Idra Kayne: «Ο ρατσισμός “έγραψε” στον χαρακτήρα μου ως παιδί»

Όταν τραγουδάει, η φωνή της σου θυμίζει τις μεγάλες ντίβες της soul funk. Η παρουσία της κατακτά τη σκηνή αμά τη εμφανίσει. Τα δύο τελευταία χρόνια είχε απίστευτες συνεργασίες: “Φτηνά Τσιγάρα” στη Λυρική, “Σαράντα και βγαίνω” με το Θανάση Αλευρά και τον Ζερόμ Καλούτα, Scrooge & Ghosts and Rock ‘n’ Roll στο Μέγαρο Μουσικής. Όταν σου μιλάει είναι αφοπλιστικά ειλικρινής, άλλες φορές επιστρατεύοντας το χιούμορ, άλλες φορές μιλώντας με “κοινωνικό θυμό” όπως τον χαρακτηρίζει η ίδια για πράγματα που  “δονούν” την υπάρξή της όπως ο ρατσισμός, το body hate και την κακοποίηση. Και τα τρία τα βίωσε. Και για τα τρία μιλάει πάντα ανοιχτά και καθαρά. Σχεδόν ακτιβιστικά.

Η Idra, η εκρηκτική αυτή performer μέχρι πριν λίγο καιρό τραγουδούσε αποκλειστικά αγγλόφωνα. Μέχρι να κυκλοφορήσει το πρώτο της ελληνόφωνο τραγούδι με τίτλο “Fairytale”. Οι στίχοι δεν είναι δικοί της όμως είναι σαν να είναι. Το ρεφρέν ανατριχιάζει:”Θες να μπεις κάτω απ’ το δέρμα μου, θες να δεις πως είν’ το αίμα μου”. Ένα τραγούδι για τη δική της ιστορία. Ένα τραγούδι για το ρατσισμό. Με αφορμή αυτό το τραγούδι, συναντηθήκαμε και ξετύλιξε την αφροελληνική ζωή της στην Κυψέλη.

Fairytale, αν και αγγλικός τίτλος αυτό είναι το πρώτο σου ελληνόφωνο τραγούδι που μιλάει για τον ρατσισμό…

Ναι, είναι το πρώτο επίσημο δικό μου ελληνόφωνο single. Γιατί το λέω δικό μου; Μπορεί να μην έχω γράψει τη μουσική, να μην έχω γράψει το στίχο. Όμως, προέκυψε από μία συζήτηση που είχα, με τον Βαγγέλη Σερίφη, τον γνωστό DJ Ρίκο και παραγωγός στο Νεύμα. Γνωριζόμαστε πάρα πολλά χρόνια. Εγώ πάντα τον είχα στο νου μου ότι θέλω να δουλέψω με αυτόν τον άνθρωπο και από τότε δοκιμάζουμε κάποια πράγματα στο στούντιο. Κάποια στιγμή είμαστε στο στούντιο και με ρωτάει «Έχεις βιώσει ρατσισμό στην Ελλάδα;». Και αφού γέλασα ειρωνικά, του είπα την ιστορία μου. Του πήρε ένα δεκάλεπτο να γράψει τους ελληνικούς στίχους με βάση τη ζωή μου  και με ρώτησε αν θέλω να τους τραγουδήσω. Έπαθα πλάκα γιατί ήμουν εγώ αυτοί οι στίχοι. Και ακόμα και τώρα που βγήκε το τραγούδι όλοι ρωτάνε αν τους έγραψα εγώ.

Ποιος είναι ο στίχος αυτού του τραγουδιού που χτυπάει στην καρδιά σου πολύ δυνατά;
«Θες να μπεις κάτω από δέρμα μου, θες να δεις πώς είναι το αίμα μου». Εμένα με συγκινεί ο συγκεκριμένος στίχος από την προσωπική μου εμπειρία όμως έχω πάρει τεράστια χαρά γιατί μου έχουν στείλει μηνύματα και μου έχουν πει και φίλοι μου και άλλοι άγνωστοι σε μένα άνθρωποι ότι τους άγγιξε ο συγκεκριμένος στίχος για δικό τους λόγο. Δεν το σκεφτόμαστε ποτέ, αλλά τελικά όλοι σε κάποια φάση της ζωής μας έχουμε βιώσει κάποιο είδος ρατσισμού, κάποιο είδος μπούλινγκ που όλα καταλήγουν στο ότι δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα. Είμαστε όλοι από το ίδιο υλικό αλλά είμαστε και διαφορετικοί. Και πόσο όμορφο είναι αυτό. Και όλοι έχουμε πραγματικά το ίδιο αίμα κιλά στις φλέβες μας.

