Θυμάστε, φαντάζομαι, τις τραγελαφικές συνόδους κορυφής της ευρωζώνης στο απόγειο της πιστωτικής κρίσης. Τότε που έντρομοι οι ευρωπαίοι ηγέτες συνέρρεαν στις πρωτεύουσες (συνήθως Σαββατοκύριακα, με κλειστές τις αγορές), έπαιρναν αποφάσεις που υποτίθεται ότι έλυναν το πρόβλημα, αλληλοσυγχαίρονταν και γύριζαν περιχαρείς στις χώρες τους για να αναγγείλουν το χαρμόσυνο νέο. Για να διαπιστώσουν οσονούπω ότι οι αγορές είχαν διαφορετική άποψη και να σπεύσουν εκόντες-άκοντες στην επόμενη διάσκεψη κορυφής κ.ο.κ.
Τώρα που τα σύννεφα πυκνώνουν στον ευρωπαϊκό ορίζοντα, αναρωτιέμαι αν θα ζήσουμε μια από τα ίδια. Ο Ολάντ ζήτησε επιτακτικά συναντήσεις κορυφής για την ανάπτυξη και την απασχόληση, συνεπικουρούμενος από τον εξαιρετικά επικοινωνιακό ομοϊδεάτη του Ματέο Ρέντσι. Ετσι θα ‘χουμε τρεις από δαύτες στο επόμενο δίμηνο, αρχής γενομένης από την Ιταλία στις 7 Οκτωβρίου. Τι μπορεί να περιμένει κανείς; Τίποτα ιδιαίτερο, αν λάβουμε υπόψη ότι την ίδια στιγμή ο γάλλος πρόεδρος φρόντισε να καθαιρέσει τον Αρνό Μοντεμπούρ, σφοδρό επικριτή της αντιαναπτυξιακής υστερίας των Τευτόνων!..
Δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη χωρίς μαζικές δημόσιες επενδύσεις. Οσο ο ιδιωτικός τομέας δεν επενδύει λόγω ύφεσης το κενό πρέπει να καλυφθεί από τα κράτη με μεγάλα έργα υποδομής (ενεργειακά και μεταφορικά δίκτυα, Παιδεία, έρευνα, Υγεία). Ετσι θα αυξηθούν άμεσα το ΑΕΠ και η απασχόληση, ενώ μακροπρόθεσμα θα βελτιωθούν η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα. Αλλά πανευρωπαϊκό «New Deal» σημαίνει επενδύσεις τρισεκατομμυρίων, όχι εκθέσεις ιδεών και επικοινωνιακά τρυκ.
Η χρηματοδότηση ενός τέτοιου επενδυτικού προγράμματος πρέπει να γίνει από την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Οι αποφάσεις που έλαβε στην προχθεσινή συνεδρίασή της η ΕΚΤ και η διαφαινόμενη απομόνωση του Βερολίνου δημιουργούν βάσιμες ελπίδες ότι θα ανοίξει τη στρόφιγγα της ρευστότητας και θα λειτουργήσει ως «δανειστής εσχάτης ανάγκης» των δημοσιονομικά αφυδατωμένων κυβερνήσεων. Είναι αδιανόητο να παρέχει φθηνά δάνεια σε τράπεζες αλλά όχι σε κράτη. Οταν ο αρνητικός πληθωρισμός (deflation) βρίσκεται προ των πυλών, ένας ήπιος πληθωρισμός της τάξεως του 5% δεν συνιστά απειλή αλλά ευλογία. Βοηθά την ανάπτυξη και ροκανίζει τα χρέη. Αλλά η ποσοτική χαλάρωση ίσως οδηγήσει και σε υποτίμηση του ευρώ και αύξηση των εξαγωγών.
Στην προ εβδομάδος συνάντησή τους στο Παρίσι οι Ολάντ και Ντράγκι εξέφρασαν μεγάλη ανησυχία για τον κίνδυνο ύφεσης και αντιπληθωρισμού. Τόνισαν την επιτακτική ανάγκη για συντονισμένη νομισματική και δημοσιονομική επέκταση με στόχο την ενίσχυση της ζήτησης. Παρόμοιες θέσεις διετύπωσε ο Ντράγκι και στην πρόσφατη σύνοδο των κεντρικών τραπεζών στο Τζάκσον Χόουλ. Για να σπεύσει πάραυτα η Μέρκελ να του ζητήσει εξηγήσεις!
Οι επικείμενες ευρωδιασκέψεις κορυφής πρέπει να αποτελέσουν εργαλεία συντονισμένης και αποτελεσματικής δράσης και όχι λέσχες φιλολογικών συζητήσεων. Ενα κοινό αναπτυξιακό μέτωπο ικανό να κάμψει τη γερμανική αδιαλλαξία είναι εφικτό. Οι Γερμανοί χρειάζονται την Ευρώπη. Δεν χωρά αμφιβολία. Και επειδή ο πολιτικός χρόνος είναι πυκνός και τα πάντα ρει, ας ελπίσουμε ότι θα συμβεί το απροσδόκητο και όχι το αναμενόμενο…


* Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