Αύριο, Τετάρτη 7 Μαΐου, στο Βατικανό θα συγκληθεί το Κονκλάβιο, ώστε να ξεκινήσουν οι διεργασίες για την εκλογή του νέου Πάπα. Μετά την εκδημία του Πάπα Φραγκίσκου στις 21 Απριλίου, η Καθολική Εκκλησία έχει μείνει προσωρινά «ακέφαλη», ενώ τα σενάρια κρίσιμη για την επικείμενη διαδοχή είναι πολλά.

Ο Πάπας Φραγκίσκος άφησε πίσω του μία σημαντική παρακαταθήκη και αναμένεται ο διάδοχος του να συνεχίσει το έργο του, αν και παραμένουν «ανοιχτά» τα ενδεχόμενα να τον διαδεχθεί κάποιος της συντηρητικής πτέρυγας.

Ωστόσο, όλα αυτά θα κριθούν από το Κονκλάβιο. Ποια είναι η διαδικασία, όμως;

Ποιος συμμετέχει;

Στο Κονκλάβιο, και ειδικότερα στην εκλογή του νέου Πάπα, συμμετέχουν οι καρδινάλιοι, τα ανώτερα μέλη του καθολικού κλήρου, οι οποίοι είναι γνωστοί κι ως «πρίγκιπες της εκκλησίας».

Μπορούν να συμμετέχουν και να είναι επιλέξιμοι μόνο όσοι καρδινάλιοι είναι κάτω των 80 ετών. Ήδη, δύο έχουν δηλώσει ότι δεν μπορούν να παραστούν λόγω προβλημάτων υγείας. Παράλληλα, ένας ακόμα καρδινάλιος, ο Άντζελο Μπέκιου, ο οποίος καταδικάστηκε για απάτη και υπεξαίρεση.

Το Βατικανό επιβεβαίωσε ότι και οι 133 καρδινάλιοι που αναμένεται να συμμετάσχουν στις διαδικασίες έχουν φτάσει στη Ρώμη.

Από πού προέρχονται οι βασικοί εκλέκτορες;

Πάνω από 50 από τους βασικούς εκλέκτορες είναι Ευρωπαίοι, με τους Ιταλούς να «κυριαρχούν». Δέκα είναι από τις ΗΠΑ, 23 από την Ασία, 21 από την Κεντρική και Νότια Αμερική, και 18 από την Αφρική.

Τι θα κάνουν όταν ξεκινήσει το Κονκλάβιο;

Οι καρδινάλιοι ντυμένοι στα κατακόκκινα θα κατευθυνθούν από την κατοικία τους στην Κάζα Σάντα Μάρτα προς την Καπέλα Σιξτίνα.

Θα παραδώσουν τα τηλεφωνά τους, τα οποία δε θα έχουν σήμα από τις 15:00 (τοπική ώρα, 16:00 στην Ελλάδα) εντός της επικράτειας του Βατικανού, σύμφωνα με ανακοίνωση. Το παρεκκλήσι ωστόσο, έχει ήδη ελεγχθεί για κοριούς και συσκευές παρεμβολής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ισχύς του Wi-Fi έχει μειωθεί σημαντικά τη Δευτέρα (5/5), ενώ ενισχυμένα μέτρα ανίχνευσης drones έχουν τεθεί σε εφαρμογή με τη συνεργασία των ιταλικών αρχών.

Ο κάθε καρδινάλιος έχει επίσης δώσει όρκο μυστικότητας, όπως προβλέπεται από το αποστολικό σύνταγμα Universi Dominici Gregis, που εκδόθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ στις 22 Φεβρουαρίου 1996. Ο όρκος περιλαμβάνει μία επίσημη υπόσχεση διατήρηση της μυστικότητας σχετικά με όλα τα ζητήματα που αφορούν την ψηφοφορία και τη διαδικασία εκλογής του νέου Πάπα. Ο όρκος αυτός έχει διαρκή ισχύ, εκτός αν υπάρξει ρητή εξουσιοδότηση από τον Ποντίφικα.

«Το Βατικανό λαμβάνει εξαιρετικά σοβαρά υπόψη την ιδέα της απομόνωσης», δήλωσε ο John Allen, συντάκτης της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Crux στο BBC.

Από την ορκωμοσία στην εκλογή

Ο «προϊστάμενος» των παπικών λειτουργικών εορτασμών ανακοινώνει «extra omnes», το οποίο σημαίνει όλοι έξω. Όλοι όσοι είναι παρόντες μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα αποχωρούν, εκτός από του καρδινάλιους, δύο γιατρούς, οι οποίοι βρίσκονται εκεί για τυχόν επείγοντα περιστατικά, μερικούς αξιωματούχους, καθώς και το προσωπικό της τραπεζαρίας, το οποίο φροντίζει για το φαγητό. Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι πολίτες που θα βρίσκονται εκεί, έχουν ορκιστεί στα Ευαγγέλια να κρατήσει τις λεπτομέρειες μυστικές εφ’ όρου ζωής.

