Το 1960, στο βιβλίο του In Defence of Ignorance ο αμερικανός ποιητής Καρλ Σαπάιρο περιέλαβε ένα δοκίμιο με τίτλο «Ezra Pound: The Scapegoat of Modern Poetry» («Εζρα Πάουντ: ο αποδιοπομπαίος τράγος της σύγχρονης ποίησης»). Το σκληρό και επιθετικό κείμενο του Σαπάιρο καταλήγει με μια «αφιέρωση» – ένα είδος «επιταφίου», θα λέγαμε: «Στον Εζρα Πάουντ: μεγάλο ποιητή και μεγάλο ανόητο».
Από τον Νοέμβριο του 1972 που πέθανε ο Πάουντ ως σήμερα έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες για το έργο του, οι οποίες προστέθηκαν στις επίσης αμέτρητες σελίδες και μελέτες που προηγήθηκαν ενόσω ζούσε. Ομως το ότι ένας μείζων ποιητής υπήρξε φασίστας είναι δύσκολο να το δεχθεί κανείς. Και το ότι από το 1941 ως το 1945 έκανε εκπομπές από το ιταλικό φασιστικό ραδιόφωνο υπέρ του Αξονα και εναντίον των Συμμάχων είναι ένα χάπι πολύ πικρό για να το καταπιούμε.
Δεν ήταν ασήμαντοι οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι που υποστήριξαν τον ευρωπαϊκό φασισμό στην ιταλική, στη γαλλική και στη γερμανική εκδοχή του. Αλλά η περίπτωση Πάουντ υπήρξε ακραία. Οταν στα κρεματόρια του Αουσβιτς εξοντώνονταν εκατομμύρια Εβραίοι, Τσιγγάνοι και αντιφρονούντες, ο ποιητής των Cantos αναφωνούσε στις εκπομπές του: «Οι ηγέτες σας είναι ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι», «τα κανόνια σας δεν είναι της δημοκρατίας αλλά της εβραιοκρατίας» και «ο πόλεμος αυτός είναι χαμένος για εσάς και τα παιδιά σας»».
Αλλά πώς έφτασε εδώ ένας σπουδαίος ποιητής, ένας εξαίρετος τεχνίτης («il miglio fabro» – ο «καλύτερος», κατά τον Τ.Σ. Ελιοτ), αυτός που ανέδειξε τον Τζόις, που έδωσε στην Ερημη χώρα (το καταστατικό ποίημα του μοντερνισμού) την τελική της μορφή και βοήθησε τον Χέμινγκγουεϊ να τελειοποιήσει το γράψιμό του; Για τον κορυφαίο αμερικανό κριτικό Αλφρεντ Κέιζιν τα πράγματα ήταν απλούστερα: ο Πάουντ ήταν ένα «παγόνι της λογοτεχνίας» και «ένας φωνακλάς Γιάνκης των συνόρων». Αν κανείς ανατρέξει στα κείμενα του ποιητή, συμπεραίνει πως ο Κέιζιν είχε δίκιο. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Διαβάστε περισσότερα στο Βήμα της Κυριακής που κυκλοφορεί σήμερα Κυριακή 04-08-2019