Εσύ είσαι αφροελληνίδα. Μεγάλωσες σε μια οικογένεια αφροελληνική σε μία εποχή που δεν έβλεπε κανείς ούτε πολλές μεικτές οικογένειες, ούτε πολλούς μαύρους ανθρώπους στην Ελλάδα… Ποια ήταν τα βιώματα σου;

Γεννήθηκα στη δεκαετία του 80, από μαμά Ελληνίδα και μπαμπά από την Ουγκάντα. Σε αντίθεση με αυτό που βιώνουμε σήμερα, το χρώμα μου δεν ήταν ένα σύνηθες θέαμα. Γενικά δεν έβλεπες και πολλές μικτές οικογένειες και αυτό που μου εξήγησε ο πατέρας μου λίγο πριν τον χάσω, είναι ότι από τη στιγμή που οι γονείς μου έκαναν την επιλογή να παντρευτούν και να ζήσουν στην Ελλάδα και να μεγαλώσουν την οικογένεια εδώ, γνωρίζοντας τι επρόκειτο να ακολουθήσει, με την αρνητική έννοια. Και προσπάθησαν με το δικό τους τρόπο, κάπως να μας προστατεύσουν. Οπότε οι γονείς μου είπαν ότι από τη στιγμή που, έτσι και αλλιώς, θα προσπαθήσουν να μας περιθωριοποιήσουν  και εμένα και τον αδερφό μου, λόγω χρώματος, λόγω μαλλιού, λόγω  εξωτερικής εμφάνισης, επειδή μεγαλώνετε στην Ελλάδα, θα ανατραφείτε 100% με την ελληνική κουλτούρα. Δεν βαφτιστήκαμε ορθόδοξοι γιατί ο πατέρας μου ήταν καθολικός αλλά ζήσαμε όλη την παιδική μας ηλικία μόνον ως Έλληνες. Δεν μάθαμε ποτέ σουαχίλι για παράδειγμα, τη γλώσσα του πατέρα μου…

Oύτε μία λέξη;

Μία λέξη έμαθα: Νακουπέντα που σημαίνει «αγάπη μου».

Και παρόλο που μεγαλώσετε «ελληνικά», νιώθατε τη περιθωριοποίηση;

Από τη στιγμή που είχαμε αυτό το παρουσιαστικό, ό,τι και να κάναμε… Γιατί εμείς μπορεί να το ξεχνάγαμε, στην καθημερινότητα μας όμως κάποιος θα ερχόταν πάντα να μας το υπενθυμίσει. Μπαίναμε στην εκκλησία και γύριζε όλη η εκκλησία να μας κοιτάξει. Υπήρχαν παπάδες που δε μας άφηναν να κοινωνήσουμε, γιατί σιχαίνονταν κάποιες ηλικιωμένες κυρίες. Εγώ ως παιδάκι μπορούσα να κοινωνήσω μετά τη γριούλα όχι όμως πριν και μιλάμε για τη Θεία Κοινωνία, που είναι σώμα και αίμα  Χριστού .

Στο σχολείο πώς ήταν τα πράγματα;

Αν και ήμουν το μόνο μαύρο παιδί στο σχολείο δεν έχω βιώσει κάποιο ακραίο μπούλινγκ. Υπήρχε πάντα ο ένας βλάκας συμμαθητής που θα έλεγε «εσένα δε σε παίζουμε γιατί είσαι μαύρη». Αυτή ήταν η δικαιολογία.  Όμως μου θύμισαν κάποιοι συμμαθητές μου ότι όταν ήμουν στο δημοτικό ήμουν η σταρ του σχολείου. Και λέω «Τι λέτε ρε παιδιά, ήμουν εγώ αυτή;». Αυτό το έθαψα. Γενικά στο σχολείο ένιωθα ότι βρισκόμουν σ’ ένα προστατευμένο περιβάλλον. Μπορούσα δηλαδή να μιλήσω στους καθηγητές μου. Είχα τους φίλους μου, τον κύκλο μου, που πάντα θα με προστάτευαν από έναν «βλάκα».

