Δύο Τουρκίες. Η μία στους δρόμους από τις 19 Μαρτίου, όταν συνελήφθη ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, με κατηγορίες περί διαφθοράς και διασυνδέσεων με την τρομοκρατία, προκειμένου να αποκλειστεί από την προεδρική κούρσα καθότι φαβορί. Η άλλη «κλειδαμπαρωμένη» σπίτι της, βυθισμένη σε μια δυσερμήνευτη σιωπή, ενώ η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τεντώνει ολοένα και περισσότερο το σκοινί και το κλίμα πόλωσης οξύνεται.

«Οδεύει η Τουρκία σε εμφύλιο;» αναρωτιούνται διεθνείς αναλυτές. «Κανένας δεν γνωρίζει την απάντηση. Το βέβαιο είναι ότι δεν θα προκύψει κάτι θετικό από τη σημερινή αναταραχή» σχολίαζε στο «Βήμα» ο γνωστός τούρκος μουσικοσυνθέτης Ζουλφί Λιβανελί, λίγες ώρες μετά τη σύλληψη ξημερώματα Παρασκευής του Μεχμέτ Πεχλιβάν, δικηγόρου του Ιμάμογλου, την οποία μάλιστα ανέγνωσε ως δείγμα «περαιτέρω σκλήρυνσης της κυβέρνησης».

Δύσκολα ο τούρκος πρόεδρος θα μπορούσε να φανταστεί ότι η οργή για τη σύλληψη του λαοφιλούς Ιμάμογλου θα μετουσιωνόταν στο μεγαλύτερο κύμα λαϊκής κινητοποίησης κατά της αυταρχικής διακυβέρνησής του, αλλά και της οικονομικής κατάρρευσης, από την εξέγερση του Γκεζί το 2013. Συσπειρώνοντας ένα εντυπωσιακά ετερόκλητο κοινωνικό μείγμα, από συντηρητικούς εθνικιστές και υποστηρικτές του αντιμεταναστευτικού ακροδεξιού Κόμματος της Νίκης (Zafer) μέχρι φιλελεύθερους, αριστερούς, φοιτητές, γυναίκες και συνδικάτα.

Υπήρξαν βραδιές, κατά τα επτά διαδοχικά καλέσματα του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) στο Δημαρχείο της Κωνσταντινούπολης, που συγκεντρώθηκαν 1,5 εκατομμύρια πολίτες. Το εντυπωσιακό είναι ότι μαζικές κινητοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν ακόμη και σε πόλεις-«προπύργια» της κυβέρνησης.

Η Τουρκία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Η Τουρκία ζει σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», όχι μόνο λόγω της αστυνομοκρατίας και του μπαράζ συλλήψεων τουλάχιστον 2.000 ατόμων, κυρίως φοιτητών και μαθητών, των οποίων οι γονείς καταγγέλλουν ότι υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια στα κρατητήρια της Κωνσταντινούπολης. Η πλατεία Ταξίμ, «καρδιά» της Πόλης, έχει αποκλειστεί από την περασμένη Κυριακή, ανήμερα των προκριματικών εκλογών του CHP, όταν 15 εκατομμύρια πολίτες (μόνο τα 1,6 εκατ. μέλη του CHP) υπερψήφισαν «μονοκούκι» την προεδρική υποψηφιότητα του Ιμάμογλου παρότι είχε προφυλακιστεί το ίδιο πρωί για την κατηγορία της διαφθοράς.

Τα αυτοκίνητα και λεωφορεία που εισέρχονται στην πόλη υποβάλλονται σε αυστηρό έλεγχο, το Διαδίκτυο υπολειτουργεί, ενώ «κατέβηκε» η πλατφόρμα του μποϊκοτάζ που εξήγγειλε το CHP έναντι επιχειρήσεων που συνδέονται με την κυβέρνηση. Μέσα σε μόλις πέντε ημέρες ωστόσο, το μποϊκοτάζ πρόλαβε να κάνει ζημιά στις επιχειρήσεις αυτές, σύμφωνα με τον τούρκο αναλυτή Αϊντίν Σελτζέν.

Στο στόχαστρο μπήκαν και τα τηλεοπτικά κανάλια που μετέδιδαν τις κινητοποιήσεις: ανεστάλη η άδειά τους από το Ανώτατο Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (RTÜK). Παρότι έχουν απαγορευθεί οι συγκεντρώσεις, αυτό δεν εμπόδισε κυρίως φοιτητές, τους μπροστάρηδες της κοινωνικής έκρηξης, να συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις, και το CHP να πραγματοποιήσει μεγάλη συγκέντρωση στο Μάλτεπε της Πόλης, χθες Σάββατο, για την απελευθέρωση του Ιμάμογλου.

