Επικριτικό είναι το Politico απέναντι στους χειρισμούς της ΕΕ για το κλίμα, καθώς, όπως αναφέρει το μέσο, ενώ επί δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εισέρχονταν σε διεθνείς περιβαλλοντικές συναντήσεις με την αλαζονεία του βασικού ρυθμιστή των κλιματολογικών εξελίξεων, την Τετάρτη, αυτή η εικόνα θα διαλυθεί – μαζί με τις ευρωπαϊκές προσπάθειες άσκησης πίεσης σε σημαντικούς ρυπαντές όπως η Κίνα – καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θα «καθίσει στον πάγκο».

Σύμφωνα μάλιστα με το Politico, αυτή η εξέλιξη εξ ολοκλήρου στην ίδια την ΕΕ.

Οι διαφωνίες εντός της Ένωσης

Συγκεκριμένα, οι κυβερνήσεις των 27 κρατών-μελών έχουν περάσει μεγάλο μέρος του έτους διαπληκτιζόμενες για ένα σύνολο νέων κλιματικών στόχων που απαιτούνται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015.

Παράλληλα, οι προθεσμίες του ΟΗΕ έχουν αγνοηθεί εκ μέρους της Ένωσης. Την ίδια ώρα, δεκάδες παγκόσμιοι ηγέτες αναμένεται σήμερα να ανακοινώσουν σκληρές δεσμεύσεις για το κλίμα, ενώ η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα εμφανιστεί στη Νέα Υόρκη κρατώντας μόνο ένα υπόμνημα.

Η μετατόπιση έχει απογοητεύσει όσους ελπίζουν ότι η ΕΕ θα καλύψει το κενό στις συνομιλίες για το κλίμα που άφησε η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Συμφωνία του Παρισιού.

«Ήρθε η ώρα να βάλετε τα λεφτά σας εκεί που είναι το στόμα σας και να αναλάβετε πραγματικά δράση και να επιδείξετε ηγεσία σε αυτό το πολύ περίπλοκο γεωπολιτικό κλίμα», δήλωσε η Ιλάνα Σέιντ, πρέσβειρα από το Παλάου, η οποία προεδρεύει ενός διαπραγματευτικού μπλοκ 39 εθνών που απειλούνται άμεσα από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την κατάρρευση των κοραλλιογενών υφάλων, αναφερόμενη στην ΕΕ.

Τα παγκόσμια κλιματικά ζητήματα ήταν κάποτε ένα θέατρο όπου η ΕΕ μιλούσε με υπερβολικά δυνατή φωνή. Αλλά οι εσωτερικές της διαιρέσεις φαίνεται πως υπονομεύουν τη διεθνή επιρροή της, ειδικά όταν πρόκειται για προσπάθειες να επηρεαστεί η Κίνα, ο μεγαλύτερος ρυπαίνων στον κόσμο, δήλωσε ο Λι Σούο, διευθυντής του China Climate Hub στο Ινστιτούτο Πολιτικής της Κοινωνίας της Ασίας στην Ουάσινγκτον.

«Πολλοί στην Κίνα χαρακτηρίζουν πλέον την ΕΕ ως μεσαία δύναμη», είπε.

Διπλωμάτες και αξιωματούχοι από άλλες χώρες δήλωσαν ότι η εντύπωσή τους είναι ότι η ΕΕ έχει γίνει τόσο εσωστρεφής, που είναι δύσκολο να πείσουν το μπλοκ να ασχοληθεί με έναν τομέα που κάποτε θεωρούσε γεωπολιτικό όπλο.

«Δυστυχώς δεν μπορείς να πείσεις κανέναν στην ΕΕ να δώσει έστω και μια σταγόνα προσοχής σε αυτό», δήλωσε στο Politico διπλωμάτης από χώρα που είναι στενή σύμμαχος της ΕΕ.

Αυτό το αίσθημα απογοήτευσης έχει φτάσει ακόμη και σε ανώτερους αξιωματούχους του ΟΗΕ.

Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης με δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό τον όρο της ανωνυμίας, ένας αξιωματούχος του ΟΗΕ δήλωσε ότι «κατανοούμε την πολυπλοκότητα που αντιμετωπίζουν οι πολιτικοί ηγέτες της ΕΕ. αλλά πιέζουμε πραγματικά και την ΕΕ… τώρα δεν είναι η ώρα για την Ευρωπαϊκή Ένωση να παραδώσει αυτόν τον ηγετικό ρόλο».

