Η ιστορία της Πάτμου δεν είναι από εκείνες που κάνουν βουτιά στην αρχαιότητα. Μάλιστα, μέχρι τον 11ο αιώνα, που ο Όσιος Χριστόδουλος ίδρυσε τη μονή του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου, το νησί βρισκόταν στο έλεος των πειρατών. Βέβαια, ακόμα και αυτό συντελεί στην απαράμιλλη γοητεία της. Είναι κομψή, λεπτεπίλεπτη, εύθραυστη και ωραία.
Στο εσωτερικό της ιεράς μονής Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Λόγοι για να την αγαπήσετε
Προχωρώντας στους αιώνες, εξελίχθηκε σε ναυτικό και εμπορικό κέντρο, ενώ η παρουσία της μονής αλλά και η δημιουργία της Θεολογικής Πατμιάδας Σχολής την έκαναν πόλο έλξης ανθρώπων που αγαπούν τα γράμματα και τις τέχνες. Φυσικά, οι επισκέπτες της δεν ήταν ποτέ μόνο εκείνοι που ήθελαν να προσκυνήσουν στη σπηλιά της Αποκάλυψης και να προσευχηθούν στα μοναστήρια της. Η Πάτμος έχει κάτι που σε μαγνητίζει. Ακόμα και όταν ξέρεις ότι το σύνολο των ακτών της δεν ξεπερνά τα 70 χιλιόμετρα, σε κάνει να την αντιμετωπίζεις σαν να έχει μεγάλο εκτόπισμα και βαρύτητα.
Η θέα από το δρόμο λίγο πριν φτάσεις στη Χώρα της Πάτμου. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Η ομορφιά της Χώρας, χτισμένης στην ποδιά της μονής, περιμετρικά σαν ένα μικρό φρούριο, οι τρεις ανεμόμυλοι που συναγωνίζονται σε ομορφιά κάθε ηλιοβασίλεμα που αντικρίζουν, η Σκάλα με τις ενετικές επιρροές αλλά και οι μικροί κόλποι των Σάψιλων ή του Γροίκου, που αν βρεθείς κοντά τους ξημέρωμα, ακούς τη θάλασσα να ανασαίνει, είναι μερικά από αυτά που θα σας κάνουν να βάλετε στην καρδιά σας το νησί.
Οι γεύσεις της
Τα ηφαιστειογενή της εδάφη δεν θα μπορούσαν να δώσουν μεγάλες παραγωγές. Λίγα τα μποστάνια της, λίγα τα ερίφιά της. Η κουζίνα της όμως έχει καρδιά και η προέλευση αγαθών από τα γύρω νησιά έκαναν τα μαγειρέματά της το ίδιο ενδιαφέροντα και νόστιμα με των υπόλοιπων Δωδεκανήσων.
Τα πατινιώτικα γλυκά και οι τυρόπιτες
Από τις πρώτες επισκέψεις μας στο νησί ήταν στο ξενοδοχείο Γροίκος, στον ομώνυμο κόλπο. Εκεί μας υποδέχθηκε η Μαρουσώ Παραδείση με το σύζυγό της, Διονύση Μαυρόγαλο. Ένα οικογενειακό, φιλόξενο ξενοδοχείο, με γοητευτικές λεπτομέρειες και μια μοναδική βεράντα με θέα στη θάλασσα. Η Μαρουσώ, που ετοιμάζει καθημερινά το πρωινό για τους φιλοξενούμενούς της, είναι από εκείνες τις γυναίκες που, αν κλείσεις τα μάτια σου, θα τη φανταστείς σαν μια αγκαλιά.