Πού ένιωσες ότι βίωσες πραγματικά bullying για το χρώμα σου;

Στο δρόμο, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς πάρα πολύ και από μικρή. Εκεί έχω πολλές αναμνήσεις. Ήμασταν, στο τρόλει γιατί μεγάλωσα στην Κυψέλη οπότε το τρόλει ήταν must, κάθομαι παιδάκι με τη μαμά μου και έρχονται και μου λένε «σήκω εδώ κάθονται μόνον Έλληνες» και ήταν η μητέρα μου δίπλα μου που φυσικά με υπερασπιζόταν αλλά ήταν άβολο. Κάπως έτσι γράφτηκε μέσα μου ότι «αν το τρόλει δεν είναι άδειο, δεν έχεις δικαίωμα να κάτσεις». Ακόμα και τώρα πολύ διστακτικά θα κάτσω σε μέσα μεταφοράς. Και μια άλλη παράμετρος ήταν τα βλέμματα: Στην ευγενική κίνηση που κάνουμε στα ΜΜΜ, να προσφέρουμε τη θέση μας να καθίσει ένας μεγαλύτερος σε ηλικία, πολλές φορές έπιανα βλέμματα που μού «έλεγαν»: «εσύ πρώτα θα προσφέρεις τη θέση σου και μετά οι υπόλοιποι».

Πώς έχουν γράψει μέσα σου αυτές οι εικόνες;

Δε σταματάει ποτέ να σε πληγώνει αυτό αλλά δεν το κουβαλώ πια σα βάρος, όσο παλιότερα. Νομίζω ότι εκεί που «έγραψαν» πάρα πολύ αυτά τα συμβάντα και τα συναισθήματα ήταν στο χαρακτήρα μου ως παιδί: έχω υπάρξει πάρα πολύ εσωστρεφές και πάρα πολύ ντροπαλό παιδάκι. Γιατί δεν ένιωθα την άνεση και την αυτοπεποίθηση να είμαι ο εαυτός μου 100%. Γιατί σκέφτεσαι ότι δεν πρέπει να τους προκαλέσεις. Οπότε ήμουν το καλό παιδί. Εάν με άφηνες σε μια γωνία, δε θα σου μιλούσα ποτέ. Από τη γωνία μου παρατηρούσα τα πάντα.

Γι’ αυτό το λόγο, πήγες σε ψυχολόγο;  

Επειδή νομίζω ότι οι 9 στους 10, πάμε σε ψυχολόγο, για κάποιο “γκομενικό” ζήτημα που δεν μας βγαίνει και συνεχίζουμε να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι πάμε στο ψυχολόγο για τα ερωτικά μας ζητήματα και εγώ κάπως έτσι ξεκίνησα ψυχοθεραπεία. Και αν είναι μάγκας ο ψυχολόγος, θα καταλάβει ότι άλλο είναι το θέμα. Το δικό μου θέμα με το πώς με αντιμετώπιζαν οι άλλοι λόγω χρώματος δεν ήταν το πρωτεύον όταν επισκέφτηκα τον ψυχολόγο μου. Μπορεί να μη ήθελα να το αντιμετωπίσω. Μπορεί να φοβόμουν όμως για μένα ήταν πολλά layers κάτω αυτό το ζήτημα, για να καταπιαστώ με αυτό. Το είχα συνηθίσει τόσο πολύ και θεωρούσα ότι, έχω βρει τον τρόπο να το διαχειρίζομαι. Το θέμα του συντρόφου ήταν απλά το πρώτο επίπεδο. Αυτό που με απασχολούσε ήταν το οικογενειακό θέμα.

