«Ο πιο σημαντικός καλλιτέχνης της γενιάς μας» είναι ο ΛΕΞ κατά τον Bloody Hawk.
Ποιας γενιάς; Της γενιάς των αλλεπάλληλων κρίσεων. Οικονομικές και πολιτικές κρίσεις που διαπέρασαν και διαμόρφωσαν τη σύγχρονη συλλογική μας μνήμη και δράση.
Η σόλο καριέρα του ΛΕΞ γεννήθηκε μέσα στην κρίση. Σε μια κρίση ιδωμένη όχι ως μια παρελθούσα περίοδος, αλλά ως μια συνεχής κατάσταση και ως μια διαρκής πρόκληση.
Ο ΛΕΞ σπάνια μιλά δημόσια σε συνεντεύξεις. Εκφράζεται μέσα από τους στίχους του. Αυτός ο σκεπτικισμός του για τη δημόσια έκθεση φαίνεται να καλλιεργεί μεγαλύτερη προσδοκία για το επόμενο release του ή την επόμενη συναυλία του. Όπως συνέβη -άλλωστε- με τον τελευταίο του δίσκο G.T.K. και τις συναυλίες του στο ΟΑΚΑ.
Γυρίζοντας λίγα χρόνια πίσω, έβγαλε τον πρώτο του σόλο δίσκο Ταπεινοί και Πεινασμένοι το 2014. Μέσα σε συνθήκες έντονης κρίσης για την Ελλάδα.
Με τη χαρακτηριστική του ωμότητα, ο Λεξ περιγράφει το αστικό τοπίο, τους ανθρώπους και τις καθημερινές τους μάχες, αρθρώνοντας μια αυθεντική αφήγηση.
Ο ΛΕΞ είναι διαχρονικά από τα σημαντικότερα πρόσωπα στην ελληνική ραπ σκηνή. Ως μέλος στα Βόρεια Αστέρια και αργότερα στα Ανάποδα Καπέλα συνδιαμόρφωσε καθοριστικά τη σύγχρονη rap κουλτούρα.
Το παιδί στο επίκεντρο των στίχων του ΛΕΞ
Περάσανε τα χρόνια και παρά τις αλλαγές
Είσαι ακόμα εκείνο το παιδί που αντέχει
(Αλήτικη αγάπη)
Το παιδί ως σημείο αναφοράς ενός προσωπικού αναστοχασμού.
Κάτι νύχτες καυτές, άμα ακούσεις φωνές
Τα παιδιά έξω από τα εικοσιτετράωρα
Δεν κοιμούνται ποτέ, κάνουν ραπ και δουλειές
Τα παιδιά έξω από τα εικοσιτετράωρα
(24ωρα)
Τα παιδιά ως περιπλανώμενοι, ως flâneurs που θα έλεγε ο Μπωντλαίρ, γυρνούν διαρκώς μέσα στο αστικό τοπίο, σε πάρκα, σε πλατείες, σε γωνίες.
Μέσα στην πόλη πρωταγωνιστές είναι οι αντιήρωες.
Μια πράξη (επαν)οικειοποίησης του δημόσιου αστικού χώρου, όπου η πόλη και ο δρόμος είναι το σπίτι τους.
Η ανθρωπογεωγραφία της πόλης
Ο τόπος των τραγουδιών του ΛΕΞ είναι η Σαλούγκα (Θεσσαλονίκη). Οι εικόνες της πόλης αφηγηματικά περιγράφονται σαν να προέρχονται από μελάνι σέπια. Η πόλη φαντάζει αποχρωματισμένη.
Το βίωμα στο αστικό τοπίο περιγράφεται ατόφιο. Μέσα στην πόλη πρωταγωνιστές είναι οι αντιήρωες.
Η πόλη μου η Θεσσαλονίκη Α.Κ.Α. Καταδίκη
Οι μέρες μου κυλάνε δίχως νόημα
Φοβάμαι μη γλιστρήσω από τον έβδομο σκόπιμα
Αυτό το λέω πρόβλημα
(Καταδίκη)
Περιπλάνηση στις γειτονιές και στους σκοτεινούς δρόμους. Εστίαση σε πλατείες, διαμερίσματα, δρόμους όπου μαζεύονται τα παιδιά για αράγματα. Στέκια με γνώριμα πρόσωπα, εκεί που η εγγύτητα γίνεται συγγένεια, όπως μαρτυρά η εκφορά του ΛΕΞ «αδερφέ μου».
