Σε πλήρη αχαρτογράφητα ύδατα και με ορατό τον κίνδυνο της χρεοκοπίας να πλανάται πάνω από τη χώρα εισέρχεται η Ελλάδα μετά την απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να προκηρύξει δημοψήφισμα για την επόμενη Κυριακή 5 Ιουλίου και τη συνακόλουθη απόφαση του Eurogroup του Σαββάτου να μην αποδεχθεί το αίτημα παράτασης της ελληνικής κυβέρνησης πέραν της 30ής Ιουνίου – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα κονδύλια που σχετίζονται με το πρόγραμμα.

Η απομόνωση της Αθήνας δεν θα μπορούσε να καταστεί σαφέστερη από την απόφαση του Eurogroup να προχωρήσει σε δεύτερη συνεδρίαση, χωρίς την παρουσία του έλληνα υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, ώστε να συζητήσει το «Σχέδιο Β» για τη διαχείριση των συνεπειών της ελληνικής απόφασης. Επρόκειτο ουσιαστικά για ένα «de facto Grexit». Για τον λόγο αυτόν η ανακοίνωση του Eurogroup για την Ελλάδα εκδόθηκε με αστερίσκο που καταδείκνυε τη μη συναίνεση της Αθήνας.

Τι θα κάνει σήμερα η ΕΚΤ
Με αυτά τα δεδομένα καλείται να αποφασίσει σήμερα, Κυριακή, η ΕΚΤ για τη στάση της έναντι των ελληνικών τραπεζών. Είναι σαφές ότι ο Μάριο Ντράγκι θα πρέπει να εξετάσει τόσο το ζήτημα της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών μέσω του μηχανισμού ELA από την 1η Ιουλίου – όταν το τρέχον πρόγραμμα εκπνέει – όσο και τους τρόπους διαχείρισης της αποπληρωμής του ομολόγου της ΕΚΤ που πρέπει να καταβληθεί στις 20 Ιουλίου.

Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές εκκρεμούσε η συνάντηση που επρόκειτο να έχουν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης και ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Ευκλείδης Τσακαλώτος. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η ΕΚΤ θα μπορούσε να συνεχίσει τη διασφάλιση της τραπεζικής ρευστότητας αν η ελληνική κυβέρνηση προχωρήσει στην επιβολή capital controls που θα περιορίσουν την εκροή καταθέσεων.

Είναι πλέον σαφές ότι ο δρόμος της επίλυσης του ελληνικού ζητήματος εντός του δεύτερου προγράμματος προσαρμογής έχει κλείσει και από την 1η Ιουλίου διανοίγονται άλλες επιλογές, όπως ένα τρίτο Μνημόνιο. Αυτό ξεκαθάριζαν το μεσημέρι του Σαββάτου στο «Βήμα» πηγές της καγκελαρίας. Ελεγαν δε ότι ακόμη και να υπήρχε η επιθυμία να υποστηριχθεί το ελληνικό αίτημα για μικρή παράταση του τρέχοντος προγράμματος μέχρι και τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος την επόμενη Κυριακή 5 Ιουλίου, κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από την Μπούντεσταγκ.

«Η Ελλάδα θα παραμένει μέλος της ευρωζώνης και μετά την 1η Ιουλίου, ενώ θέλουμε να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης» ξεκαθάριζαν οι ίδιες πηγές. Για τον λόγο αυτόν άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο συνομιλιών επί ενός νέου Μνημονίου που θα πρέπει να ζητήσει η ελληνική πλευρά. «Νέες συνομιλίες συνεπάγονται και νέους όρους» προσέθεταν όμως με νόημα, «με βάση τους κανόνες που ισχύουν για όλους».

Στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup ο πρόεδρός του Γερούν Ντάισελμπλουμ εμφανίστηκε ιδιαίτερα σκληρός. Χαρακτήρισε «πολύ λυπηρή» την απόφαση του Αλέξη Τσίπρα για δημοψήφισμα και κατηγόρησε την Αθήνα ότι αποχώρησε «μονομερώς» από τις διαπραγματεύσεις που συνεχίζονταν μέχρι και το βράδυ της Παρασκευής. Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Eurogroup, αξιοποιήθηκε όλη η ευελιξία που προβλεπόταν από τη Συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου.

Ο ολλανδός υπουργός Οικονομικών πρόσθεσε επίσης ότι δεν πρόκειται να απαντήσει σε υποθετικές ερωτήσεις για ένα «Ναι» ή ένα «Οχι» στο ελληνικό δημοψήφισμα. Αυτό που είπε με νόημα όμως είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση τάχθηκε αναφανδόν με το «Οχι», κάτι το οποίο συνιστά μείζον πρόβλημα. Δήλωσε δε πως δεν ξέρει πώς θα επιζήσει η ελληνική κυβέρνηση και ότι τα πάντα εξαρτώνται από τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου. Σε ό,τι δε αφορά το ενδεχόμενο ενός τρίτου Μνημονίου, με την αξιοπιστία της ελληνικής κυβέρνησης στα τάρταρα, θα είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει αργότερα ένα νέο πρόγραμμα με καλύτερους όρους.