Οι πόρτες κλειδώνουν και ξεκινάει η ψηφοφορία. Το κονκλάβιο, ως γνωστόν, θα αρχίσει αύριο στις 16:30 το απόγευμα, τοπική ώρα.

Δε θα πραγματοποιηθούν ομιλίες ή συζητήσεις εντός του παρεκκλησίου.

Το πρόγραμμα του Κονκλάβιου

Οι ημέρες τους θα ξεκινούν με λειτουργία. Οι καρδινάλιοι θα κάνουν ένα διάλειμμα για μεσημεριανό γεύμα περίπου στις 12:30. Αργά το απόγευμα θα επιστρέψουν στο παρεκκλήσι για νέους γύρους ψηφοφορίας.

Μετέπειτα, οι καρδινάλιοι θα απαγγείλουν μαζί τον εσπερινό στο τέλος των εργασιών της ημέρας. Τέλος, θα επιστρέφουν στον ξενώνα Santa Marta για δείπνο. Εκεί όμως, υπάρχουν μόνο 120 δωμάτια, επομένως έχει κανινι8στεί διαμονή σε κοντινή κατοικία, όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα «The Guardian». Σημειώνεται δε, ότι ο ξενώνας εκκενώθηκε τις προηγούμενες ημέρες για να ελεγχθεί εξονυχιστικά από τις δυνάμεις ασφαλείας. Μάλιστα, η κεντρική είσοδος έχει κλείσει και οι συμμετέχοντες καλούνται να εισέρχονται από πλάγια είσοδο.

Οι μετακινήσεις των καρδιναλίων θα γίνονται με συνοδεία από την αστυνομία του Βατικανού και την Ελβετική Φρουρά, είτε με λεωφορεία είτε –για τους τολμηρούς– με πεζοπορία μέσω των κήπων του Αγίου Πέτρου.

Όπως ανέφερε πηγή με γνώση των διαδικασιών στο Reuters, «θα υπάρχει προστατευτικός κλοιός γύρω από τους καρδινάλιους ανά πάσα στιγμή». Ακόμα κι αν θελήσουν να κάνουν έναν περίπατο ή να καπνίσουν στον κήπο, κανείς δεν θα μπορέσει να πλησιάσει.

Οι βοηθοί, συμπεριλαμβανομένων ιερείς, μάγειρες, οδηγοί, καθαρίστριες και συνοδοί έχουν ήδη δώσει όρκο «απόλυτης και δια βίου εχεμύθειας». Η παραβίαση του όρκου επισύρει τον αυτόματο αφορισμό από την Εκκλησία.

Εάν μετά από τρεις ημέρες δεν υπάρξει αποτέλεσμα, οι καρδινάλιοι έχουν τη δυνατότητα να πάρουν μία ημέρα ανάπαυσης για προσευχή και περισυλλογή.

Πώς λειτουργικό το εκλογικό σύστημα στο Κονκλάβιο;

Σε κάθε καρδινάλιο θα δοθεί ένα γραφείο, πάνω στο οποί θα βρίσκεται ένα στυλό και μία στοίβα ψηφοδέλτια με τις λέξεις «Eligo in summum pontificem», το οποίο σημαίνει «εκλέγω ως ύπατο Ποντίφικα», τυπωμένες στην κορυφή. Στα χαρτιά αυτά, γράφουν το όνομα της προτίμησής τους, το διπλώνουν στη μέση και το τοποθετούν σε μία χάλκινη τεφροδόχο.

Κάθε μέρα, τρεις ελεγκτές επιλέγονται με κλήρο από τον αριθμό τους, μαζί με τρεις νοσοκόμοι- ιατροί, καθώς και τρεις επιμελητές, συλλέγουν τα ψηφοδέλτια από τους καρδινάλιους, οι οποίοι είναι βαριά άρρωστοι, για να καταφέρουν να βρεθούν στην Καπέλα Σιξτίνα.

Τα ψηφοδέλτια καταμετρώνται δύο φορές, προτού περαστούν με βελόνα – η οποία τρυπάει τη λέξη «eligo»- σε ένα δεμάτι. Εν συνεχεία, τα ψηφοδέλτια καίγονται σε μία σόμπα.

Εάν δεν υπάρχει αποτέλεσμα, προστίθενται χημικές ουσίες, για να γίνει ο καπνός μαύρος. Εάν υπάρχει ένας επιτυχημένος υποψήφιος, προστίθενται χημικές ουσίες, οι οποίες μετατρέπουν τον καπνό λευκό.

