Από τα αγαπημένα βιβλία που έχει αναθρέψει γενιές αναγνωστών, «Το καπλάνι της βιτρίνας», πρώτο και αυτοβιογραφικό έργο της Άλκης Ζέη, μεταφέρεται τον Οκτώβριο για πρώτη φορά στο σανίδι, σε διασκευή και σκηνοθεσία της Ανδρομάχης Χρυσομάλη, και συγκεκριμένα στο θέατρο Βρετάνια.
Δημοσιευμένο το 1963, «Το καπλάνι της βιτρίνας» είναι μέχρι και σήμερα αγαπημένο μυθιστόρημα σε γενιές αναγνωστών, πολλοί από τους οποίους δεν είναι παιδιά ή έφηβοι.
Πενήντα και πλέον χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του, «Το καπλάνι της βιτρίνας» έχει αποδειχθεί ένα βιβλίο-φαινόμενο, με παγκόσμια απήχηση. Με πολλές μεταφράσεις (έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες), αλλά και αναρίθμητες ελληνικές επανεκδόσεις, το μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη, το οποίο το 1990 έγινε και τηλεοπτική σειρά (προβλήθηκε από την ΕΡΤ σε σκηνοθεσία Πέτρου Λύκα), αποτελεί ένα λογοτεχνικό έργο-σταθμό, ίσως, ανάμεσα σε άλλα, επειδή εισήγαγε με πρωτόφαντο τρόπο το πολιτικό στοιχείο στην παιδική λογοτεχνία.
Ηρωίδες της ιστορίας είναι δύο μικρά κορίτσια, δύο αδελφές, η Μυρτώ και η Μέλια, που ζουν στη Σάμο κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά. Η Σάμος είναι η Σάμος των παιδικών χρόνων της Ζέη, ενώ το δικτατορικό καθεστώς θα κάνει τα κορίτσια να συνειδητοποιήσουν γρήγορα πόσο βαριά θα πέσει η σκιά του στην Ελλάδα.
Οι δύο αδελφές δεν θα μεγαλώσουν με παραμύθια, όπως όλα τα παιδιά, αλλά με διηγήσεις. Από τη μία πλευρά είναι οι διηγήσεις του παππού τους, ο οποίος τούς μιλάει για τις μορφές της ελληνικής μυθολογίας και τις διαπαιδαγωγεί με τις εικόνες και τις αξίες του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Από την άλλη πλευρά είναι οι διηγήσεις του εξαδέλφου των κοριτσιών, Νίκου, που είναι φοιτητής στην Αθήνα.
Οι μαγικές διηγήσεις του Νίκου παίρνουν την αφορμή τους από έναν βαλσαμωμένο τίγρη, ο οποίος βρίσκεται μέσα στη βιτρίνα του σαλονιού του σπιτιού τους (ο τίγρης είναι «Το καπλάνι της βιτρίνας»). Κάποια στιγμή το καπλάνι θα γίνει πολύ επικίνδυνο για την οικογένεια των δύο κοριτσιών, ενώ κατά περίεργο τρόπο θα εξαφανιστεί και ο εξάδελφός τους. Η περιπέτεια που θα ζήσουν εφεξής η Μυρτώ και η Μέλια θα τις κάνει απείρως σοφότερες και ωριμότερες και θα τους προσφέρει μία αποκαλυπτική πολική εμπειρία.
Η Άλκη Ζέη έγραψε το μυθιστόρημά της στη Μόσχα, όταν ήταν πολιτική εξόριστη μαζί με τον σύζυγό της, τον σκηνοθέτη και θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (έμειναν εξόριστοι στην ΕΣΣΔ συνολικά για μία δεκαετία). Όπως ανέφερε η συγγραφέας τον περασμένο Οκτώβριο, όταν ανακηρύχθηκε επίτιμη διδάκτορας του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, ο εκδότης του «Θεμέλιου», Μίμης Δεσποτίδης, της είπε ότι «είδε κι έπαθε να καταλάβει ότι καπλάνι θα πει τίγρης».
Η ίδια απόρησε στην αρχή γι’ αυτή την άγνοια, αλλά μετά σκέφτηκε πως μόνο οι Σαμιώτες αποκαλούσαν έτσι τον τίγρη, ο οποίος στα τούρκικα είναι «καπλάν». Ευτυχώς, ο Μίμης Δεσποτίδης δεν άλλαξε το παραμικρό και το μυθιστόρημα έγινε διάσημο, ίσως επειδή ο τίτλος παραξενεύει τον αναγνώστη.