Το «σχέδιο Β» και τα παιχνίδια
Στο δεύτερο Eurogroup του Σαββάτου επρόκειτο να συζητηθεί το «Σχέδιο Β» που αφορούσε, πρώτον, το πώς θα προστατευθεί η υπόλοιπη ευρωζώνη από την ελληνική κρίση ώστε να διατηρηθεί η αξιοπιστία της, δεύτερον, τρόπους βοήθειας σε περίπτωση ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα και, τρίτον, το τι θα γίνει μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος την 1η Ιουλίου. Οι ευρωπαίοι εταίροι κατηγόρησαν μάλιστα, σύμφωνα με ανώτερους κοινοτικούς αξιωματούχους, τους δύο έλληνες υπουργούς ότι η κυβέρνηση και ο Αλέξης Τσίπρας προσωπικά παίζουν επικοινωνιακά παιχνίδια.

Είναι σαφές ότι η απόφαση του Πρωθυπουργού έπεσε ως «κεραυνός εν αιθρία» τόσο στο Βερολίνο όσο και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αυτό όμως που περισσότερο από όλα ενόχλησε τη γερμανική πλευρά είναι ότι ο κ. Τσίπρας και η κυβέρνησή του τάχθηκαν τόσο έντονα εναντίον μίας συμφωνίας και της πρότασης των θεσμών. Χρησιμοποιούσαν μάλιστα χαρακτηριστικά τη λέξη «εχθρότητα» (hostility) της κυβέρνησης εναντίον της πρότασης της Κομισιόν, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ. Το κλίμα στη Γερμανία επιβαρύνθηκε ταχύτατα. Είναι χαρακτηριστικό ότι άμεση διακοπή της παροχής έκτακτης ρευστότητας μέσω του μηχανισμού ELA της ΕΚΤ για τις ελληνικές τράπεζες ζήτησε ο αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Κάρστεν Σνάιντερ, που υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα είχε κάνει θετικές δηλώσεις για τη χώρα μας. «Η Ελλάδα πρέπει να επιβάλει έλεγχο στην κίνηση κεφαλαίων. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο το διακύβευμα: μέσα ή έξω (σ.σ.: από το ευρώ» έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter.

Βαρύ από την αρχή το κλίμα
Το κλίμα στο Eurogroup του Σαββάτου ήταν βαρύ εξαρχής. Πριν από τη συνεδρίαση, το Euro Working Group φερόταν να είχε εισηγηθεί να μην υπάρξει παράταση του τρέχοντος προγράμματος πέραν της 30ής Ιουνίου και να αποσυρθεί η πρόταση των θεσμών από το τραπέζι. Η ενόχληση ήταν εμφανής σε όλους τους σημαντικούς παίκτες. Ο πρόεδρος του Eurogroup χαρακτήρισε «θλιβερή» την απόφαση του κ. Τσίπρα και σημείωσε ότι δεν βλέπει λόγο για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. «Εκλεισε την πόρτα σε περαιτέρω συνομιλίες, αλλά η πόρτα ήταν ακόμη ανοιχτή, τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό» υπογράμμισε.

Σε ανάλογο μήκος κλίματος κινήθηκε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών. «Οι διαπραγματεύσεις έχουν ξεκάθαρα τελειώσει, αν καταλαβαίνω σωστά τον κ. Τσίπρα» δήλωσε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Από την πλευρά τους, τόσο ο Φινλανδός Αλεξάντερ Στουμπ όσο και ο Ισπανός Λουίς ντε Γκίντος είπαν ότι πλέον «το Σχέδιο Β μετατρέπεται σε Σχέδιο Α».

ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ
Με συναινετική διάθεση εμφανίστηκε ο ηγέτης του SPD και αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ. Δεν θέλησε να καταδικάσει αμέσως την πρωτοβουλία της Αθήνας, αλλά τόνισε ότι το δημοψήφισμα θα έχει σημασία και νόημα εφόσον το ερώτημα είναι σαφές και καθαρό. Πιο σκληρός και εμφανώς προκλητικότερος ο ηγέτης των Χριστιανοκοι-νωνιστών (CSU) της Βαυαρίας Χορστ Ζέεχοφερ είπε ότι «πρέπει να δώσουμε τέλος σε αυτό το τσίρκο το συντομότερο δυνατόν. Η μπάλα βρίσκεται στην ελληνική κυβέρνηση».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