Ο καπνός ταξιδεύει μέσω μίας καμινάδας στην Καπέλα Σιξτίνα προς μία άλλη καμινάδα, η οποία είναι εγκατεστημένη στην οροφή. Οι πυροσβέστες βρίσκονται σε ετοιμότητα για παν ενδεχόμενο.

Όταν βγαίνει ο λευκός καπνός από την καμινάδα της οροφής, χτυπάνε επίσης οι καμπάνες σηματοδοτώντας την εκλογή του νέου Πάπα. Τα πλήθη έξω πληροφορούνται τότε για το γεγονός, «habemus papam», δηλαδή ότι «έχουμε Πάπα».

Πότε θα δούμε «λευκό καπνό»;

Ο πρώτος καπνός αναμένεται να βγει αύριο το απόγευμα, γύρω στις 19:00 ώρα Ιταλίας (20:00 ώρα Ελλάδος), όπως ανέφερε ο υπεύθυνος της αίθουσας Τύπου του Βατικανού, Ματέο Μπρούνι.

Από την Πέμπτη 8 Μαΐου, κάθε ημέρα θα διεξάγονται τέσσερις ψηφοφορίες μέχρι ένα υποψήφιος να συγκεντρώσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων. Θα μπορεί να διακρίνει κανείς τον καπνό από την πλατεία του Αγίου Πέτρου στις 10.30 τοπική ώρα -μόνον σε περίπτωση εκλογής του νέου Πάπα- και στις 12 το μεσημέρι.

Το απόγευμα, σε περίπτωση αίσιας ψηφοφορίας, ο άσπρος καπνός θα βγει γύρω στις 17:30, διαφορετικά η καπνοδόχος και η σόμπα της Καπέλα Σιξτίνα θα χρησιμοποιείται στο τέλος της ημέρας και μετά το πέρας της τέταρτης ψηφοφορίας, περίπου στις 19:30 το απόγευμα ώρα Ιταλίας.  Τότε ο καπνός που θα βγαίνει, αν δεν υπάρχει Πάπας, θα παραμένει μαύρος.

Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση που δεν έχει προκύψει νωρίτερα το επιθυμητό αποτέλεσμα, τα ψηφοδέλτια των καρδιναλίων θα καίγονται στη σόμπα της Καπέλα Σιξτίνα στο τέλος της πρωινής και της απογευματινής τους συνεδρίασης.

Τι θα συμβεί με τον νέο Πάπα;

Ο κοσμήτορας του Κολλεγίου των Καρδιναλίων ρωτάει τον εκλεγμένο άνδρα: «Αποδέχεστε την κανονική σας εκλογή ως ανώτατου Ποντίφικα;». Εάν συμφωνήσει, πρέπει να αποφασίσει το παπικό του όνομα.

Οι καρδινάλιοι θα ορκιστούν υπακοή στον νέο Πάπα.

Στη συνέχεια, θα μεταφερθεί στο διπλανό δωμάτιο, το Δωμάτιο των Δακρύων, όπου θα αλλάξει την κατακόκκινη στολή του Καρδιναλίου και θα φορέσει ένα λευκό παπικό ράσο. Συνήθως, μικρά, μεσαία και μεγάλα ράσα έχουν κατασκευαστεί εκ των προτέρων.

Αυτή τη φορά υπάρχει η πεποίθηση, πως το Βατικανό έχει ανακυκλώσει ράσα, τα οποία κατασκευάστηκαν για προηγούμενα Κονκλάβια.

Πόσο θα διαρκέσει το Κονκλάβιο;

Το Κονκλάβιο θα μπορούσε να διαρκέσει από λίγες ώρες μέχρι λίγες εβδομάδες.

Η μεγαλύτερη σε διάρκεια σύνοδος στην ιστορία πραγματοποιήθηκε τον 13ο αιώνα. Τότε, οι διαδικασίες είχαν διαρκέσει δύο χρόνια και εννέα μήνες. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, τα περισσότερα Κονκλάβια διαρκούν δύο ή τρεις ημέρες.

Εάν κανένας υποψήφιος δεν έχει εξασφαλίσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων μετά από 13 ημέρες ψηφοφορίας, διεξάγεται επαναληπτικός γύρος μεταξύ των δύο κορυφαίων υποψηφίων. Ωστόσο, και σε αυτή την περίπτωση εξακολουθούν να απαιτούνται τα δύο τρίτα των ψήφων από τους Καρδινάλιους, ώστε να εκλεχθεί κάποιος Πάπας.

Αν και σε αυτή την περίπτωση εξακολουθεί να υπάρχει αδιέξοδο, δεν είναι σαφές τι θα ακολουθήσει.