Ο καθένας μας με τα χρόνια έχει καταλήξει σε κάποιες διαπιστώσεις, αποκρυσταλλωμένη ζωή σε μορφή εμπειρίας, συνήθως άχρηστης πια για εμάς, δεν έχεις πολλά χρονικά περιθώρια να εφαρμόσεις όσα έμαθες, αλλά μπορεί και να προλαβαίνεις.

Ενα από τα πράγματα για τα οποία είμαι σίγουρος είναι πως δεν έχει σημασία να ξέρεις πού θα πας, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να είσαι σίγουρος από πού πρέπει να φύγεις. Προτιμότερο να είσαι στον αέρα για λίγο ή πολύ από το να βουλιάζεις σε κάτι που δεν σου ταιριάζει καθόλου. Αυτό είναι σωτήριο για την προσωπική μας ζωή και για τις σχέσεις μας με ανθρώπους και καταστάσεις, αλλά δεν μπορείς να το προτείνεις όταν αναφέρεσαι σε συλλογικούς δρόμους, στην πολιτική.

Η κοινή επωδός σε αρθρογραφία αλλά στις συζητήσεις στην παρέα είναι πως δεν υπάρχει καμία πειστική και, κυρίως, ισχυρή εναλλακτική. Η Ελλάδα για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία της στερείται αντιπολίτευσης, τόσο σε επίπεδο πολιτικών προτάσεων όσο και σε επίπεδο αριθμών και επιδραστικότητας στην κοινωνία.

Ξέρουμε πολύ καλά από πού πρέπει να φύγουμε, από τι δεν μας ταιριάζει καθόλου, αλλά το μέλλον είναι πολύ εχέμυθο…

Θα πέσουν να σε φάνε – και όχι τελείως αδίκως – αν προτείνεις πως πρέπει να ζήσουμε τολμηρά και όχι φοβισμένοι. Επικίνδυνα πράγματα. Υπάρχουν δημοσιευμένες έρευνες πως ο αριθμός των παντρεμένων ζευγαριών που είναι αρκετά χρόνια μαζί αλλά θέλουν να χωρίσουν είναι πολύ πάνω από το πενήντα τοις εκατό. Δεν χωρίζουν για τέσσερις λόγους.

Πρώτος ο οικονομικός, δεν συντηρούνται πια εύκολα δύο σπίτια. Επονται ο λόγος της συνήθειας – κανείς δεν ξεβολεύεται εύκολα –, ο λόγος των παιδιών – εντελώς λάθος αλλά μην ανοίξουμε το θέμα – και τέταρτον ο φόβος πως δεν υπάρχει πια τίποτα παρακάτω να μας περιμένει, μόνο η μοναξιά, τα έχουμε παίξει όλα τα φύλλα μας.

Στην πολιτική, φοβόμαστε πως μπορεί πολύ εύκολα να κακοφορμίσει η αμφισβήτηση σε καταστάσεις χειρότερες και ανεξέλεγκτες. Οι ακροδεξιοί, όσοι ονειρεύονται χάος για να επιβάλλουν λασπώδεις ιδεολογίες, και όσοι ξέρουν πώς να θησαυρίζουν όταν καταρρέει το σύμπαν γύρω μας, θα χειροκροτούσαν την παραίνεσή μου να γίνουμε πιο τολμηροί.

Αλλα μόνο αυτοί υπάρχουν; Είναι τόσο εύκολο να πάρουν όλο το γήπεδο; Αν είναι, τότε είμαστε έτσι κι αλλιώς χαμένοι, οπότε δεν έχει νόημα οποιαδήποτε κίνησή μας. Αν όχι, ίσως αξίζει να δοκιμάσουμε να πάμε παρακάτω ακόμα κι αν είναι αχαρτογράφητη η περιοχή. Ετσι κι αλλιώς το μέλλον είναι πάντα αχαρτογράφητο, οι σχολαστικοί σχεδιασμοί συνήθως πηγαίνουν κουβά.

Η γνωστή ρήση πως η ζωή σιχαίνεται τα κενά και φροντίζει να τα καλύψει είναι σχετικά σωστή, όμως δεν αποσαφηνίζει με τι ακριβώς τα γεμίζει. Μπορεί να τα γεμίζει με εκείνα που έχουμε πραγματικά ανάγκη για έναν καλύτερο κόσμο, αλλά ιστορικά υπήρξαν ουκ ολίγες φορές που τα γέμισε με την εμπέδωση αποκρουστικών ιδεολογιών.

Δεν ακυρώνω την αξία του υπεύθυνου σχεδιασμού, όμως ίσως θα πρέπει να μην ακυρώσουμε εντελώς και το ένστικτο. Για κάποιον λόγο υπάρχει και αυτό.