Η«Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου με το Μπαλέτο της ΕΛΣ, που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου και το Εθνικό Θέατρο Σερβίας στο Νόβι Σαντ και έρχεται στην Εθνική Λυρική Σκηνή, δεν είναι απλώς μια παράσταση χορού.

Είναι ένα πυρετικό παραλήρημα: Μια ονειρική κατάβαση στην ψυχή της ποπ κουλτούρας, του έρωτα, της μνήμης και της μοναξιάς. Σε παρασέρνει με μια ασυγκράτητη ενέργεια, ακατέργαστη και αληθινή, που σε πετάει πίσω στον χρόνο, τότε που ο έρωτας είχε το βλέμμα στραμμένο μόνο στον εαυτό του και όλα έμοιαζαν απενοχοποιημένα, πιθανά, εκτυφλωτικά. Μια 90s ηδονιστική έκρηξη, ένα πολλά υποσχόμενο πάρτι που φαινόταν πως δεν θα τελειώσει ποτέ.

Σε φέρνει στο παρόν, στην τεράστια οθόνη ενός κινητού που καταπίνει τα πάντα: την προσοχή, την αποδοχή, την ψευδαίσθηση του «μαζί», την αγωνία της μοναξιάς.

Παράλληλα, σε βομβαρδίζει με λέξεις και εικόνες που προβάλλονται σε οθόνες, θραύσματα λόγου που δρουν σαν ηλεκτρικές εκκενώσεις. Λόγια από το ποίημα «Let’s shoot 6/11/17 Witness: 2017-2020» του Χίλτον Ομπενζίνγκερ, βγαλμένα από το «Αιματοβαμμένο έθνος» του Πολ Οστερ, και το προσωπικό, φορτισμένο «Πιστεύω» του ίδιου του Ρήγου.

Αποσπάσματα από το ασθματικό, κοφτό και ωμό «Το γένος των Δεινοσαύρων, εμείς» του Τσαρλς Μπουκόφσκι, συνοδευόμενα από την ειρωνικά τρυφερή παρουσία ενός φουσκωτού δεινοσαύρου επί σκηνής. Μια ποπ αναφορά, ένα παιχνιδιάρικο κλείσιμο του ματιού στην εποχή των φίλτρων και των φουσκωτών Pokemon που κυριαρχούν στο Instagram και πρωταγωνιστούν και σε διαδηλώσεις.

Ο Κωνσταντίνος Ρήγος. Φωτ: YIORGOS KAPLANIDIS

«Αν κάτι χαθεί, χάθηκε»

Μάλλον το καταλάβατε ήδη ότι η «Χρυσή εποχή» κουβαλά την ένταση της ψηφιακής καθημερινότητας. Αποσπασματική, πληθωρική, σχεδόν εξαντλητική. Δεκαεννέα χορευτές (στην αθηναϊκή εκδοχή), ήχος, εικόνα, κείμενο, αναφορές, όλα μαζί, όλα τώρα. Μια σκηνική αντανάκλαση της υπαρξιακής, FOMO, αγωνίας μας.

«Είναι μια αφήγηση που δεν είναι γραμμική. Εχει πολλά επίπεδα, όπως όταν σκρολάρεις στο κινητό σου. Πρέπει να επιλέξεις τι θα δεις και αν κάτι χαθεί, χάθηκε» συνοψίζει την πρόθεσή του ο Κωνσταντίνος Ρήγος. Κι όμως, αντί να χαθείς (εντελώς) στην πληθωρικότητά της, συντονίζεσαι με την καρδιά της, η οποία κάποιες φορές χτυπά έτοιμη να σπάσει. Οπως όταν οι δύο εραστές ακολουθούν την προτροπή του τραγουδιού «Απόψε φίλα με» του Μανώλη Χιώτη, μια στιγμή που αποκαλύπτει τη μαγεία του χορού όταν συγχρονίζεται κυριολεκτικά με τη μουσική και ο κόσμος γύρω χάνεται. Αυτή είναι μια παράσταση με ψυχή, αυτή του δημιουργού της, που κατατίθεται με πολλούς τρόπους επί σκηνής.

Γιατί είναι μια βαθιά προσωπική (και ως έναν βαθμό αυτοβιογραφική) κατάθεση. Το δημιουργικό παρελθόν του Ρήγου από το 1990 μέχρι σήμερα – από την ΚΣΟΤ, στο χοροθέατρο ΟΚΤΑΝΑ, στο Θέατρο Τέχνης, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών και την Εθνική Λυρική Σκηνή – διαχέεται παντού σε μικρές δόσεις: Ο φοίνικας της «Bossa Nova» δεσπόζει σε μια βιντεοπροβολή – έστω ένας συγγενής του.

Ακούγεται η άρια του Ναδίρ από τους «Αλιείς των μαργαριταριών» του Μπιζέ και βλέπουμε το πρώτο σόλο που χόρεψε στο «Δωμάτιο 5» το 1991 σαν μια μυστική ανάμνηση που επιστρέφει. Το τραγούδι «Μείνε κοντά μου» του Νίκου Μαμαγκάκη που τραγουδά η Ελευθερία Αρβανιτάκη γίνεται φόρος τιμής στη συνεργασία τους στην παράσταση «Αλκηστις».

