Κάποτε κέρδισε έδαφος η πλάνη ότι υπάρχει ένα «πνεύμα της Ιστορίας». Ούτε πνεύμα ούτε Ιστορία, με κεφαλαίο, υπάρχει. Η ανθρώπινη περίσταση είναι ανυπότακτη και κινείται πέρα από κάθε καθοδήγηση ή προκατασκευασμένο περιορισμό ή όριο. Αν δεν υπάρχει πνεύμα της Ιστορίας να μας αγκαλιάζει αόρατα και να τελούμε υπό την «επίβλεψή» του, υπάρχει αντίθετα ένα πνεύμα διακυβέρνησης που διαποτίζει τον λόγο, τη στάση, τις αποφάσεις και το συνολικό δημόσιο ύφος της εξουσίας.
Ένα πνεύμα απολυτότητας, έπαρσης και διεκδίκησης της αλήθειας. Θα ήθελε να είναι αυτό το πνεύμα της Ιστορίας. Τόσο που μας λέει καθημερινά ότι όλα γίνονται για πρώτη φορά και οφείλουμε να δεχθούμε ότι ο κόσμος ξεκίνησε μαζί του. Κάθε άρνηση αυτής της αποδοχής θα συναντηθεί με την καταγγελία θρησκευτικού τύπου, σεχταριστικής έμπνευσης.
Δεν χρειάζονται ερευνητικά ταξίδια στην ιστορία για να βρούμε παραδείγματα παρατήρησης και μελέτης μιας παρόμοιας συνθήκης. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στον εύκολο τόπο του διαδικτύου. Εδώ μπροστά μας, πληθωρισμός παρουσίας και μηνυμάτων μας δίνουν τον πλήρη και φωτισμένο πίνακα του πνεύματος διακυβέρνησης που σήμερα στην Ελλάδα διεκδικεί απολυτότητα και αλήθεια. Από το 2019 ως και σήμερα.
Πρόκειται για την αντανάκλαση μιας πολιτικής συνείδησης που είναι οργανικά συνυφασμένη με την πρόταξη της εξουσίας και με τις κοινωνικές ανάγκες, κατά την ιεράρχησή της, σε δευτερεύουσα μοίρα. Πρόκειται για ένα ύφος και ένα ήθος – έναν συνολικό τρόπο – αντιμετώπισης και διαχείρισης της εξουσίας κυριαρχικό. Χωρίς να αποδέχεται κάποιο όριο, χωρίς να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του δημοκρατικού ορίου, από τη συζητητική υποχρέωση ως την ισότιμη αποδοχή του άλλου και τον αντίστοιχο σεβασμό των προσώπων.
Αυτό το πνεύμα κυριαρχίας – και οι σχετικοί ομόκεντροι κύκλοι του – χαρακτηρίζει όλα αυτά τα χρόνια και επιχρωματίζει την ατμόσφαιρα της σύγκρουσης, αδιαφορώντας για την φθορά που γεννάει και την πολιτική στειρότητα που συντηρεί, σε μια εποχή που κάθε μέρα φέρνει μαζί της έναν νέον απαιτητικό κόσμο.
Με το πνεύμα κυριαρχίας ως καθολικό οδηγό ζυγίζεται η καθημερινότητα, αποτιμάται το κάθε φορά αναγκαίο, συντάσσεται προσωρινά η δράση της εξουσίας, με ένα ενδιαφέρον φευγαλέο και προσχηματικότητας υψηλής, αφού η επικαιρότητα είναι συχνά αμείλικτη και η μέθοδος της μετάθεσης απρόσφορη.
Αναγνωρίζεται η ανάγκη ελέγχου της βίας στα Πανεπιστήμια όταν εντυπωσιακά τα γεγονότα μας εγκαλούν και η Πανεπιστημιακή Αστυνομία θα γίνει αποδεκτή ως λάθος. Υποχρεωτικά. Η περίπτωση συμπυκνώνει το πνεύμα της διακυβέρνησης ως απαράγραπτο παράδειγμα του πυρήνα του.
Εκεί που το κενό στην αντιπολίτευση επιτρέπει την απρόσκοπτη ανάπτυξη αυτής της κυβερνητικής κυριαρχικής αυταρέσκειας, έρχεται η λαϊκή διαίσθηση να συναισθανθεί τον συνολικό τρόπο. Διακρίνει την απόσταση, διαβάζει το χάσμα, βιώνει την αποξένωση.
Το πνεύμα διακυβέρνησης δεν συνομιλεί, δεν διαλέγεται, ως κυριαρχία απεργάζεται μεθόδους ελέγχου και αποφασίζει παροχές. Καμιά φορά μπορεί και να μεταμορφωθεί. Να βιαστεί εκεί που συνειδητά καθυστέρησε, να επιδείξει προσήλωση εκεί που χθες απέστρεψε το πρόσωπό του. Να ανακαλύψει ακόμη και τη σεμνότητα, εκεί που η λαϊκή διαίσθηση και ευφυΐα έχει κάνει ήδη δειλά βήματα κατανόησης της μεθόδου. Είναι τότε πια αργά και το πνεύμα κυριαρχίας θα συναντηθεί με το τέλος του.
Ο κύριος Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