Τι σε έχει ενοχλήσει στους γονείς σου, στον τρόπο που σας μεγάλωσαν;

Με έχει ενοχλήσει πάρα πολύ το ότι δεν είχαμε καμία επαφή με την κουλτούρα του πατέρα μου. Με τον πατέρα μου μιλήσαμε ανοιχτά, από δική μου ανάγκη, το τελευταίο τρίμηνο πριν φύγει από τη ζωή. Ήμουν έτοιμη να κάνω τις δύσκολες ερωτήσεις και εκείνος ήταν ένας άνθρωπος που κατανόησε πολλά πράγματα.  Σκέψου τώρα, αν εγώ συζητάω το θέμα του ρατσισμού το 2024 για πράγματα που με ενοχλούσαν από το 90 και μετά, ο πατέρας μου που ήρθε στην Ελλάδα το 1967 επί χούντας, ένας «κατάμαυρος» άνθρωπος που δεν μιλούσε τότε τη γλώσσα, μου διηγήθηκε τα πράγματα που βίωνε. Κατανόησα την απόφαση και την επιλογή ότι από τη στιγμή που ζει στην Ελλάδα να νιώσει αυτός αποδεκτός ακόμα και αν ήξερε ότι δεν υπήρχε περίπτωση να μη σχολιαστεί από κάποιον.

Σου έχει διηγηθεί κάποιο περιστατικό;

Ο πατέρας μου ήταν ένας πάρα πολύ ευφυής άνθρωπος. Του άρεσε να μελετάει πολύ, ήταν εξαιρετικός φοιτητής στην Ευελπίδων και έμαθε ελληνικά τόσο καλά που δεν καταλάβαινες από το τηλέφωνο ότι αυτός ο άνθρωπος ίσως να μην είναι Έλληνας. Στη σχολή λοιπόν του έχουν κάνει πάρα πολλά καψόνια και τον χαρακτήριζαν «πίθηκο» και όλα αυτά ενώ τα κατάφερε μετά από πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια και ακραία φτώχεια στην Ουγκάντα.Τώρα μεγαλώνοντας τον θαύμασα πάρα πολύ. Είχε κάνει μεγάλα βήματα.   

2024. Τα πράγματα έχουν προχωρήσει στην αποδοχή, στην ορατότητα, στη συμπερίληψη;

Ξέρεις τι νιώθω; Ότι γίνονται μικρά βηματάκια. Για την ακρίβεια γίνεται μισό βήμα μπροστά και μετά κάνουμε πέντε πίσω σε άλλα πράγματα. Δεν αντέχω και τόση αντίσταση στην αλλαγή και την εξέλιξη. Έχω φοβερό κοινωνικό θυμό όπως και πολύς κόσμος. Επειδή ζούμε και αυτές τις εποχές που πρέπει όλα να τα κομματικοποιούμε.  Δεν με ενδιαφέρει το κομματικό. Θεωρώ ότι χάνουμε την κοινή λογική. Εμένα αυτό με εξοργίζει. Ξέρουμε πώς μπορεί η κοινωνική μας ζωή να γίνει πιο ανθρώπινη, πιο ομαλή, πιο συμπεριληπτική, να ζούμε όλοι όμορφα και αγαπημένα, να είμαστε ευγενικοί ο ένας με τον άλλο και αντ’ αυτού  συνειδητοποιώ ότι ο κόσμος έχει πολύ θυμό τον οποίο διοχευτεύει σε λάθος πράγματα. Εγώ παρατηρώ πράγματα και μέσα από τα σόσιαλ μίντια για να πιάσω τον παλμό της κοινωνίας.  Όταν βλέπεις σχόλια κάτω από αναρτήσεις ανθρώπων με διαφορετική καταγωγή, σεξουαλική ταυτότητα και ταυτότητα φύλου, που τους εύχονται θάνατο, καρκίνο, κάτι δεν πάει καλά. Και σε μένα έχουν ευχηθεί.  Για να σου απαντήσω ακόμα πιο προσωπικά έχω βαρεθεί το 2024 να μιλάω ελληνικά και κάποιος να παραξενεύεται. Τι να κάνουμε η Ελλάδα είναι πέρασμα! Έχουμε πάρα πολλούς μετανάστες. Έχουμε ανοιχτούς γάμους. Θέλω να μη χρειάζεται να εξηγώ ότι παρολο το χρώμα που βλέπεις είμαι Ελληνίδα. Είμαι μία μαύρη Ελληνίδα. 