Εννοείται πως δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά (ή μάλλον, η ωδή) στην Ελενα Τοπαλίδου. Τη μούσα και συνοδοιπόρο του για την οποία και με την οποία έχει χορογραφήσει μερικά από τα πιο εμβληματικά έργα του, όπως ο «Ικαρος – αιφνίδια αποσυμπίεση» και το «Ορφέας και Ευρυδίκη». Μαζί εμφανίζονται σε ένα ντουέτο που προβάλλεται επί σκηνής – και είναι σαν να μην έχει χαθεί ούτε σταγόνα από την ένταση, τη σύνδεση, τη χημεία τους. «Εψαξα όλο το αρχείο μου» λέει ο Ρήγος.

«Υπάρχουν αποσπάσματα έργων που μεταφέρονται αυτούσια, αν και αλλάζει η μουσική με αποτέλεσμα να αλλάζει και το ύφος της χορογραφίας». Ο αυτοσχεδιαστικός χαρακτήρας της συνεργασίας του με την Τοπαλίδου παραμένει, και αν εξαιρέσεις κάποιες νεοκλασικές παρενθέσεις, οι χορευτές και οι χορεύτριες του μπαλέτου της ΕΛΣ καλούνται να απελευθερωθούν για λίγο από την αυστηρότητα της τεχνικής τους κατάρτισης.

H playlist της Gen X

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει το soundtrack της παράστασης – ή καλύτερα, του σκηνικού πάρτι. Μοιάζει με ένα sneak peek σε αυτό που θα μπορούσε να είναι η αγαπημένη playlist του Ρήγου στο Spotify, ένα mixtape για να μιλήσουμε με όρους της Gen X. Από το «Hotel California» των εφηβικών του χρόνων, με τον στίχο «some dance to remember, some dance to forget» να λειτουργεί σαν προσωπικό του μάντρα, μέχρι το «You mean everything to me» του Νιλ Σεντάκα και το «Nature boy» ή τα ελληνικά τραγούδια και τη μουσική του Θοδωρή Ρέγκλη (που έχει ενορχηστρώσει και τα κομμάτια).

Τραγούδια που ζωντανεύουν στη σκηνή από φωνές πρόσφατων συνεργατών του: ο Δημήτρης Καπουράνης, η Δωροθέα Μερκούρη, ο Κωνσταντίνος Μπιμπής, η Idra Kayne, μια παρέα που γίνεται o ήχος του έργου.

Και στη μέση της σκηνής το γλυπτό του εικαστικού Πέτρου Τουλούδη – απαραίτητη και αυτή η επισήμανση. Ενα τεράστιο, αποτροπαϊκό υβριδικό ον που κρέμεται πάνω από τα κεφάλια των χορευτών σαν πολυέλαιος εκκλησίας και μοιάζει να έχει έρθει ταυτόχρονα από το Διάστημα και τον Μεσαίωνα με άγνωστες διαθέσεις.

Η «Χρυσή εποχή» κουβαλά ίχνη από τη διαδρομή του Κωνσταντίνου Ρήγου, ενσωματωμένα οργανικά στη σκηνική της γλώσσα. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως απαιτεί γνώση της «Ρηγειάδας» για να αποκωδικοποιηθεί.

Το αντίθετο: οι συμβολισμοί της παραμένουν ανοιχτοί, ευάλωτοι, προσβάσιμοι. Το κοινό του Νόβι Σαντ, στην πρεμιέρα του Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, δεν χρειάστηκε «χάρτη», άλλωστε η άμεση σύνδεσή της και με το μότο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Χρυσή Εποχή της Αμερικής προσδίδει άλλο ένα επίπεδο στην παράσταση.

Χειροκρότησε όρθιο, με ενθουσιασμό και απέδειξε πως η παράσταση λειτουργεί και ως tabula rasa, ένας καθρέφτης που επιστρέφει στον θεατή τα δικά του ερωτήματα και μνήμες. Ισως αξίζει να τη δει κανείς έτσι: δίχως να διαβάσει αυτές τις γραμμές, δίχως spoilers. Να δει «τι θα θυμηθεί και τι θα ξεχάσει».

Τρέλα όπως τότε

Το σίγουρο είναι ότι ο Ρήγος των παλιότερων παραστάσεων επέστρεψε, με όλη του την τρέλα και την αναρχία, αν και όχι με το απόλυτο γυμνό που τόσο έχει αγαπήσει, οδηγώντας και τους χορευτές/τριες σε μια νέα εποχή – όπως την «παιανίζει» ο πρώτος χορευτής της ΕΛΣ Βαγγέλης Μπίκος κρατώντας ένα τεράστιο λάβαρο και φορώντας ένα σιγκούνι με τα αρχικά της Λυρικής.

Ηταν άλλωστε μια σαφής προϋπόθεση από την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Χορού του Βελιγραδίου, Αγια Γιουνγκ, η οποία τον προσκάλεσε πέρυσι να εγκαινιάσει το Φεστιβάλ: «Θέλω να κάνεις μια παράσταση σαν αυτές που έκανες παλιά, όπως ο «Ταξιδιώτης του Χειμώνα» (σ.σ.: είχε παρουσιαστεί στο Βελιγράδι το 2004). Σε θέλω όπως ήσουν τότε». Λογικά δεν πρέπει να έχει παράπονο.

INFO «Χρυσή εποχή» στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ στις 9, 10, 14, 16 και 17 Μαΐου. Η παράσταση είναι συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου. Υλοποιείται όπως και η ακόλουθη περιοδεία στο εξωτερικό με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.