Όμως οι δρόμοι ποτέ δεν ξεχνάνε
Τα πουλία κελαηδάνε
Οι ρουφιάνοι μιλάνε
Μπορείς να γελάσεις το σύστημα
Όμως οι δρόμοι ποτέ δεν ξεχνάνε
(Πουλιά)
Οι δρόμοι λειτουργούν ως σηματοδότες της μνήμης. Τοπόσημα, σημεία διαφύλαξης της μνήμης.
Το περιθώριο στο προσκήνιο
Καταγράφεται το εφήμερο, η στιγμή, το καθημερινό. Σαν πλάνητας (flâneur) τριγυρνά ανάμεσα σε αστικά σκηνικά, καταγράφει μικρές ιστορίες. Μια ιστορία ανεστραμμένη, από τα κάτω. Το κομμάτια του ΛΕΞ λειτουργούν ως μαρτυρία για μια άλλη-εναλλακτική ιστορία των άλλοτε αόρατων στον κυρίαρχο λόγο.
Δίνει ορατότητα στους συχνά «αόρατους».
Η ιστορία που γνωρίζουμε μέσα από τη μαζική κουλτούρα διακρίνεται από αποσιωπήσεις, όπου οι προσωπικές ιστορίες των περιθωριοποιημένων ισοπεδώνονται.
Παλεύουμε σκληρά για να πούμε τις ιστορίες μας
(Τ.Γ.Κ.)
Στους στίχους του ΛΕΞ το πρεκαριάτο είναι στο προσκήνιο.
Άνθρωποι που ζουν μέσα σε καθεστώς αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Πρόκειται για μια πραγματικότητα ρευστού φόβου, όπως θα ανέφερε ο Bauman, όπου η επισφάλεια είναι ευρέως διαδεδομένη.
Το έρημο αστικό τοπίο γεμίζει με πρόσωπα που έχουν ονόματα μικρά και ψευδώνυμα. Ο Τζον, ο Σπόρος, ο Γιάννης, ο Μπιλάρας, ο Θωμάς και ο Ψηλός είναι κάποια χαρακτηριστικά πρόσωπα.
Ο ΛΕΞ αφηγείται ρεαλιστικά το βίωμα, τη ματαίωση, την αγωνία, το τέλμα. Αποφεύγει καλλωπισμούς και παραποιήσεις. Μιλά στακάτα.
Γράφει ρίμες για νίκες με προσωπικές αναφορές. «Τώρα, μάνα, ζω απ’ τη μουσική μου» αναφέρει στο τραγούδι Τίποτα στον κόσμο.
Αναλύοντας όλη τη στιχουργία του ΛΕΞ
Αναλύσαμε όλους τους στίχους της σόλο δισκογραφίας του ΛΕΞ. Τρείς δίσκοι με 32 τραγούδια και επιπλέον 6 singles από το 2014.
Σε αυτό το word cloud αποτυπώνονται οι λέξεις των στίχων και το σημασιολογικό σύμπαν του ΛΕΞ. Δρόμος, πόλη, παιδί είναι στον πυρήνα του λόγου του.
Χρησιμοποιεί λαϊκή καθημερινή γλώσσα. Δεν στυλιζάρει το λόγο του, όπως άλλοι στη rap και trap σκηνή. Μιλά ποδανά. Σλανγκ, αργκό όπου ο λόγος είναι κωδικοποιημένος που αφενός λειτουργεί κρυπτικά και υπαινικτικά, αφετέρου δημιουργεί μια αίσθηση κοινότητας μεταξύ των ομιλούντων.
Θα με βρεις στο ρκο-πα τη χτα-νύ σαν τον Λιάκο
Ελλάδα φτώχεια αμφίβολο το αύριο
Μαθαίνει πιο καλά όποιος μαθαίνει με το άγριο
(Μουσική για Τσόγλανους)
Ο λόγος του ΛΕΞ είναι γειωμένος στην κοινωνική πραγματικότητα των πολλών και μεταφέρει τα βιώματά τους ως μια σκοτεινή δυστοπία. Οι στίχοι του πλαισιώνονται από noir soundtracks του Dof Twogee.