Στο χώρο σου έχεις βιώσει ρατσισμό;

Δεν έχω βιώσει στο χώρο μου ρατσισμό, μόνον από τα σόσιαλ μίντια. Θυμάμαι το 2016 ή το 2017 συνεργαζόμουν με τον Γιώργο Νταλάρα, τον Γιάννη Κότσιρα και το Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και πραγματικά υπήρξε άνθρωπος που έγραψε στα social media «έρχονται οι μαύρες και παίρνουν τις δουλειές από τις Ελληνίδες. Δεν υπήρχαν Ελληνίδες να συνεργαστούν»;

To Ιdra Kayne ως όνομα πώς προέκυψε;

Κανονικά με λένε Κατερίνα. Το επίθετο μου είναι Idra και σημαίνει «Το παιδί που γεννήθηκε και δεν χτυπά η καρδιά του». Γιατί του πατέρα μου χτύπησε η καρδιά μετά, αφού γεννήθηκε. Και πραγματικά σκέφτομαι ότι όταν επέλεγα το Idra ως καλλιτεχνικό μου όνομα ήταν πραγματικά το σημείο της ζωής μου που είπα «μέχρι τώρα δεν έχω ζήσει αυτό που έπρεπε να ζήσω. Τώρα ξεκινάω να ζω». Εμένα τότε χτύπησε λοιπόν η καρδιά μου.

Έχεις δηλώσει ότι έχεις υπάρξει σε κακοποιητική σχέση;

Ναι. Βίωνα συναισθηματική κακοποίηση, από την οποία μπορεί να ξεκινήσουν τα πράγματα και να εξελιχθούν πολύ άσχημα αν είχα παραμείνει σ’ αυτή τη σχέση. Η τοξικότητα είναι βία. Ο χειρισμός είναι βία χειρότερη και υπόγεια. Δεν την αντιλαμβάνεσαι ειδικά αν έχεις συναισθήματα για τον άλλον.  Ήμουν σε μία ηλικία που δεν ξέρεις ποια είσαι. Εκεί γύρω στα 24. Έίναι και θέμα της ελληνικής κοινωνίας που σου φοράει τον κανόνα ότι αν δεν είσαι σε μια σχέση είναι σαν να μην υπάρχεις. Οπότε κάπου θέλεις να γατζωθείς. Το συγκεκριμένο άνθρωπο τον είχα γνωρίσει και σε περίοδο που δεν ήταν καλές οι σχέσεις μου με την οικογένειά μου οπότε ήταν ακραία η μοναξιά. Μη διαχειρίσιμη. Γιατί δεν είχα την ωριμότητα. Οπότε πήγα και κούμπωσα σε έναν άνθρωπο, ο οποίος όταν σε κακοποιεί συναισθηματικά που δεν το καταλαβαίνεις και είναι τόσο χειριστικός νομίζεις ότι όταν τον χάσεις, χάνεις  τον κόσμο Και ανέχεσαι πράγματα.

Πότε κατάλαβες ότι βιώνεις κακοποίηση;

Πολλά χρόνια μετά. Έμεινα δηλαδή σ’ αυτή τη σχέση  γύρω στα 7 χρόνια.  Αλλά όταν το κατάλαβα, έφυγα από αυτό με τη βοήθεια και της ψυχολόγου μου. Το καμπανάκι χτύπησε όταν μου απαγόρευε να ασχολούμαι με τη μουσική γιατί ζήλευε και θεωρούσε ότι η νύχτα σίγουρα θα με «χαλάσει».

