Οι νικητές και οι ηττημένοι του Brexit έχουν ένα κοινό σημείο: πιάστηκαν στον ύπνο. Αποδείχτηκαν εξίσου απροετοίμαστοι για το αποτέλεσμα.
Και τι αποφάσισαν να γίνει; Τίποτε.
Αλλοι βιάζονται να τελειώνουν με το κακό που μας βρήκε. Αλλοι, με πρώτη τη Μέρκελ, αποφάσισαν ότι «είναι επείγον να περιμένουμε» –υποψιάζομαι ότι η αναμονή αποτελεί μέθοδο ζωής για την καγκελάριο…
Αλλοι ελπίζουν ότι οι Βρετανοί θα το ξανασκεφτούν, δηλαδή ότι το πρόβλημα θα διορθωθεί μόνο του. Οι ίδιοι οι Αγγλοι πλακώνονται μεταξύ τους για τις ευθύνες του δημοψηφίσματος και της μπάλας.
Αλλοι επιμένουν στη διατήρηση των κανόνων και της συνοχής φοβούμενοι μήπως ξηλωθεί το πουλόβερ.
Και άλλοι (μεταξύ των οποίων διάφοροι δικοί μας…) βγάζουν φιλιππικούς για κάποια «άλλη Ευρώπη», η οποία είναι κάτι σαν το μυθικό «Αλακαλακούμπα».
Δεν χρειάζεται να το ψάξεις στον χάρτη διότι δεν θα το βρεις, δεν χρειάζεται να ξεκινήσεις να πας διότι δεν θα φτάσεις και ούτε χρειάζεται να ρωτήσεις άλλους διότι, κατά πάσα βεβαιότητα, ουδείς ποτέ το επισκέφθηκε. Παρά ταύτα, «στο Αλακαλακούμπα τρελαίνονται για ρούμπα».
Τελικά το ζήτημα θα το κουβεντιάσουμε ξανά στις 16 Σεπτεμβρίου, μετά τα μπάνια του λαού. Και πάλι καλά που οι αγορές αντέδρασαν μάλλον ψύχραιμα –αν και η παρατεινόμενη αβεβαιότητα δεν θέλει πολύ να τις διαλύσει.
Αλλά αυτή είναι η Ευρώπη. Και δεν προβλέπεται να αλλάξει σύντομα, δυστυχώς.
–Τώρα ψάχνουμε κυβέρνηση στην Ισπανία επειδή ο νικητής των εκλογών δεν είναι της αρεσκείας των ηττημένων.
–Τον Οκτώβριο κάνει δημοψήφισμα ο Ρέντσι –για τη Γερουσία αλλά έχει πει ότι αν χάσει θα φύγει…
–Τον Μάρτιο 2017 έχει βουλευτικές εκλογές η Ολλανδία.
– Τον Μάιο 2017 προεδρικές εκλογές στη Γαλλία και αμέσως μετά βουλευτικές τον Ιούνιο.
–Τον Σεπτέμβριο 2017 ψηφίζει η Γερμανία.
Πράγμα που σημαίνει πως για να είμαστε ρεαλιστές καμία σοβαρή διαπραγμάτευση δεν μπορεί να προκύψει πριν από το φθινόπωρο του 2017. Ζήσε, Μάη μου…
Και ως τότε business as usual. Ο Γιούνκερ θα συνεχίσει να φιλάει όποιον βρίσκει μπροστά του.
Διότι η Ευρώπη δεν είναι τελικά θύμα του νεοφιλελευθερισμού, ούτε της λιτότητας, ούτε της ξενοφοβίας, ούτε του σκεπτικισμού.
Είναι θύμα μιας μεθόδου που υποδαυλίζει όλα τα παραπάνω και άλλα πολλά. Μιας μεθόδου που έχει εξορίσει την πολιτική και φιλοδοξεί να καταργήσει τη σύγκρουση στο όνομα ενός αέναου συμβιβασμού.

Πάμε έναν χρόνο πίσω
. Στην Ελλάδα εμφανίζεται μια νέα κυβέρνηση, η οποία θέλει να καταργήσει το Μνημόνιο, να μην εφαρμόσει τις συμφωνίες και να ζήσει με ξένα κόλλυβα.
Μια σοβαρή ένωση κρατών θα έλεγε στην κυβέρνηση και τον λαό που την εξέλεξε:

Σεβόμαστε απολύτως τις επιλογές και τις απόψεις σας αλλά κινούνται εκτός του συμφωνημένου πλαισίου μας. Περάστε λοιπόν έξω από το μαγαζί και see you later alligator!
Θα είχε κόστος; Προφανώς –επιλογές χωρίς κόστος δεν υπάρχουν. Αλλά θα είχε και πολιτικό νόημα.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση όμως έχει εφεύρει έναν δικό της τρόπο να κάνει πολιτική.
Μπήκε σε μια ατέρμονη διαπραγμάτευση με στόχο όχι να διασφαλίσει τη συνοχή της Ενωσης αλλά να κρατήσει την Ελλάδα στην Ενωση ταπεινώνοντας ταυτοχρόνως την κυβέρνηση της Ελλάδας.
Κατάφερε και τα δύο αλλά ήταν λάθος στρατηγική. Διότι εμπέδωσε τη βεβαιότητα ότι η Ευρώπη είναι κάτι σαν αναμορφωτήριο που όλα τα χωνεύει. To ζητούμενο είναι μια κωλοτούμπα.
Θυμάμαι, ας πούμε, το 1992-1993. Τότε οι Δανοί απέρριψαν σε ένα πρώτο δημοψήφισμα τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και αντί να τους πουν «στο καλό και να μας γράφετε!» τους υποχρέωσαν να κάνουν δεύτερο δημοψήφισμα για να την εγκρίνουν.
Πολλοί ελπίζουν να επαναληφθεί το ίδιο με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα είναι άλλη μια φορά το ίδιο λάθος. Ουκ ανδρός σοφού… Γι’ αυτό κάποιος να τους μαζέψει!
Ηγέτες
Από τον καλοδεχούμενο αλλά αγιογραφικό εορτασμό των 20 χρόνων από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου συγκρατώ μια φράση του Σταύρου Θεοδωράκη:

«Οι μεγάλοι ηγέτες είναι φύλλα γραμμένα και από τις δυο πλευρές».
Για να προσθέσω πως όσοι τους τιμούν αδικούν τον εαυτό τους αλλά και τον τιμώμενο, όταν δεν μπορούν να διαβάσουν και τις δύο πλευρές.
Ιδίως στην περίπτωση του Ανδρέα Παπανδρέου, που και μεγάλος ηγέτης ήταν και μάλλον χρειάζονται περισσότερες από τις δύο πλευρές ενός φύλλου για να τον χωρέσουν.
Υποθέτω πως πολλά από όσα ακούστηκαν αλλά κι εκείνοι που τα είπαν θα τον κάνουν να κρυφογελάει αν μας παρακολουθεί εκεί που βρίσκεται.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