Εδώ και έξι χρόνια φροντίζω τους ηλικιωμένους γονείς μου. Το θεωρώ προνόμιο. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό νιώθω ότι όλο αυτό με έχει καταβάλει. Αισθάνομαι εξαντλημένη από τον διαρκή φόβο, τη θλίψη, το χάος και, ναι, την απογοήτευση. Ξέρω ότι χρειάζομαι χρόνο για τον εαυτό μου. Αλλά αυτό είναι απλώς αδύνατον, καθώς πασχίζω καθημερινά να ισορροπήσω ανάμεσα στη φροντίδα, τη δουλειά, την οικογένεια και, τώρα, τις γιορτές.
Ετσι, ζήτησα συμβουλές από άλλους που έχει χρειαστεί να φροντίσουν επί πολύ καιρό ένα αγαπημένο τους πρόσωπο που ασθενεί ή είναι κοντά στο τέλος της ζωής του. Ενιωσα παρηγοριά βλέποντας ότι δεν είμαι μόνη και πήρα κουράγιο όταν μου είπαν ότι αυτό που τους έδωσε δύναμη όταν είχαν φθάσει στα όριά τους ήταν η αλλαγή στάσης και οπτικής.
«Για πολλούς ανθρώπους, ο ρόλος του φροντιστή είναι ο πιο δύσκολος που καλούνται να παίξουν στη ζωή τους» λέει η Αλεξάντρα Ντρέιν, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της Archangels, ενός οργανισμού που υποστηρίζει άμισθους φροντιστές.
«Φροντίζουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, τη δουλειά, τα παιδιά, τις οικογένειες και τους φίλους τους, και αυτό μπορεί να τους φέρει στα όριά τους». Οι γιορτές προσθέτουν ακόμη μεγαλύτερη πίεση, λέει η Ντρέιν. Οι φροντιστές ενδέχεται να μην μπορούν να συμμετάσχουν στις εορταστικές συγκεντρώσεις ή να αισθάνονται υποχρεωμένοι να δείχνουν ευδιάθετοι. Αν κάποιος έχει ετοιμοθάνατο ένα αγαπημένο του πρόσωπο, η χαρούμενη ατμόσφαιρα της εποχής μπορεί να εντείνει τη θλίψη και τη μοναξιά του.
O ρόλος της ρουτίνας
Οι φροντιστές με τους οποίους μίλησα τόνισαν την ανάγκη να διατηρείται μια ρουτίνα, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. Προσπαθήστε να κοιμάστε αρκετά. Να τρώτε υγιεινά. Να ασκείστε τακτικά, κατά προτίμηση στη φύση. Ωστόσο, έχουν διαπιστώσει ότι η χρήση ψυχολογικών τεχνικών είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την ανακούφιση από τον πόνο και την αγωνία – όλον τον χρόνο.
Καταγράφουν τα συναισθήματά τους σε ένα ημερολόγιο ή μιλούν σε φίλους ή σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Κάποιοι αναζητούν το γέλιο βλέποντας κωμωδίες ή αστεία βίντεο (αρκετοί ανέφεραν τους σκύλους!). Πολλοί κάνουν διαλογισμό ή προσεύχονται.
Η συγγραφέας Αλισον Γκίλμπερτ, που φρόντισε και τους δύο γονείς της στο τέλος της ζωής τους, βρήκε χρήσιμο να υπενθυμίζει στον εαυτό της να είναι ευγνώμων για τον χρόνο που τους απέμενε. Ο ασφαλιστικός πραγματογνώμονας Ντόμινικ Περότα, που φρόντισε την ετοιμοθάνατη μητέρα του, κάθε φορά που του ερχόταν μια αρνητική σκέψη επαναλάμβανε αυτή τη φράση: «Αυτό δεν βοηθάει».
Και η καθηγήτρια Ντίρντρα Φέιγκαν, κάθε φορά που ένιωθε καταβεβλημένη από τη φροντίδα του ετοιμοθάνατου συζύγου της, υπενθύμιζε στον εαυτό της να αντιμετωπίζει τα πράγματα λεπτό το λεπτό. Παρακάτω παρουσιάζουμε μερικές ακόμα τεχνικές διαχείρισης που ξεχωρίσαμε.
