Μια αναδρομή στην ιστορία της Ρουμανίας μέσα από μια μικρότερη ιστορία περιπλάνησης αποπειράται στο «Aferim!» ο ρουμάνος σκηνοθέτης Ράντου Γιούντε, δημιουργώντας μία από τις πιο πρωτότυπες θεματικά και καλλιτεχνικά ταινίες της εφετινής διοργάνωσης. Το ασπρόμαυρο «Aferim!», το οποίο έχει ήδη αγοραστεί από την ελληνική διανομή (Seven Films) και κατά πάσα πιθανότητα θα βρίσκεται ανάμεσα στα βραβεία που θα δοθούν το ερχόμενο Σάββατο, είναι ένα ταξίδι στη Βλαχία του 19ου αιώνα, όταν η χώρα βρισκόταν ακόμη υπό την κατοχή των Ρώσων. Παράλληλα όμως είναι ένας καίριος, κριτικός σχολιασμός για την ταλαιπωρία των Ρομά, η οποία δυστυχώς εξακολουθεί να υφίσταται και στις μέρες μας.
Ο Ράντου Γιούντε τοποθέτησε την ιστορία του στη δεκαετία του 1830, όταν οι Ρομά ζούσαν ακόμη υπό το καθεστώς της σκλαβιάς –μια πραγματικότητα η οποία δεν έχει παρουσιαστεί στις σωστές διαστάσεις της στον κινηματογράφο και υφίσταται αμυδρά στη συλλογική μνήμη των σύγχρονων Ρουμάνων. Μέσα από μια αρχετυπική «ιστορία δρόμου», την καταδίωξη ενός ρομά φυγάδα από έναν ρουμάνο αστυνομικό και τον γιο του, ο σκηνοθέτης, σε συνεργασία στο σενάριο με τον διακεκριμένο συμπατριώτη του συγγραφέα Φλόριν Λαζαρέσκου, έφτιαξε την τοιχογραφία μιας ιεραρχικής, πατριαρχικής κοινωνίας, μολυσμένης από τον αντισημητισμό, την ομοφοβία και την ξενοφοβία. «Το «Aferim!» είναι η πιο πολιτικά συνειδητοποιημένη ρουμανική ταινία των τελευταίων χρόνων» γράφτηκε χαρακτηριστικά στη χώρα παραγωγής της.
«Δεν θυμάμαι ποιος ψυχολόγος είπε κάποτε ότι ένας άνθρωπος είναι πνευματικά υγιής μόνον αν γνωρίζει από πού προέρχεται, πού βρίσκεται και πού πηγαίνει» είπε ο Ράντου Γιούντε. «Πιστεύω όμως ότι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο κάθε άτομο ξεχωριστά αλλά και σε ολόκληρες τις κοινωνίες. Η κοινωνία της Ρουμανίας δεν θα υπάρξει ποτέ πραγματικά υγιής αν δεν αντικρίσει κατάματα και με ειλικρίνεια το παρελθόν της, όχι μόνο το πολύ πρόσφατο αλλά και το πολύ μακρινό». Αυτό άλλωστε προσπαθεί να κάνει το «Aferim!»: ένα ταξίδι-εκσκαφή του παρελθόντος, μια βουτιά βαθιά μέσα στη νοοτροπία ανθρώπων μιας περασμένης εποχής, την οποία σήμερα πολύς κόσμος αντιμετωπίζει ως μια πολύχρωμη, εξωτική, φολκόρ περίοδο.
Ο Ράντου Γιούντε αποφεύγει αυτή την αντιμετώπιση και ένα από τα χαρακτηριστικά του «Aferim!», το οποίο έχει τη λογική ενός αρχετυπικού αμερικανικού γουέστερν, είναι ότι πρόκειται για υπόδειγμα σχολαστικής έρευνας ώστε καθετί στην ταινία να απεικονίζει το παρελθόν με στόχο την τελειότητα: η αρχαϊκής «γεύσης» διάλεκτος, τα ντεκόρ και τα κοστούμια είναι στοιχεία φροντισμένα με τεράστια προσοχή στη λεπτομέρεια και φωτογραφημένα μέσα από το έμπειρο μάτι του διευθυντή φωτογραφίας Μάριους Παντούρου, ο οποίος είχε κάνει τη φωτογραφία σε δύο εξαιρετικές ρουμανικές ταινίες, το «Οταν θέλω να σφυρίξω, θα σφυρίξω» (βραβεύθηκε στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 2010) και το «Αστυνομία, ταυτότητα».
«Βεβαίως όλη αυτή η προσπάθεια θα έμοιαζε χωρίς νόημα αν δεν πιστεύαμε ότι το παρελθόν που βρίσκεται θολό στο μυαλό μας και θέλουμε να αναπαραγάγουμε δεν εξηγεί πολλά θέματα του άμεσου παρόντος» κατέληξε ο σκηνοθέτης, ο οποίος εμφανίζεται για πρώτη φορά εντός διαγωνισμού στο Φεστιβάλ Βερολίνου και αυτή την εποχή βρίσκεται στη διαδικασία προετοιμασίας της επόμενης ταινίας του, «Scarred hearts», που θα βασίζεται σε ένα μυθιστόρημα του Μαξ Μπλέχερ.

HeliosPlus