Στο πρόσφατο παρελθόν, αποτελούσε αγαπημένο ανέκδοτο των σχετικών με την Παιδεία δημοσιογραφικών κύκλων, η περίπτωση μεγάλου πανεπιστημίου της Βορείου Ελλάδας στο οποίο οι ίδιες πρυτανικές αρχές διοικούσαν το Ίδρυμα για χρονικό διάστημα που ξεπερνούσε τα 15 έτη. Τα μέλη της διοίκησης του Ιδρύματος αντάλλασσαν θέσεις πρυτάνεων και αντιπρυτάνεων, κάνοντας χρήση ευεργετικών διατάξεων, ανανεώνοντας διαρκώς τις θητείες τους και χαμογελώντας σε κάθε ευχάριστο συνομιλητή.
Η περίπτωση ανασύρεται εύκολα στην μνήμη, με τη βοήθεια της επικαιρότητας. Για μια ακόμη φορά (όπως και σχεδόν κάθε νόμος για την εκπαίδευση την τελευταία 15ετια), το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας περιλαμβάνει διάταξη που αφορά την διοίκηση των πανεπιστημίων και τις πρυτανικές τους αρχές. Η διάταξη αφορά το κεντρικό ερώτημα για την παιδεία σήμερα, δηλαδή το πόσα χρόνια θα πρέπει να διαρκεί η θητεία ενός πρύτανη! Όποιοι διακρίνουν έναν τόνο ειρωνείας, ας αναλογιστούν τα παρακάτω.
Ο νέος νόμος του υπουργείου Παιδείας θεσπίζει νέες διαδικασίες (ξανά) στην διενέργεια των πρυτανικών εκλογών. Ορίζεται λοιπόν τώρα νέο όριο στις (πολυπόθητες) θητείες των πρυτάνεων ΑΕΙ.
Τι γυρεύει όμως στο νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας η φράση: «Κατά την εφαρμογή της παραγράφου 3, του άρθρου 60 δεν υπολογίζονται θητείες στα αξιώματα του Πρύτανη και του Αντιπρύτανη που διανύθηκαν πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος».
Δηλαδή θεσπίζουμε μια μόνο θητεία πρύτανη (4 ετών) αλλά όσοι είναι ήδη πρυτάνεις «μηδενίζουν» την παρουσία τους στην ανώτερη θέση διοίκησης των ΑΕΙ; Μπορούν να ξαναβάλουν υποψηφιότητα για να ξαναεκλεγούν, ανεξαρτήτως εάν κάποιοι εξ αυτών είναι ήδη στη θέση αυτή περισσότερα από 5 χρόνια, κάνοντας χρήση παλαιότερων διατάξεων που έδιναν μια ή δυο θητείες και «διέγραφαν» τις παλιές.
Η αλήθεια είναι ότι οι νυν πρυτάνεις με τον παλαιό νόμο (Γαβρόγλου) έχουν θητεία 3 ετών με δυνατότητα να ξαναεκλεγούν άλλα 3 έτη. Ο νέος νόμος θεσπίζει μόνο μια θητεία των 4 ετών. Αν θεωρεί ο νομοθέτης ότι αδικούνται οι νυν πρυτάνεις γιατί δεν τους δίνει ένα έτος παράταση να φτάσουν τα 4 και μετά να επιστρέψουν στα διδακτικά και ερευνητικά τους καθήκοντα; Προς τι η δυνατότητα εκλογής για μια νέα θητεία άλλα 4 χρόνια, όταν μάλιστα κάποιοι με τον τρόπο αυτό αθροιστικά θα φτάσουν (εάν ξαναεκλεγούν) τα 12 χρόνια συνεχόμενης θητείας σε θέση πρύτανη;
Στο δικό μου μυαλό είναι προφανές ότι όσο καλός και αν είναι ένας πρύτανης, μετά από πχ 8 χρόνια συνεχόμενης θητείας έχει αρχίσει να αναπτύσσει σχέσεις εξάρτησης, στρέβλωση αναμενόμενη σε ένα αξίωμα με μεγάλη εξουσία όταν υπερβαίνει εύλογο χρονικό διάστημα. Γι αυτό ο νομοθέτης έχει υποχρέωση δίκαιης παρέμβασης για να σώσει τους ηγέτες των ΑΕΙ από τον «κακό» τους εαυτό. Είναι η διάταξη που διαβάζουμε στο νέο νομοσχέδιο μια δίκαιη παρέμβαση;
Και ποιο είναι ένα ασφαλές εύλογο χρονικό διάστημα για να παραμείνει κάποιος συνεχόμενα στην εξουσία ενός ανώτατου Ιδρύματος; Το συνδικαλιστικό όργανο των πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ) πρότεινε ένα όριο κατ’ ανώτερο 8 ετών ώστε να μην κινδυνεύουν οι πρυτάνεις να αναπτύξουν το μικρόβιο του νεποτισμού ή της μετατροπής του Ιδρύματος σε προσωπικό τους γραφείο δημοσίων σχέσεων.
