«Πιστεύω ότι η ταινία «Στη Σκιά του Καραβάτζιο» είναι το άθροισμα όλης της μακρόχρονης καλλιτεχνικής μου εμπειρίας» θα πει στο «Βήμα» ο Μικέλε Πλάσιντο, ένας από τους πιο διάσημους ηθοποιούς και σκηνοθέτες των τελευταίων 40 χρόνων στην Ιταλία, με περισσότερους από 130 τίτλους ως ηθοποιός (ανάμεσά τους οι κλασικές ταινίες «Τα τρία αδέλφια» και «Lamerica») και 20 ως σκηνοθέτης («Romanzo criminale»).

Αναμειγνύοντας πραγματικά γεγονότα και μυθοπλασία, ο Πλάσιντο στη «Σκιά του Καραβάτζιο», που προβάλλεται εδώ και λίγο καιρό στις ελληνικές αίθουσες, οδηγεί τον θεατή μέσα στο πνεύμα και στην καρδιά του Μικελάντζελο Μερίζι, γνωστού ως  Καραβάτζιο (Ρικάρντο Σκαρμάτσιο), του πιο αιρετικού ίσως εικαστικού που γεννήθηκε στην Ιταλία της μεταβατικής περιόδου από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση.

Αμφισβητώντας τους αυστηρούς κανόνες της Συνόδου του Τρέντο σχετικά με την απεικόνιση θρησκευτικών εικόνων, ο Καραβάτζιο έγινε ένας επαναστάτης με αιτία και ήρθε αντιμέτωπος με τις δυσάρεστες συνέπειες μιας απερίσκεπτης ζωής γεμάτης δαίμονες κάθε είδους. Ιδιοφυΐα και αναρχία έπλασαν έναν διαχρονικό χαρακτήρα, ένα αέναα συναρπαστικό, παγκόσμιο ίνδαλμα. Στην ταινία συμπρωταγωνιστεί ο ίδιος ο Πλάσιντο στον ρόλο του καρδιναλίου Ντελ Μόντε (ο οποίος εκτιμούσε το έργο του εικαστικού), όπως και η Ιζαμπέλ Ιπέρ στον ρόλο της προστάτιδας του Καραβάτζιο, Κοστάντσα Κολόνα.

Ποιο στοιχείο του Καραβάτζιο σας άρεσε περισσότερο για να αφηγηθείτε μια ιστορία για αυτόν σε μια δική σας ταινία;

«Η ταινία που είχα στο μυαλό μου ήταν μια κινηματογραφική αφήγηση που μέσα στο πλαίσιο όπου ορίζεται το σήμα κατατεθέν του Καραβάτζιο θα επανέφερε όλη την αυθεντικότητα του καλλιτέχνη με τις κακίες και τις αρετές του, στη βαθιά και σπλαχνική ανθρωπιά του και ταυτόχρονα όλη την αλήθεια της ηλικίας του, με τις μυρωδιές της και τις γεύσεις της, μακριά από κάθε σχολαστική και ακαδημαϊκή οπτική. Ο Καραβάτζιο έζησε μια άθλια ζωή, αλλά ήταν πιο μυστικιστής από άλλους επιφανείς συναδέλφους του».

Πώς θα χαρακτηρίζατε το σήμα κατατεθέν του Καραβάτζιο;

«Η επανάσταση ενός τρομερά άβολου, ασυμβίβαστου ζωγράφου που, σε μια Ρώμη γεμάτη φιλογάλλους ή φιλοϊσπανούς κατασκόπους, μάζεψε τους φίλους του από τους δρόμους – κλέφτες, πόρνες, αλήτες – για να τους κάνει πρότυπα για τους πίνακές του· αυτό που αργότερα θα αποκαλούσαμε «παζολινικά θέματα». Να τους μεταμορφώσει σε αγίους και μαντόνες και αθάνατες εικόνες».

Πόσο παρενέβη το μυθοπλαστικό στοιχείο στην ταινία σας, αφού βασίζεται σε αληθινά πρόσωπα;

«Ο μόνος μυθοπλαστικός χαρακτήρας, που ωστόσο τα συνδυάζει όλα, είναι η Σκιά (Λουί Γκαρέλ), ένας τύπου 007 πράκτορας στον οποίο ο Πάπας ανέθεσε την έρευνα για τη δολοφονία του Ρανούτσιο Τομασόνι, για την οποία ο Καραβάτζιο καταδικάστηκε σε θάνατο. Διακυβεύεται η χάρη του Καραβάτζιο. Με σκυθρωπό και άμεμπτο ταμπεραμέντο, έχει ερωτικό βλέμμα και αυστηρή έκφραση. Αμφισβητώντας τους φίλους και τους εχθρούς του ζωγράφου, η Σκιά είναι οδηγός μας για να ανακαλύψουμε τη ζωή, τις κακίες και το τεράστιο ταλέντο του Καραβάτζιο. Μεταφορικά, η Σκιά είναι η κρίση των άλλων, ο φθόνος του κόσμου».