Η Μαρουσώ Παραδείση στη βεράντα του ξενοδοχείου της. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Εκτός από τις σπιτικές της μαρμελάδες, με τα ζωντανά χρώματα και τη βαθιά νοστιμιά, απολαύσαμε την πατινιώτικη τυρόπιτά της που ήταν και η καλύτερη από όλες όσες δοκιμάσαμε. Εκείνο, όμως, που έμεινε στο μυαλό μου ήταν το απαλό άρωμα που ανέδιδε το ξενοδοχείο της, το ανθόνερο της Πάτμου, το ίδιο που τυλίγει τα γλυκά, τα «καφεδίσματα» αλλά και τις εκκλησιές τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Στο καφενείο Houston
Στεγάζεται σε ένα κτίριο που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα, λογικά υπήρξε πάντα καφενείο και από τις αρχές του 1900 ανήκε στην οικογένεια Καραλή. Από το 1955, μάλιστα, έχει το ίδιο όνομα, το οποίο διατήρησαν και οι σημερινοί ιδιοκτήτες του, Γιάννης Κάβουρας και Αλέξης Άγριος.
Ο Αλέξης Άγριος έξω από το σύγχρονο καφενείο. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Εκτός από το όνομα, διατήρησαν την αισθητική και τη φιλοσοφία του αυθεντικού καφενέ, προσθέτοντας με τρόπο διακριτικό στοιχεία. Απολαύσαμε τον ελληνικό καφέ, σερβιρισμένο με τον παραδοσιακό τρόπο σύνοδευόμενο με γλυκό του κουταλιού.
Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Στο ευλογημένο Κτήμα Πέτρα
Λένε πως έχουν δει πολλούς διάσημους να κάθονται στα τραπέζια του, πράγμα εξαιρετικά λογικό, αφού η Πάτμος διαθέτει και μια έντονη κοσμοπολίτικη προσωπικότητα. Επίσης, λένε πως κανείς δεν έφυγε από εδώ δυσαρεστημένος, κάτι που πιστεύω ακράδαντα από τη στιγμή που γνώρισα τους ανθρώπους του. Το Κτήμα Πέτρα μετράει 22 χρόνια ζωής και δημιουργήθηκε από τον Μιχάλη Κωνσταντά σε ένα κομμάτι γης που είχε η οικογένειά του.
Ο Γιάννης Κωνσταντάς στον ξυλόφουρνο του εστιατορίου του Κτήματος Πέτρα. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Με ένστικτο και αγάπη στις παραδοσιακές γεύσεις, ο Μιχάλης ξεκίνησε να προσφέρει πιάτα που αποτυπώνουν τη γαστρονομική ιστορία του νησιού και μένουν αξέχαστα σε όλους. Κόκορας κρασάτος, γεμιστά, μπριάμ, γιουβετσάκι στο πήλινο, κατσικάκι στο φούρνο, ανθοί και ρεβίθια κοκκινιστά με δεντρολίβανο, όλα μοναδικά μαγειρεμένα με μεράκι και αγάπη. Ο ξυλόφουρνος ανάβει από το πρωί, ο μάγειρας Μανώλης Πούλος με τη μητέρα, Κατερίνα, κάνουν τα θαύματά τους και τα τραπέζια γεμίζουν αρώματα και πιάτα που χαρίζουν αβίαστα πλατιά χαμόγελα.
Ο Γιάννης Κωνσταντάς στο αγαπημένο του θερμοκήπιο. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Μεγάλο πλεονέκτημα του εστιατορίου είναι το θερμοκήπιο που διατηρεί ακριβώς δίπλα ο αδελφός του Μιχάλη, Γιάννης. Με αγάπη σε ό,τι βγάζει η γη του και με προσήλωση σε κάθε καλλιέργειά του, ο Γιάννης προσφέρει όλα εκείνα που χρειάζεται μια κουζίνα για να έχει το πιο γευστικό αποτέλεσμα.