Αισθάνεσαι όμορφη;

Τα τελευταία δύο χρόνια, πρώτη φορά στη ζωή μου νιώθω πολύ όμορφη. Πολύ όμως δηλαδή. Δηλαδή κοιτιέμαι στον καθρέφτη και πρώτη φορά λέω «φτου σου κοπελάρα μου»

Και μέχρι πριν δύο χρόνια τί ήταν αυτό που δεν σε έκανε να νιώθεις αυτό που είσαι τώρα;

Τα τελευταία δύο χρόνια έχω μάθει και ακόμα μαθαίνω να αγαπώ τον εαυτό μου. Σε κάθε φάση μου και να τον εκτιμώ και να τον αγαπώ σε κάθε φάση κάτι που μέχρι πριν δεν γινόταν. Έπρεπε να είμαι με συγκεκριμένη εμφάνιση με το συγκεκριμένο μαλλί σε συγκεκριμένα κιλά. Τώρα τα τελευταία δύο χρόνια δεν ανεβαίνω στη ζυγαριά. Δεν με νοιάζει. Μου δημιουργεί πρόβλημα. Αν νιώσω ότι δεν μπαίνω στα ρούχα μου, θα κάνω διατροφή. Να φανταστείς ότι εγώ ήμουν ένα κανονικό προς αδύνατο κορίτσι. Εκεί στα 12 όπως όλα τα κορίτσια πήρα κιλά.  Τον επόμενο χρόνο όλο αυτό έγινε ύψος, αλλά όταν στα 12 ακούς «έχουμε παχύνει, πρέπει να χάσουμε κιλά», ξεκινάει το μαρτύριο. Θυμάμαι τον εαυτό μου 12 χρονών να μπαίνω στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς και να αγοράζω το μικρό γαλάζιο βιβλιαράκι δίαιτας για teenagers.

Πότε ένιωσες πραγματικά δυστυχισμένη όταν έκανες διατροφή;

Όταν έκανα μία ατασθαλία. Αυτός ο φαύλος κύκλος της ενοχής μπορεί να με διαλύσει.   Μπορεί να χάσω χρόνο, μέρες από τη ζωή μου πού να τριγυρνά η ενοχή στο κεφάλι μου για το ένα μπισκότο, για το ένα κρουασάν που έφαγα πριν τέσσερις μέρες. Έπρεπε μετά να τιμωρήσω τον εαυτό μου για μέρες. Εκεί κατάλαβα πάλι -να είναι καλά ή ψυχοθεραπεία- ότι το να πηγαίνω από διατροφολόγο σε διατροφολόγο με τη σχέση που έχω εγώ αποκτήσει με το φαγητό και το σώμα μου μού κάνει μόνο κακό. Μου είπε η ψυχολόγος μου να κάνω σταματήσω οποιαδήποτε διατροφή σα πείραμα, να τρώω ελεύθερα και απλά κρατάω ημερολόγιο για να συνειδητοποιώ τι τρώω. Από τότε που το ξεκίνησα αυτό τρώω πολύ λιγότερο  γιατί εγώ το ξέρω ότι είμαι συναισθηματική υπερφάγος και όταν θέλω να φω κάτι γλυκό,  δίνω 5 λεπτά στον εαυτό μου να σκεφτώ τώρα το θες πραγματικά  αυτό;

Το χιούμορ σου είναι μια άμυνα;

Ήταν για πάρα πολλά χρόνια και ακόμα είναι και για πάντα θα είναι. Αλλά πλέον νομίζω ότι το χρησιμοποιώ για να πω και άβολες αλήθειες χωρίς να προσβάλλω τον άλλο  και  κάπως να απενοχοποιήσουμε και κάποια  ταμπού γιατί έχουμε πολλά. Ξέρω ότι είναι πολύ βοηθητικό για μένα κυρίως αλλά και για τους ανθρώπους που θέλω να απευθυνθώ.

Θέλεις να πεις κάτι σε όλους αυτούς τους ανώνυμους haters;

Θέλω να τους πω ότι η υπάρξη ενός ανθρώπου δεν απειλεί τη δική τους. Μπορούμε να συνυπάρχουμε. Να ξέρουμε ότι οι λέξεις πληγώνουν και ότι αν εγώ τελικά σας ενοχλώ, να ξέρετε ότι θα είμαι εδώ και μάλλον θα σας ενοχλώ για πάντα. Διαχειριστείτε το! (γέλια)