Κατά πόσο πιστεύετε ότι η γοητεία που πέρα ​​από το ταλέντο του άσκησε και εξακολουθεί να ασκεί ο Καραβάτζιο ήταν η αντιφατική – συχνά επικίνδυνη – προσωπικότητά του;

«Ο Καραβάτζιο ήταν ένας ποπ καλλιτέχνης, ένας ροκ σταρ που ζούσε τη ζωή του στα άκρα, όπως θα τη ζούσε σήμερα στη Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο. Γι’ αυτό πήγε στη Ρώμη, τότε το κέντρο του κόσμου, ένα σύμπαν από μετανάστες, ιερόδουλες, ιερείς, προσκυνητές, καρδιναλίους, πρίγκιπες και τραμπούκους. Ενας κόσμος με τεράστιο πλούτο και απόλυτη φτώχεια, ισχυρές δυνάμεις και αμέτρητους δουλοπάροικους, χρήματα που έρεαν στα παλάτια ενώ οι άνθρωποι λιμοκτονούσαν στα σοκάκια. Εδώ, η αντιρεφορμιστική Εκκλησία καλεί για αγάλματα, πίνακες, θόλους, κιονοστοιχίες, θέλει να γιορτάσει τη χλιδή της σε ένα γιγαντιαίο εργοτάξιο θαυμάτων. Και εδώ, μέσα σε λίγα χρόνια, ο Καραβάτζιο γίνεται σταρ, μια καλτ φιγούρα για νέους καλλιτέχνες και πλούσιους και ισχυρούς συλλέκτες».

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της ταινίας και συζητώντας με τον Ρικάρντο Σκαρμάτσιο για τον ρόλο του Καραβάτζιο, υπήρξε κάτι που ως ηθοποιός θέλατε να τονίσει;

«Νομίζω ότι ο Ρικάρντο Σκαρμάτσιο ενσαρκώνει αυτόν τον τρόπο «αρρενωπότητας» που θεωρήθηκε ότι χάθηκε, είναι ένας ηθοποιός που ψάχνει διαρκώς τον εαυτό του, που ξέρει πώς να αφήνει απτό στίγμα σε όλες τις ερμηνείες του. Θεώρησα ότι ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για να υποδυθεί έναν τόσο περίπλοκο, πολύπλευρο, αμφιλεγόμενο χαρακτήρα, σε διαρκή σύγκρουση με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό του, οπότε πίστεψα ότι ήταν απαραίτητο να τον έχω. Ο Σκαρμάτσιο είχε  πάντα τη δική του απήχηση, σήμερα είναι πλέον πιο ώριμος, ένας μεγάλος ηθοποιός του κινηματογράφου μας».

Η ταινία γυρίστηκε εν μέσω της πανδημίας COVID-19. Πόσο επηρέασε αυτή η κατάσταση στα γυρίσματά της;

«Η πανδημία άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της σε όλους μας, καταπονώντας μας και κυρίως ρίχνοντάς μας καθημερινά στην αβεβαιότητα για το αύριο που μας περίμενε. Ημασταν αρκετά τυχεροί που μπορέσαμε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, φυσικά με όλες τις απαιτήσεις που τίθενται για την ασφάλεια των εργαζομένων. Αλλά για πολλούς άλλους δεν ήταν έτσι, και ίσως αυτή η συνειδητοποίηση ήταν η κινητήρια δύναμη που μας ώθησε να κάνουμε τη δουλειά μας στο έπακρο με την ελπίδα ότι θα μας περίμενε ένα καλύτερο μέλλον».

Ως άνθρωπος του κινηματογράφου και ως καλλιτέχνης γενικότερα, πόσο αισιόδοξος νιώθετε σήμερα για το μέλλον αυτού του μέσου στη μετά COVID-19 εποχή;

«Πιστεύω ότι η πανδημία έχει φέρει επανάσταση στη ζωή όλων· οι πιο καθιερωμένες συνήθειές μας έχουν αλλάξει ριζικά. Η κατανάλωση οπτικοακουστικών προϊόντων έχει επηρεαστεί από τις μεγάλες προσφορές που προτείνουν οι πλατφόρμες ροής, γεγονός που έχει δημιουργήσει εγγραμματισμό στον θεατή που έχει «συνηθίσει» να βλέπει ποιότητα. Δεν είναι θέμα αισιοδοξίας. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να κρατήσουμε τα πόδια μας στο έδαφος και να καταλάβουμε πώς να τροποποιήσουμε την οπτικοακουστική παραγωγή».

Η ταινία «Στη σκιά του Καραβάτζιο» προβάλλεται στις αίθουσες σε διανομή Rosebud21.