Το θέμα συζητείται πολύ στους πανεπιστημιακούς κύκλους και η σχετική διάταξη ψηφίζεται τις επόμενες ημέρες. Υπάρχει χρόνος να την ξανασκεφτεί η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας για να μην κατηγορηθεί για ευνοιοκρατία. Εάν κάποιος σύμβουλος στο κτήριο του Αμαρουσίου ξέρει να μετράει δηλαδή.
Να θυμίσουμε ότι περισσότερα από 12 χρόνια νωρίτερα, η τότε υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου είχε θεσμοθετήσει για πρώτη φορά την δυνατότητα μιας μόνο θητείας των πρυτάνεων ΑΕΙ χωρίς δικαίωμα άμεσης επανεκλογής παρά αν το επιθυμούσαν ξανά μόνο μια τετραετία από την πρώτη εκλογή τους. Η κυρία Γιαννάκου θέλησε μ’ αυτό τον τρόπο να «κόψει» τις πελατειακές σχέσεις και την οικογενειοκρατία που ταλαιπωρούσαν τα ανώτατα Ιδρύματα της χώρας και τα εμπόδιζαν να αναπτυχθούν (πόσες φορές ακούσαμε στο περιβάλλον μας την περίπτωση λαμπρών νέων ή και πρεσβύτερων επιστημόνων που ήθελαν να επιστρέψουν στη χώρα μας από πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά οι «παρέες» συναδέλφων τους στη χώρα μας προτιμούσαν αντ αυτών τους εκλεκτούς της επιρροής τους. Brain drain και υποκρισία λοιπόν, στην ίδια φράση…)
Πέρυσι ο πρώην υπουργός Παιδείας παρενέβη στις πρυτανικές εκλογές και άλλαξε εκ νέου τους όρους δίνοντας τη δυνατότητα σε όσους ήδη ήταν πρυτάνεις να θέσουν υποψηφιότητα για μια δεύτερη θητεία. Τώρα πάλι η υπουργός Παιδείας αλλάζει τον νόμο και διαγράφει τις προηγούμενες θητείες, δίνοντας πάλι δυνατότητα σε όσους σήμερα θητεύουν στην ανώτατη θέση των ΑΕΙ, να ξαναεκλεγούν.
Αναρωτιέμαι καλοπροαίρετα γιατί όλοι οι υπουργοί ανακατεύονται στον τρόπο διοίκησης των ΑΕΙ; Γιατί δεν θεσπίζουν ένα γενικό διαρκές πλαίσιο που να ισχύει χωρίς αλλαγές;
Συμπέρασμα: για την στήριξη και ανάπτυξη της χώρας, απαιτείται ένα «προαπαιτούμενο» : η Παιδεία. Όχι η Παιδεία που μετατρέπουμε σε περιουσία για την εξυπηρέτηση προσωπικών επιδιώξεων, αλλά η Παιδεία για όλους. Η Παιδεία για τον πνευματικό «πλουτισμό» που προσφέρεται σε όλους τους πολίτες επί ίσοις όροις.