Ο Μιχάλης Κωνσταντάς, η μητέρα του, Κατερίνα, ο ξάδερφός του Γιάννης ΓΙαμαίος και ο γιος του, Κωνσταντίνος, από την ομάδα του Κτήματος Πέτρα. Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Πατινιώτικη τυρόπιτα από τη Μαρουσώ Παραδείση
Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Χρόνος προετοιμασίας: 40′
Χρόνος ψησίματος: 60′
Βαθμός δυσκολίας: *
Υλικά για 8-10 μερίδες
Για τη γέμιση («μπατούδο»)
- 1½ κιλό φρέσκια μυζήθρα Πάτμου
- 1 κιλό τυρί Πάτμου
- 12 αβγά
- 2 κ.σ. ντόπιο ανθόνερο
Για τη ζύμη
- 1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 3 αβγά
- 125 γρ. φυτικό βούτυρο λιωμένο
- 300-350 γρ. γάλα χλιαρό
- ½ φακελάκι μαγιά
- Νερό όσο πάρει
- Λίγη ζάχαρη
Εκτέλεση
Τρίβουμε σε μια λεκάνη όλα τα τυριά για τον μπατούδο και προσθέτουμε τα αβγά. Το μείγμα δεν θέλουμε να είναι νερουλό, οπότε ενσωματώνουμε σε δόσεις τα αβγά και ανακατεύουμε. Μετά ρίχνουμε το ανθόνερο. Ιδανικά ετοιμάζουμε από το προηγούμενο βράδυ τη γέμιση και τη διατηρούμε μέχρι τη επόμενη ημέρα στο ψυγείο.
Ρίχνουμε σε μια λεκάνη το αλεύρι, τα αβγά, το βούτυρο και λίγη ζάχαρη και ανακατεύουμε τα υλικά. Διαλύουμε στο χλιαρό γάλα τη μαγιά και την προσθέτουμε σε δόσεις. Δουλεύοντας το μείγμα προσθέτουμε λίγο νερό, μέχρι να αποκτήσουμε μια ζύμη σφιχτή.
Λαδώνουμε στρογγυλές φόρμες διαμέτρου 12 εκ. και στη συνέχεια χωρίζουμε τη ζύμη σε μέρη και ανοίγουμε φύλλα σε μέγεθος τέτοιο ώστε να καλύπτουν τη βάση και τα τοιχώματα των ταψιών. Απλώνουμε από ένα φύλλο σε κάθε φόρμα και γεμίζουμε τις ανοιχτές πίτες (σαν τάρτες) μέχρι λίγο πάνω από τη μέση. Πασπαλίζουμε την επιφάνειά τους με λίγη κανέλα.
Ψήνουμε τις πίτες στη μεσαία σχάρα προθερμασμένου φούρνου, πάνω και κάτω αντίσταση, στους 180°C για μία ώρα περίπου.
Μπριάμ στον ξυλόφουρνο του Κτήματος Πέτρα
Φωτό: Αριάδνη Παπαναστασίου
Χρόνος προετοιμασίας: 15′
Χρόνος ψησίματος: 150΄
Βαθμός δυσκολίας: *
Υλικά για 4 μερίδες
- 2 κολοκύθια
- 2 μελιτζάνες
- 2 καρότα
- 1 μεγάλο κρεμμύδι
- 2 σκελίδες σκόρδο
- 2 πράσινες πιπεριές
- 200 γρ. σάλτσα αποφλοιωμένης ντομάτας
- 2 κόκκινες πιπεριές
- Αλάτι, πιπέρι
- Ε.π. ελαιόλαδο
Εκτέλεση
Κόβουμε τα κολοκύθια, τα καρότα, τις πατάτες και τις μελιτζάνες σε κύβους, τις πιπεριές και το κρεμμύδι σε ροδέλες και τα ρίχνουμε όλα μαζί σε μια γάστρα.
Προσθέτουμε το σκόρδο ψιλοκομμένο και τη σάλτσα ντομάτας. Ανακατεύουμε τα υλικά με τα χέρια.
Περιχύνουμε με ελαιόλαδο, πασπαλίζουμε με αλάτι και πιπέρι, κλείνουμε το σκεύος με το καπάκι του και ψήνουμε το φαγητό στον ξυλόφουρνο για δυόμιση ώρες.
