«Στο πλήρωμα του χρόνου ό,τι ζει θα πεθάνει. Αυτό το βιβλίο ταξιδεύει τον αναγνώστη από την αρχή – τη Μεγάλη Εκρηξη – μέχρι το τέλος, ή τουλάχιστον την πιο κοντινή επιστήμη που μπορεί να μας οδηγήσει στο τέλος» έχει γράψει ο Μπράιαν Γκριν, 62 ετών σήμερα, διάσημος για τις υψηλού επιπέδου εργασίες του, αμερικανός καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Columbia. Ενα Πανεπιστήμιο που θεωρείται από τα κορυφαία σε ό,τι αφορά τις φυσικές επιστήμες και μεταξύ αυτών και την Κβαντομηχανική.
Εκτός από «κομματάρχης» στο κόμμα των ζηλωτών της Θεωρίας των Χορδών, στον πάντα σε αναβρασμό κόσμο της Θεωρητικής Φυσικής, ο Γκριν είναι και άλλα πράγματα. Ορκισμένος εκλαϊκευτής, δημιουργός σχετικών ταινιών τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ), με γνώσεις μουσικής, χορτοφάγος από 9 ετών και βίγκαν εδώ και 20 χρόνια περίπου.
Ο Γκριν έχει δηλώσει ότι θεωρεί την επιστήμη ασυμβίβαστη με τις κυριολεκτικές ερμηνείες της θρησκείας και ότι υπάρχουν πολλά στο κίνημα του Νέου Αθεϊσμού που τον βρίσκουν σύμφωνο, επειδή προσωπικά δεν αισθάνεται την ανάγκη για θρησκευτική εξήγηση. Ωστόσο, δεν είναι σίγουρος για την αποτελεσματικότητά του ως στρατηγική για τη διάδοση μιας επιστημονικής κοσμοθεωρίας.
Οπως εξηγεί: «Το να βλέπουμε πώς εμείς και το είδος μας ταιριάζουμε ανάμεσα στη Μεγάλη Εκρηξη και στο πλησιέστερο σημείο που μπορεί η επιστήμη να μας οδηγήσει στο τέλος του χρόνου είναι κάτι που μας δίνει βαθιά διαφωτιστικό πλαίσιο. Μας επιτρέπει να δούμε την ανθρώπινη αναζήτηση νοήματος και σκοπού με διαφορετικό τρόπο, και με αυτό να αναγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει καμία τελική απάντηση που αιωρείται στα βάθη του Διαστήματος και περιμένει ανακάλυψη. Εχουμε αναδυθεί από μια τεράστια ακολουθία κβαντικών γεγονότων που εκτείνονται πίσω στη Μεγάλη Εκρηξη, καθένα από τα οποία θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί διαφορετικά, με αποτέλεσμα ένα σύμπαν στο οποίο δεν υπήρχαμε».
Και μόνον αυτά τον κάνουν κόκκινο πανί για τους θρησκευόμενους ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι θα διαβάσουμε
Τα βιβλία του όμως, ανεξάρτητα από τις επιμέρους αντιρρήσεις που εκφράζονται από άλλους… κομματάρχες για τις θεωρίες του και τις όποιες απλουστεύσεις τους, είναι πηγή γνώσης. Ιδιαίτερα τα πρώτα, όπως είναι και «Η δομή του κόσμου». Στο βιβλίο αυτό οι πρώτες 146 σελίδες αναλώνονται σε γνωστά θέματα ιστορικής εξέλιξης των γνώσεών μας για τον μικρόκοσμο και φθάνουν στην διαφωνία των Einstein – Podolsky – Rosen για την ακαριαία μετάδοση της πληροφορίας μεταξύ δυο εμπλεκόμενων σωματιδίων.
Μπράιαν Γκριν. Η Δομήτου Κόσμου. Εκδόσεις Ροπή, Αθήνα, 2024,σελίδες 596, τιμή 23 ευρώ
Ακολουθούν δύο κεφάλαια σχετικά με το αν κυλάει ο χρόνος και σε ποια κατεύθυνση – σήμερα έχουν αναδυθεί θεωρίες που κάνουν λόγο για ανυπαρξία του χρόνου και για το αν ο χρόνος σε μεγάλη ανάλυση κυλάει όπως οι χάντρες του κομπολογιού (grainines of time), αλλά ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης από κάπου πιο πριν θα πρέπει να αρχίσει τη μελέτη του. Στη συνέχεια έρχεται η ενδελεχής μελέτη της Μεγάλης Εκρηξης, της διαστολής του χρόνου και των επιπτώσεων στην ανάδυση του σημερινού Σύμπαντος.
Ο αναγνώστης φυσικά θα πάρει και μια πολυσέλιδη και αξιόπιστη ενημέρωση σχετικά με τη θεωρία των χορδών από έναν πραγματικά γνώστη του θέματος. Θα ακολουθήσουν κεφάλαια για τις θεωρίες ότι βρισκόμαστε επάνω σε (μεμ)βράνες που αιωρούνται στο κενό και για τα πολλαπλά σύμπαντα.
Καλοδεχούμενες γνώσεις για αμφιλεγόμενες ακόμη θεωρίες. Επίσης γίνεται συζήτηση για την ύπαρξη και ανεύρεση βαρυτικών κυμάτων 10 χρόνια πριν την ανίχνευσή τους στη Γη(!).
Το μόνο που δεν είναι καλοδεχούμενο είναι η άποψη ότι μπορεί να επιτευχθεί τηλεμεταφορά φυσικών αντικειμένων. Και μάλιστα επιστρατεύονται από τον Γκριν πληροφορίες για πειράματα του Αντον Τσάιλινγκερ, νομπελίστα πλέον στη Φυσική, που όμως στο βιβλίο του «Dance of the Photons», από την αρχή μας διαβεβαιώνει και με επιχειρήματα ότι αυτό δεν συγκεντρώνει την παραμικρή πιθανότητα να συμβεί οποτεδήποτε στο μέλλον. Αρα εδώ ο Γκριν εισπράττει ένα «άκυρο».
Σχετικά με τα υπόλοιπα, περισσότερο επιφανειακά, συν και πλην του βιβλίου, στα πρώτα θα βάζαμε την καλή στρωτή μετάφραση, 50 ολόκληρες πυκνογραμμένες σελίδες με μικρούς χαρακτήρες εκτεταμένων σημειώσεων (σχεδόν άλλο ένα μικρό βιβλίο), ένα κάπως μέτριο μικρό γλωσσάριο όρων και το ότι απουσιάζει και ο πιο απλός μαθηματικός τύπος.
Ολα εξηγούνται με λόγια. Στα πλην, κάποια μικρά, χωρίς όμως μεγάλη σημασία, τυπογραφικά-γλωσσικά λάθη που υπάρχουν διάσπαρτα και ένα κάπως μεγάλο: η εντελώς απροσδόκητη έλλειψη από έναν τόσο καλό εκδοτικό οίκο αλφαβητικά συντεταγμένου ευρετηρίου όρων και των αντίστοιχων σελίδων όπου αυτοί εμφανίζονται.
Η τελική εντύπωση γι’ αυτό το βιβλίο είναι πως πρόκειται για ένα πόνημα που παρά τα χρόνια του (εμφανίστηκε το 2004 στις Ηνωμένες Πολιτείες) είναι από αυτά που ένας ανήσυχος αναγνώστης χωρίς προηγούμενες γνώσεις για το θέμα μπορεί να αρχίσει να μαθαίνει με ασφάλεια για τους κόσμους που μας περιβάλλουν. Και τον μικρό και τον… μέγα.