Μες την πόλη τρελοκομείο
2014
15
Σε λίγο μπαίνει το σούρουπο
Μετά το σούρουπο το βράδυ
Η αγέλη πάντα ουρλιάζει
(Από τη γέννα ως τη φθορά)
Οι εικόνες της πόλης αφηγηματικά περιγράφονται σαν να προέρχονται από μελάνι σέπια. Η πόλη φαντάζει αποχρωματισμένη.
Πρόκειται για ένα βιωματικό rap με περιγραφές εθνογραφικού χαρακτήρα που γαντζώνονται πάνω στα βιώματα του ακροατηρίου του, όπως αναφέρει ο Σπύρος Γερούσης στο συλλογικό τόμο ΛΕΞ Αστέρι από Τσιμέντο (εκδ. Κυψέλη).
Στο παραπάνω διάγραμμα αποτυπώνονται οι στιχουργικές επιλογές του ΛΕΞ διαχρονικά. Στον πρώτο του σόλο δίσκο Ταπεινοί και Πεινασμένοι αναφέρεται περισσότερο στην πόλη, στο δίσκο 2ΧΧΧ μιλά για τις έννοιες παιδί και σπίτι, ενώ στο δίσκο Metro να εστιάζει περισσότερο στο δρόμο. Στον τελευταίο του δίσκο G.T.K. επικεντρώνεται στην λέξη παιδί.
Ένας καμβάς διακειμενικότητας
Η στιχογραφία του ΛΕΞ αποτελεί ένα καμβά διακειμενικών αναφορών.
Κάνει συχνά πολιτισμικές αναφορές σε ταινίες όπως το Nancy and Sid του Άλεξ Κοξ, στον Martin Scorsese, σε rappers όπως ο Biggie, ο Cash και ο Pun. Συνδέει διαφορετικές γενιές και κουλτούρες σε ένα σύνθετο στιχουργικό καμβά.
Συντίθενται και ανασκευάζονται στοιχεία από διαφορετικές εποχές και κουλτούρες. Αναπάντεχη δε ήταν η χρήση της Φρουτοπίας για το βίντεο κλιπ του τραγουδιού ΓΤΚ σε σκηνοθεσία του The Boy για τον τελευταίο του δίσκο του Σαλονικιού ράπερ.
Εκεί απεικονίζονται οι χαρακτήρες της Φρουτοπίας από την τηλεοπτική μεταφορά του έργου του Ευγένιου Τριβιζά να καπνίζουν, να κοιτούν τηλεόραση, να φέρνουν ντόρτια, να βρίζουν. Ο Θάνος το κολοκυθάκι, του οποίου το όνειρο ήταν να δείρει τον μανάβη, στο βίντεο του ΛΕΞ αποτυπώνεται να κάνει τη χειρονομία με σηκωμένο το μεσαίο δάχτυλο. Πρόκειται για μια επανανοηματοδότηση και επανασύσταση μιας σειράς που ήταν δημοφιλής στη δεκαετία του 80’.
Ο πιο επιδραστικός ράπερ
Ο ΛΕΞ γεμίζει στάδια με χιλιάδες κόσμου. Τον ακούνε σχεδόν 800 χιλιαδες άτομα το μήνα μόνο στην πλατφόρμα του Spotify. Έγινε έκθεση φωτογραφίας από το Δημήτρη Μουγκό για τη rap κουλτούρα της Θεσσαλονίκης. Συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ «Arte Povera», το οπτικοακουστικό making off για το ομώνυμο άλμπουμ του παραγωγού Beats Pliz. Γράφεται για αυτόν το συλλογικό έργο «ΛΕΞ ένα αστέρι από τσιμέντο». Σχολιάζει αγώνες ποδοσφαίρου και εμφανίζεται στην ταινία «Οι Άγριες Μέρες μας».
Η επίδραση του στην κουλτούρα και την κοινωνία επαληθεύεται με κάθε δυνατό τρόπο.
Γιατί οι ρίμες του είναι φτιαγμένες από τα κάτω. Οι στίχοι του βγαλμένοι από τη βιωμένη πραγματικότητα. Στους στίχους του η αντιξοότητα του περιθωρίου γίνεται αφήγηση.
Ο ΛΕΞ έχει αναφέρει πως «κάνει αντί-ποίηση».
Αυτά τα αντι- της αντί-στασης, της αντί-θεσης, της αντι-ιστορίας και της αντι-κουλτούρας συγκροτούν την ταυτότητα του ΛΕΞ που τον ξεχωρίζει.