Η τουρκική κοινωνία δεν στέκεται συνολικά κατά των διαδηλώσεων. Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων KONDA, το 73% του Τούρκων είτε βρίσκει τις διαμαρτυρίες «δικαιολογημένες» (21%) είτε τις εγκρίνει (52%), με την προϋπόθεση να μη διαταράσσουν τη δημόσια τάξη.

«Η αντιπολίτευση είναι πιο ισχυρή από ότι τη δεκαετία του 2010»

Ο «οδικός χάρτης» του CHP για την επόμενη μέρα έχει αποκλείσει τις διαδηλώσεις, σχεδιάζοντας πανεθνική εκστρατεία (αμέσως μετά τις εννέα ημέρες διακοπών του Μπαϊράμ που γιορτάζει το τέλος του Ραμαζανιού), με στόχο την προώθηση του αιτήματος για πρόωρες εκλογές, αλλά και την ενίσχυση της υποψηφιότητας Ιμάμογλου «μέχρι την τελευταία ημέρα», όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος του CHP Οζγκιούρ Οζέλ, o μοναδικός ωφελημένος από τη σύλληψη Ιμάμογλου, σύμφωνα με την εφημερίδα «Χουριέτ».

Την εκστρατεία του CHP, που οδεύει σε έκτακτο συνέδριο την ερχόμενη Κυριακή, θα συνοδεύσει η συλλογή υπογραφών με στόχο τις 28 εκατομμύρια. Ο αριθμός έχει βαρύνουσα σημασία για το κόμμα. «Πρέπει να ξεπερνά τις 27,5 εκατ. ψήφους του Ερντογάν, με τις οποίες επανεξελέγη στις προεδρικές εκλογές του 2023. Η συλλογή υπογραφών αποτελεί ουσιαστικά δημοψήφισμα υπέρ της υποψηφιότητας Ιμάμογλου για την προεδρία» εξηγεί στο «Βήμα» ο Αλί Τιραλί, σύμβουλος του Ιμάμογλου. Το καθεστώς Ερντογάν βγαίνει από την κρίση «πολύ ισχυρό και πολύ αδύναμο ταυτόχρονα», προσθέτει ο Τιραλί, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης του Ιμάμογλου, Ideapolitik Insititute.

«Πολύ ισχυρό γιατί είναι πολύ συσπειρωμένο, ελέγχει τον κρατικό μηχανισμό. Πολύ αδύναμο γιατί χάνει την λαϊκή υποστήριξη. Από την άλλη, η αντιπολίτευση είναι πιο ισχυρή και δημοφιλής από όσο στη δεκαετία του 2010 και την περίοδο του κινήματος Γκεζί. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έχει διολισθήσει στη δεύτερη θέση». Αν διεξάγονταν αύριο εκλογές, θα επικρατούσε ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, είτε ήταν ο Ιμάμογλου είτε ο δήμαρχος Αγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, επιβεβαιώνει στο «Βήμα» ο γνωστός τούρκος εκλογολόγος Οζέρ Σεντζάρ.

Η παράπλευρη απώλεια των εξελίξεων

Εν αναμονή του καθορισμού της ημερομηνίας της δίκης του έκπτωτου δημάρχου Κωνσταντινούπολης, κρίσιμος παράγων για τις πολιτικές εξελίξεις αλλά και τη στάση του τούρκου προέδρου θεωρείται το «μέτωπο» των κινητοποιήσεων. «Βραχυπρόθεσμα θα διακοπούν» εκτιμά μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπιλγκί Εμρέ Ερντογάν, ο οποίος αποκρούει τον ισχυρισμό ότι η Τουρκία «είναι δικτατορία, ολοκληρωτικό ή αυταρχικό καθεστώς».

Αποκρούει και τον ισχυρισμό ότι «θα επιδεινωθεί» η παρούσα πολιτική, κοινωνική και οικονομική κρίση. Διαβλέπει εκτόνωση: «Οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν το 2027 ή το 2028. Και υπάρχουν πάρα πολλές πιθανότητες ο Ιμάμογλου ως τότε να είναι ελεύθερος και να είναι υποψήφιος. Εάν δεν τα καταφέρει, υπάρχουν εναλλακτικοί υποψήφιοι: ο δήμαρχος Αγκυρας Γιαβάς, και ο πρόεδρος του CHP Οζέλ».

Τέλος, υπάρχει και μια υποφωτισμένη «παράπλευρη απώλεια» των εξελίξεων. Η ακύρωση της διαδικασίας επίλυσης του Κουρδικού, με τον δρομολογούμενο αφοπλισμό του ΡΚΚ. «Δυστυχώς, τερματίστηκε» επιβεβαιώνει στο «Βήμα» ο Σίρι Σουρέγια Οντέρ, βουλευτής του φιλοκουρδικού κόμματος DEM και μέλος της επιτροπής που επισκεπτόταν τον ιδρυτή του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν στη φυλακή.