Αποτελεί κοινό τόπο ότι η πανδημία, με το βίαιο πέρασμά της, δρα ως μαμή της Ιστορίας. Θέτει την κίνηση του ιστορικού χρόνου στο “fast forward” επιταχύνοντας εξελίξεις που ήδη κυοφορούνταν.
Το ζήτημα της διεύρυνσης των ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών είχε προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις πολύ πριν από την επέλαση του νέου κορωνοϊού προκαλώντας κύματα διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο. Με την έλευση της πανδημίας το εισοδηματικό χάσμα δείχνει να μεγαλώνει, σύμφωνα με τα στοιχεία που βλέπουν καθημερινά το φως της δημοσιότητας.
Η ανισότητα στις ΗΠΑ κυμαινόταν ήδη σε ιστορικά υψηλά. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, σύμφωνα με το “Forbes”, οι 600 πλουσιότεροι αμερικανοί πολίτες – μεταξύ των οποίων και κάποιοι που είχαν ζητήσει στο παρελθόν να φορολογούνται περισσότερο – είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται κατά 434 δισ. δολάρια. Μέσα σε 32 ημέρες, κατά τις οποίες ο αριθμός των ανέργων εκτοξεύθηκε στα 38 εκατομμύρια, οι 600 Αμερικανοί κροίσοι έγιναν πλουσιότεροι κατά 15%. Σύμφωνα με έρευνα των Financial Times, οι Αφροαμερικανοί έχουν πληγεί σε όρους απασχόλησης και εισοδήματος πολύ περισσότερο από τους λευκούς εξαιτίας των συνεπειών της κρίσης.
Στην Ευρώπη, η οποία σε γενικές γραμμές δεν χαρακτηρίζεται από μεγάλες ανισορροπίες, ο νέος ιός «χτυπά» με τρεις τρόπους, όπως παρατηρεί ο Economist: Πρώτον, πλήττει τους χαμηλόμισθούς περισσότερο από τους καλά αμειβόμενους. Δεύτερον, δημιουργεί νέες μορφές ανισοτήτων, καθώς ορισμένοι επιχειρηματικοί κλάδοι συνέχισαν κανονικά τη λειτουργία τους σε αντίθεση με άλλους, ενώ σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους δεν είχαν όλοι τη δυνατότητα τηλεργασίας. Τρίτον, αποκαλύπτει τις πληγές των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας των ευρωπαϊκών χωρών. Oσες διαθέτουν ισχυρή οικονομία, είναι σε θέση να τις επουλώσουν, οι υπόλοιπες όχι. Με άλλα λόγια, οι ισχυρές χώρες γίνονται ισχυρότερες, όπως η Γερμανία η οποία έχει τη δυνατότητα να στηρίξει με γιγαντιαίες επιχορηγήσεις τις επιχειρήσεις της.
Επικαλούμενο έρευνα οικονομολόγων το Bloomberg αναφέρει ότι η εισοδηματική ανισότητα τείνει να διευρύνεται ακόμη και πέντε έτη ύστερα από το ξέσπασμα μιας επιδημίας, καταρρίπτοντας πρόσφατες θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες οι πανδημίες λειτουργούν ως «μεγάλοι ισοσταθμιστές». Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην οποία εξετάζονται οι επιπτώσεις πέντε σημαντικών επιδημιών από το 2003 έως το 2016.
Η ψαλίδα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών τα τελευταία χρόνια είχε περιοριστεί χάρη και στην παγκοσμιοποίηση, σε αντίθεση με τις ανισότητες στο εσωτερικό των οικονομιών οι οποίες αυξήθηκαν. Συνέβη δηλαδή το αντίθετο σε σχέση με αυτό που παρατηρήθηκε τον 20ό αιώνα, όταν έκλεινε η ψαλίδα των εσωτερικών ανισοτήτων αλλά άνοιγε σε επίπεδο διακρατικό. Η υγειονομική κρίση που βιώνουμε σήμερα απειλεί να μεγαλώσει το εισοδηματικό χάσμα και στα δύο επίπεδα με απρόβλεπτες κοινωνικές και (γεω)πολιτικές συνέπειες.