Κλιματικό χάος

Όλη αυτή η κατάσταση ουσιαστικά αποτελεί το αποτέλεσμα μιας πολιτικής στροφής που έχει δυσκολέψει τους πολιτικούς που τάσσονται υπέρ του κλίματος να διατηρήσουν τα προηγούμενα κέρδη, πόσο μάλλον να θέσουν νέους στόχους.

Μετά από ένα πολυδιαφημισμένο «πράσινο κύμα» στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του 2019, η ΕΕ δεσμεύτηκε νομικά να εξαλείψει τη ρύπανση που προκαλεί την κλιματική αλλαγή έως το 2050. Έκτοτε, το εκκρεμές έχει γυρίσει πίσω και οι εθνικές κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν διαφωνήσει για το πόσο γρήγορα θα φτάσουν εκεί.

Ένας συνδυασμός πολιτικών και οικονομικών παραγόντων οδηγεί στην αναποφασιστικότητα της Ευρώπης. Σε αυτούς περιλαμβάνονται το υψηλό κόστος ενέργειας και η σχετική βιομηχανική στασιμότητα, μια προσπάθεια στρατιωτικοποίησης που απορροφά χρηματοδότηση από πράσινες πρωτοβουλίες και ένας ολοένα και πιο σίγουρος ακροδεξιός λαϊκισμός που απειλεί να εκτοπίσει τους κεντρώους σε πολλές χώρες της ΕΕ.

Ο Εμανουέλ Μακρόν κάποτε παρουσιάστηκε ως το αντίβαρο στην καταπάτηση της Συμφωνίας του Παρισιού από τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά φέτος ο Γάλλος πρόεδρος διεξήγαγε μια παρασκηνιακή εκστρατεία για να καθυστερήσει τους νέους κλιματικούς στόχους, καθώς η κυβέρνησή του αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου πρόκληση από ακροδεξιούς πολιτικούς που λένε ότι θα καταργήσουν την πράσινη πολιτική της ΕΕ. Οι δημοσκοπήσεις έχουν επίσης τροφοδοτήσει αντίσταση στην Πολωνία και την Τσεχία.

«Η ΕΕ είναι και θα παραμείνει παγκόσμιος ηγέτης για το κλίμα», δήλωσε την Πέμπτη ο υπουργός κλίματος της Δανίας, Λαρς Άαγκααρντ. Αλλά, είπε, οι διεθνείς εταίροι της Ευρώπης κατάλαβαν ότι «ζούμε σε μια δύσκολη εποχή. Θέλω να πω, υπάρχει πόλεμος στην ήπειρό μας».

Οι συνομιλίες μεταξύ διπλωματών της ΕΕ ναυάγησαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα, αφού δεν κατάφεραν να λάβουν έγκριση για τον στόχο που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μείωση των εκπομπών κατά 90% έως το 2040. Αυτό, με τη σειρά του, σήμαινε ότι οι χώρες της ΕΕ δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν στον ενδιάμεσο στόχο του 2035 που απαιτείται από τον ΟΗΕ βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού.

Αντιμέτωποι με την προοπτική να τους απαγορευτεί να μιλήσουν στη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ την περασμένη Πέμπτη, οι υπουργοί της ΕΕ συμφώνησαν βιαστικά να στείλουν την von der Leyen στη Νέα Υόρκη με μια «δήλωση προθέσεων» αντί του απαιτούμενου στόχου.

Σε ένα έγγραφο που δεν έχει νομική βαρύτητα, υπέδειξαν μια πιθανή ζώνη προσγείωσης για μια συμφωνία για τη μείωση της κλιματικής ρύπανσης κατά 66,3% έως 72,5% κάτω από τα επίπεδα του 1990 έως το 2035. Εγγυήθηκαν επίσης ότι θα καταλήξουν σε έναν αυστηρό στόχο πριν από τη διάσκεψη για το κλίμα COP30 τον Νοέμβριο.

Από την πλευρά τους, οι συντάκτες του εγγράφου θεωρούν ότι έχει σημασία και σηματοδοτεί την πορεία της Ένωσης προς το μέλλον. Μιλώντας στον Τύπο μετά τη συμφωνία της Πέμπτης, ο Επίτροπος της ΕΕ για το Κλίμα, Βόπκε Χούκστρα, ήταν σίγουρος ότι η δήλωση θα «εκληφθεί ως ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός».

«Δεν νομίζω ότι πρέπει να νιώθουμε αμηχανία», δήλωσε κατηγορηματικά ο αναπληρωτής υπουργός κλίματος της Πολωνίας, Κριστόφ Μπολέστα.