Εκφράστε τα συναισθήματά σας
Με το να προσποιείστε ότι δεν πονάτε απλώς θα καταλήξετε να νιώθετε χειρότερα. Το να λέτε στους άλλους τι περνάτε – ακόμη και σε άτομα που δεν γνωρίζετε καλά – διευρύνει το δίκτυο υποστήριξής σας. Η 47χρονη Μάι Γουέστον, μητέρα πλήρους απασχόλησης στο Σαν Ντιέγκο, λέει ότι είναι εκ φύσεως κλειστός άνθρωπος.
Αλλά ως η κύρια φροντίστρια και της μητέρας και του πατέρα της – ο οποίος είναι 81 ετών και πάσχει από καρκίνο του πνεύμονα σε τελικό στάδιο – έχει καταλάβει ότι νιώθει καλύτερα όταν είναι ειλικρινής σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Επέλεξε επίσης να είναι ειλικρινής με τα τρία παιδιά της, που έχουν ηλικία από 10 έως 17 ετών, και πιστεύει ότι αυτό τα έχει βοηθήσει να διαχειριστούν τα δικά τους συναισθήματα.
Ελέγχετε τακτικά τις αντοχές σας
Είναι σημαντικό να ακούτε το σώμα σας. Εδώ και πέντε χρόνια η Τέκα Τόμσον ζει μαζί με την 81χρονη μητέρα της για να τη φροντίζει, καθώς πάσχει από άνοια. Φροντίζει επίσης τον σύντροφό της, ο οποίος έχει ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας. Εχει ελάχιστο χρόνο για ένα διάλειμμα – και δεν διαθέτει τα χρήματα για να πληρώσει κάποιον να την αντικαθιστά. Οταν φθάνει στα όριά της, η Τόμσον κάνει σύντομες παύσεις που τις αποκαλεί «ελέγχους αντοχής».
Πρόσφατα, μετά από ένα δύσκολο ιατρικό ραντεβού της μητέρας της, η Τόμσον λέει ότι ένιωσε όλο της το σώμα να τεντώνεται. Εκανε μια βόλτα με το αυτοκίνητο για να ηρεμήσει και έκανε μια στάση για να μιλήσει λίγο με έναν φίλο που έχει μαγαζί εκεί κοντά. Η Τόμσον λέει ότι αυτά τα σύντομα διαλείμματα τη βοηθούν να αντιμετωπίζει τις μικρές απώλειες που έρχονται από εκεί που δεν το περιμένει, όπως τότε που η μητέρα της ξέχασε ότι τρελαινόταν για τον καφέ.
Ενας ασθενής μπορεί να είναι «πεσμένος», αγχωμένος ή θυμωμένος. Θα χρειαστεί να εφαρμόσετε κάποιες μεθόδους για να μην απορροφήσετε αυτό το συναισθηματικό βάρος. Οταν η πεθερά τής Κάθριν Ντάνκαν ήταν στο τελικό στάδιο καρκίνου του παγκρέατος, πριν από χρόνια, είχε αγωνία, ένιωθε φόβο και βαθιά θλίψη.
Ως κύρια φροντίστριά της, η Ντάνκαν διαπίστωσε ότι καθρέφτιζε την αρνητική ενέργεια της πεθεράς της. Ενιωθε εγκλωβισμένη σε μια αντίδραση πάλης ή φυγής (fight-or-flight). Κάποια στιγμή έμαθε από έναν ολιστικό γιατρό πώς να δημιουργεί «ενεργειακά όρια».
