσπονδιακή φυλακή των ΗΠΑ όταν έκλεισε το 1963. Ομως δεν αποκλείεται να ξανανοίξει ως ιδιωτική φυλακή, όπως 158 σωφρονιστικά ιδρύματα τα οποία διαχειρίζονται εταιρείες σε 27 από τις 50 Πολιτείες της χώρας. Ο συνολικός πληθυσμός των κρατουμένων σε ομοσπονδιακές και τοπικές φυλακές υπολογίζεται σε 1,8 εκατομμύρια άτομα, εκ των οποίων το 8% κρατούνται σε εγκαταστάσεις που ελέγχονται από ιδιωτικές εταιρείες.
Οι ΗΠΑ έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό κρατουμένων στον κόσμο αναλογικά με τον πληθυσμό τους, ενώ το συνολικό κόστος λειτουργίας των φυλακών ξεπερνά τα 80 δισ. δολάρια τον χρόνο. Ο ακριβής αριθμός των κρατουμένων είναι δύσκολο να αποτυπωθεί σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή εξαιτίας γραφειοκρατικών ζητημάτων καθώς και των διαφορών από Πολιτεία σε Πολιτεία στην καταγραφή εκείνων που «μπαινοβγαίνουν» στις φυλακές για διαδοχικά αδικήματα, εκείνων που κρατούνται προσωρινά κ.ά. Για τον ιδιωτικό τομέα φύλαξης αφορά έναν τζίρο πολλών δισεκατομμυρίων ο οποίος θα αυξηθεί δραματικά εφόσον συνεχιστεί η πολιτική Τραμπ για μαζικές συλλήψεις και απελάσεις παράτυπων μεταναστών. Διόλου τυχαία, οι εταιρείες αυτές διατηρούν προνομιακές σχέσεις κυρίως με Ρεπουμπλικανούς πολιτικούς, συνεισφέροντας εκατομμύρια στις προεκλογικές εκστρατείες τους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
100.000 νέες κλίνες κράτησης
Ο «τσάρος» των συνόρων του Τραμπ, Τομ Χόμαν, εκτίμησε πρόσφατα ότι θα χρειαστούν σχεδόν 100.000 κλίνες προσωρινής κράτησης για να εφαρμοστεί το σχέδιο των απελάσεων, αριθμός διπλάσιος εκείνων που υπάρχουν σήμερα. Δεδομένου ότι οι ανάγκες ορίζονται ως «προσωρινού χαρακτήρα», προκρίνεται η συνεργασία των ομοσπονδιακών αρχών με ιδιωτικές εταιρείες που προσφέρουν ήδη σχετικές υπηρεσίες ώστε να μην επιβαρυνθεί το Δημόσιο με την κατασκευή νέων φυλακών. Η πρώτη συνεργασία αυτού του είδους χρονολογείται από το 1983-1984 και αφορούσε την κράτηση παράτυπων μεταναστών, στο όνομα της αποσυμφόρησης των κρατικών ιδρυμάτων και της αντιμετώπισης επειγουσών αναγκών.
Σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσαν και ανέλυσαν οι «New York Times», δυο εταιρείες έχουν τη μερίδα του λέοντος στον ιδιωτικό τομέα των φυλακών. Στις αρχές του 2025 η Geo Group διέθετε 14.000 θέσεις κράτησης μεταναστών, η CoreCivic 10.000 θέσεις, άλλες εταιρείες ακόμη 12.000, ενώ το Δημόσιο διέθετε μόλις 4.000 κλίνες. Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου έκαναν πέρυσι τζίρους της τάξεως των 2 δισ. δολαρίων εκάστη, αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη και από την κράτηση παράτυπων μεταναστών. Οι τιμές των μετοχών τους εκτοξεύθηκαν μετά την εκλογική νίκη του Τραμπ και συνεχίζουν την ανοδική πορεία τους. Η κυβέρνηση Τραμπ και οι αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου αναζητούν τρόπους για τη χρηματοδότηση του σχεδίου των απελάσεων με προσθήκη ακόμη 45.000 θέσεων προσωρινής κράτησης, τη στιγμή που το ημερήσιο κόστος υπολογίζεται σε 165 δολάρια το κεφάλι.
Σχέσεις εξουσίας
Στη διάρκεια της πρώτης προεδρικής θητείας του, ο Τραμπ είχε καταργήσει το διάταγμα του προκατόχου του Μπαράκ Ομπάμα που προέβλεπε σταδιακή εξάλειψη των ιδιωτικών φυλακών, ενώ ο Τζο Μπάιντεν είχε αποφύγει να το επαναφέρει, παρά τις αποκαλύψεις για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κακοδιαχείριση και διαφθορά που είχαν οδηγήσει στο κλείσιμο ορισμένων εγκαταστάσεων. Πλέον ο Τραμπ επανέρχεται δριμύτερος. Οι εταιρείες των ιδιωτικών φυλακών βρίσκονται σε διαρκή επαφή με κυβερνητικούς αξιωματούχους και μία από αυτές (CoreCivic) ανέφερε ότι έχει υποβάλει σχέδιο για τον τριπλασιασμό του αριθμού των κλινών της μέσα σε λίγους μήνες, προφανώς και των κερδών της. Στελέχη των εταιρειών παραδέχθηκαν ότι σε «κάποιον βαθμό» θα στριμωχτούν κρατούμενοι στα κελιά υπαρχουσών εγκαταστάσεων.
Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση Τραμπ αναζητεί χώρες όπου θα μπορούσαν να «μετεγκατασταθούν» παράτυποι μετανάστες που συλλαμβάνονται στις ΗΠΑ, από το Σαλβαδόρ και τη Ρουάντα μέχρι την Ουκρανία. Ενδεικτικό είναι το αποκαλυπτικό δημοσίευμα της «Washington Post» ότι η Ουάσιγκτον πιέζει το Κίεβο ώστε να δεχτεί μετανάστες από τρίτες χώρες που θα απελαύνονται από τις ΗΠΑ.
Μια άλλη παράμετρος είναι η επιβολή αυστηρότερου ελέγχου και παρακολούθησης των κρατουμένων με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (AI). Τα συστήματα αυτά καταγράφουν και αναλύουν όχι μόνο τις τηλεφωνικές επικοινωνίες αλλά και τις συζητήσεις των κρατουμένων μεταξύ τους. Για τις εμπλεκόμενες εταιρείες η δοκιμή προηγμένων συστημάτων σε ελεγχόμενο περιβάλλον αποτελεί μια δελεαστική ευκαιρία, πόσο μάλλον όταν γίνεται στο όνομα της καταστολής και πρόληψης του εγκλήματος.
Συστήματα καταγραφής, ελέγχου και ερμηνείας όσων διαμείβονται μεταξύ κρατουμένων έχουν ήδη εγκατασταθεί σε πολλές φυλακές στην Αλαμπάμα, στην Τζόρτζια, στη Νέα Υόρκη και σε άλλες Πολιτείες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα έχουν εκδηλώσει μέλη του Κογκρέσου, επισημαίνοντας μεν τους κινδύνους για παρερμηνείες και αστοχίες, εκτιμώντας όμως ταυτόχρονα ότι όταν αυτά τα συστήματα «εκπαιδευτούν», θα μπορούσαν να συμβάλουν στον περιορισμό της εγκληματικότητας. Και ποιο θα ήταν καλύτερο πεδίο προχωρημένων δοκιμών από ένα ανακαινισμένο, κρατικό ή ιδιωτικό, Αλκατράζ με τους πιο επικίνδυνους τροφίμους στη χώρα;