Δεν είναι λίγοι όμως κι αυτοί που διαφώνησαν: Η εμφάνιση χωρίς νέο στόχο ήταν, στην πραγματικότητα, «ντροπιαστική», δήλωσε η Linda Kalcher, εκτελεστική διευθύντρια του think tank Strategic Perspectives με έδρα τις Βρυξέλλες. Η δήλωση ήταν μόνο ένα «βραβείο παρηγοριάς που αποκτήθηκε με σκληρή μάχη» για να σώσει την ΕΕ από τον πλήρη αποκλεισμό.

Στρατηγική για την Κίνα

Παράλληλα, όπως δηλώνει ο Li της Asia Society, η εσωτερική αταξία της ΕΕ ουσιαστικά δίνει στην Κίνα ένα ελεύθερο πέρασμα.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η ΕΕ έχει θεωρήσει τον εαυτό της ως τρίτη δύναμη σε θέματα που αφορούν το κλίμα, προωθώντας δράσεις, ακόμη και όταν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες, η Κίνα και οι ΗΠΑ, κινήθηκαν πιο προσεκτικά.

«Ήταν ο μπροστινός τροχός του τρίκυκλου για το κλίμα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Λι.

Σε αντίθεση με την ΕΕ, η οποία παραδοσιακά στοχεύει σε δραστικές μειώσεις της ρύπανσης και στη συνέχεια βασίζεται σε άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμά της, η Κίνα έχει την τάση να υπόσχεται κάτι μικρό, ώστε να μπορεί στη συνέχεια να το υπερβεί.

Οι ειδικοί είναι ολοένα και πιο πεπεισμένοι ότι η ρύπανση της Κίνας μπορεί να κορυφωθεί φέτος, πέντε χρόνια πριν από τον επίσημο στόχο του 2030, ο οποίος θεωρείται στην Ευρώπη απελπιστικά αδύναμος. Το Πεκίνο αναμένεται να ανακοινώσει έναν νέο στόχο αυτή την εβδομάδα για τον ρυθμό μείωσης των εκπομπών κατά την επόμενη δεκαετία.

Ευρωπαίοι απεσταλμένοι και πρώην αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν πιέσει την Κίνα να στοχεύσει σε μείωση 30%. Ωστόσο, λίγοι παρατηρητές πιστεύουν ότι το Πεκίνο θα πλησιάσει καν σε αυτόν τον αριθμό.

Η αναμενόμενη απογοήτευση από την Κίνα

Εάν η Κίνα απογοητεύσει όπως αναμένεται, «η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα είναι σε θέση να σχολιάσει, ή τουλάχιστον να σχολιάσει αξιόπιστα», δήλωσε ο Λι. Αυτό καταδεικνύει με έντονο τρόπο πώς οι εσωτερικές διαιρέσεις της Ευρώπης έχουν οδηγήσει στην «απώλεια της πολιτικής της επιρροής» παγκοσμίως, πρόσθεσε.

Κατά το παρελθόν, η ισχύς της ΕΕ στις συνομιλίες για το κλίμα συχνά βασιζόταν σε έναν συνασπισμό με μικρές νησιωτικές χώρες, για τις οποίες οι γρήγορες μειώσεις των εκπομπών είναι ο μόνος αποδεκτός στόχος. Αλλά ενόψει της διάσκεψης COP30, αυτοί οι παραδοσιακοί σύμμαχοι στρέφονται τώρα στην Κίνα για ηγεσία.

Παράλληλα με τον τεράστιο τομέα παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, η Κίνα είναι και κυρίαρχη στην παραγωγή καθαρής ενέργειας. Αυτό δεν μεταφράζεται μόνο σε τεράστια ανάπτυξη στις εγχώριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: οι κινεζικές εταιρείες έχουν ξεκινήσει επενδύσεις αξίας τουλάχιστον 210 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε έργα καθαρής παραγωγής εκτός Κίνας από το 2022, σύμφωνα με έκθεση του Εργαστηρίου Βιομηχανικής Πολιτικής Net Zero στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Σε πραγματικούς όρους, αυτή η επένδυση ξεπερνά το Σχέδιο Μάρσαλ σε κλίμακα.

«Ένα από τα πράγματα που αναγνωρίζουμε είναι ότι η Κίνα έχει μεγάλο όφελος από τη διατήρηση της Συμφωνίας του Παρισιού ζωντανή», δήλωσε η Seid, πρέσβειρα από το Παλάου. Πρόσθεσε επίσης ότι η πρόεδρος της χώρας της είχε ασκήσει προσωπικά πιέσεις στον Μακρόν. «Υπάρχει πολλή πολιτική δουλειά που γίνεται για να προσπαθήσουμε πραγματικά να κάνουμε την ΕΕ να ανταποκριθεί».