Ενας τρόπος για να το κάνει κανείς αυτό είναι να οραματιστεί ότι το σώμα του περιβάλλεται από μια φανταστική φούσκα, η οποία τον προστατεύει από κάθε αρνητική ενέργεια. Η 61χρονη Ντάνκαν, που είναι πάστορας στη Μινεάπολη, λέει ότι αυτό το ενεργειακό όριο τη βοήθησε να νιώθει πιο προσγειωμένη. «Η θλίψη ήταν ακόμα εκεί, αλλά δεν ένιωθα πια να με καταβάλλει» λέει. «Και μου έδωσε περισσότερη δύναμη ώστε να είμαι παρούσα για την πεθερά μου και να τη βοηθήσω να έχει ένα ήσυχο τέλος».
Ο «ιερός χρόνος»
Αρκετοί αναγνώστες περιέγραψαν ότι ένα πράγμα που τους επέτρεψε να παραμείνουν δυνατοί ήταν ότι είδαν αυτή την περίοδο φροντίδας ως μια σπάνια και ιερή ευκαιρία καθώς συμπαραστέκονταν στο αγαπημένο τους πρόσωπο στη μετάβαση από τη ζωή στον θάνατο.
Οταν ο σύζυγος της Ιντια Ντάνκαν διαγνώστηκε με καρκίνο του στομάχου το 2019, σε ηλικία 55 ετών, εκείνη αναθεώρησε τις προσωπικές της προτεραιότητες – εγκαταλείποντας όλες τις κοινωνικές της δραστηριότητες και τα χόμπι της – για να τον φροντίσει, ενώ παράλληλα είχε να διαχειριστεί τις ασφαλιστικές εταιρείες και τους γιατρούς. Και αρρώστησε από το άγχος. Για να μπορέσει να αντεπεξέλθει, η 61χρονη Ντάνκαν έλεγε στον εαυτό της ότι η φθορά και ο θάνατος του συζύγου της ήταν μια ιερή περίοδος και ότι η ίδια ήταν μέρος μιας πνευματικής μετάβασης.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της διετούς ασθένειας του συζύγου της διαλογιζόταν, προσευχόταν, του μιλούσε για την πνευματικότητα και του έψαλλε βουδιστικούς ύμνους. Αυτό έκανε τη στιγμή που πέθανε ήσυχα καθισμένος στο κρεβάτι του.
Η Ντάνκαν, η οποία πούλησε το σπίτι της για να ζήσει εφεξής ταξιδεύοντας με τροχόσπιτο, λέει ότι το να επικεντρωθεί στην ιερότητα της εμπειρίας τη βοήθησε να αποδεχτεί τον θάνατο του συζύγου της. «Ηξερα ότι συμμετείχα σε κάτι πραγματικά σημαντικό και ότι άξιζε να αφοσιωθώ πλήρως σε αυτό» λέει.
Μην το μετανιώνετε
Η εμπειρία μου ως φροντίστριας ξεκίνησε όταν έπαθε ένα βαρύ εγκεφαλικό ο μπαμπάς μου, το 2019. Τον χάσαμε περίπου τρία χρόνια αργότερα, αλλά τώρα είναι σοβαρά άρρωστη η μητέρα μου. Εχω μετακομίσει στο σπίτι της για να τη βοηθήσω. Ποιες μεθόδους εφαρμόζω για να παίρνω δύναμη; Εστιάζω στις μικρές «νίκες», όπως ένα τηλεφώνημα με έναν φίλο, ένα καλό γέλιο ή, ιδίως, το να έχει η μαμά μου μια καλή μέρα. Εχω στον νου μου να μη μιλάω με τον σύντροφό μου μόνο για τη φροντίδα της μητέρας μου.
Ονειρεύομαι ένα μέλλον με λιγότερο άγχος. Και, όπως πάντα, κάνω αγκαλιές με τον σκύλο μου, τον Σκάουτ. Αυτό όμως που μου δίνει περισσότερη δύναμη είναι να θυμάμαι ότι, ως κόρη, αυτή θέλω να είμαι. Δεν είναι πάντα εύκολο. Μερικές φορές έχω ανάγκη να βγω έξω και να αναπνεύσω βαθιά ή να κλάψω. Αλλά περνάω χρόνο με τη μαμά μου και της στέκομαι. Και δεν σκοπεύω να το μετανιώσω.
