Οι 3+1 λόγοι για τον θρίαμβο του Ντέιβιντ Κάμερον και των Τόρις

Νικητές και χαμένοι πέραν κάθε προσδοκίας. Πολλά τα χαμόγελα, άλλα τόσα τα δάκρυα και ένα το συγκλονιστικό απρόοπτο. Διαψεύδοντας όλες, μα όλες, τις δημοσκοπήσεις που έφερναν ως την τελευταία στιγμή «ισόπαλα» τα δύο μεγάλα κόμματα, ο Ντέιβιντ Κάμερον βγήκε θριαμβευτής από τις κάλπες. Τέτοια ήταν η έκπληξη που λέγεται ότι ακόμη και ο ίδιος ο ηγέτης των Συντηρητικών έτριβε τα μάτια του. Να όμως που σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση με υπόσχεση να εφαρμόσει πρόγραμμα «σταθερότητας και ισοσκελισμένων προϋπολογισμών».

Απόλυτη συντριβή για τους Εργατικούς του Εντ Μίλιμπαντ, ο οποίος παραιτήθηκε αμέσως από την ηγεσία του κόμματος.

Καταστροφή για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, μικρότερους εταίρους στην απερχόμενη κυβέρνηση Κάμερον. Επεσαν στις 8 έδρες (επί συνόλου 650,) με αποτέλεσμα να παραιτηθεί και ο δικός τους αρχηγός Νικ Κλεγκ.

Ιστορική είναι η νίκη για τους Σκωτσέζους Εθνικιστές (SNP), που έχουν πλέον την τρίτη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα στο Λονδίνο.

Ποιοι είναι οι λόγοι πίσω από τον θρίαμβο-σοκ των Τόρις;

1. «Νοικοκυρεμένη» οικονομία

Το αποτέλεσμα ήταν ψήφος εμπιστοσύνης στην οικονομική διαχείριση του Κάμερον. Δυνατό χαρτί του είναι τα νούμερα. Σε σύγκριση με την ευρωζώνη της κρίσης η Βρετανία μοιάζει με όαση: ανάπτυξη 2,8% του ΑΕΠ, χρέος 80,9%, έλλειμμα 5,5%, πληθωρισμός 0,3% και ανεργία 6%. Η ανάκαμψη είναι εδώ, λέει και ξαναλέει ο πρωθυπουργός. Υποσχέθηκε να μειώσει κι άλλο την ανεργία και τους φόρους, «για να έχουν οι Βρετανοί περισσότερα λεφτά στη δική τους τσέπη».

Πάντως η δεύτερη θητεία αναμένεται πιο δύσκολη από την πρώτη. Κυρίως επειδή η λιτότητα δεν έχει τελειώσει –προβλέπονται επιπλέον περικοπές για την Υγεία, την Παιδεία και την κοινωνική ασφάλιση, άρα πιο έντονες κοινωνικές αντιδράσεις. Ακόμη και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος γράφει ότι ο λαός δεν έδωσε «λευκή επιταγή» για άγρια λιτότητα τύπου Θάτσερ. Ο 48χρονος Κάμερον έχει ούτως ή άλλως διαφορετικό προφίλ από τη «Σιδηρά Κυρία», κόρη μπακάλη με ακράδαντη πίστη στον νεοφιλελευθερισμό. Πορφυρογέννητος γιος πάμπλουτου χρηματιστή, έχει παντρευτεί κόρη βαρονέτου και θεωρείται κεντροδεξιός, «χριστιανοδημοκρατικού» ύφους.

2. Αποτυχία της αριστερής εναλλακτικής

Πολύ άπειρος, πολύ αριστερός και όχι ιδιαίτερα επικοινωνιακός, ο 45χρονος «Κόκκινος Εντ» έπαιξε και έχασε. Με πίστη στην κοινωνική δικαιοσύνη, στον «υπεύθυνο καπιταλισμό» και στο κράτος πρόνοιας, έκανε την εκστρατεία ως κλασικός κρατιστής, με ατζέντα που φόβισε πολλούς για ένα μέλλον με υψηλούς φόρους και άλογες σπατάλες. Ο Μίλιμπαντ μιλούσε για ένα κράτος που θα λειτουργεί σαν «καθοδηγητής» για να κάνει πιο «δίκαιο τον καπιταλισμό». Ελεγε ότι θα αυξήσει τους μισθούς και τους φόρους για τους πλουσίους ώστε να χρηματοδοτήσει το «κράτος πρόνοιας που μας αξίζει». Και ήταν σταθερά υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ. Δεν έπεισε. Είναι σίγουρο ότι η ταπεινωτική ήττα θα βυθίσει σε υπαρξιακή κρίση το κόμμα, που όχι μόνο δεν κέρδισε την εξουσία αλλά θρηνεί σοβαρές απώλειες σε βουλευτές και ισχύ. Θα υπάρξει επιστροφή στα χρόνια των Νέων Εργατικών του κρυφού θαυμαστή του νεοφιλελευθερισμού Τόνι Μπλερ ή μήπως οι Εργατικοί θα ξαναεφεύρουν τον εαυτό τους με κάποιον διαφορετικό τρόπο; Είναι νωρίς για να το πούμε.

3. Πατριώτης εναντίον αποσχιστών

Ο Κάμερον έπεισε μεγάλες μάζες ψηφοφόρων ότι θα αντισταθεί «πατριωτικά» απέναντι στην αποσχιστική ρητορεία και πρακτική των Σκωτσέζων Εθνικιστών. Οι οποίοι κατήγαν μια τεράστια εκλογική επιτυχία την περασμένη Πέμπτη. Η ηγέτις τους Νίκολα Στέρτζον θεωρείται η πιο επιτυχημένη πολιτικός στη Βρετανία σήμερα. Είναι αριστερή στην ιδεολογία και Σκωτσέζα ως το κόκαλο. Εγινε αρχηγός του SNP πέρυσι, μετά την ήττα στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Αλλά η 44χρονη πρώην υπουργός Υγείας δεν σταμάτησε ποτέ να πιστεύει ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα είναι πιο πλούσια, πιο δημοκρατική και πιο δίκαιη. Επίσης, Ουαλοί και Βορειοϊρλανδοί απαιτούν μεγαλύτερες εξουσίες για τα άλλα δύο συστατικά μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου, με αποτέλεσμα να φουντώνει και ο αγγλικός εθνικισμός. Κάποιοι λένε ότι μπορεί να δούμε το Ηνωμένο Βασίλειο να μετατρέπεται σε μια Ομοσπονδιακή Βρετανία στο όχι πολύ μακρινό μέλλον.

4. Ωρα μηδέν, ώρα για δημοψήφισμα

Το αποτέλεσμα των βρετανικών εκλογών μάς αφορά όλους διότι μπορεί να καθορίσει το μέλλον της Βρετανίας στην Ευρώπη, με σχεδόν βέβαιο ένα δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην ΕΕ πριν από το τέλος του 2017, όπως έχει υποσχεθεί ο Κάμερον.

Συνεπής στον συγκρατημένο αλλά σταθερό ευρωσκεπτικισμό του, ο Συντηρητικός πρωθυπουργός κολακεύει ανοικτά τη δυσαρέσκεια του μέσου πολίτη του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι κάτι από το χαμένο μεγαλείο της αυτοκρατορίας μπορεί να ανακτηθεί αν σταματήσουν οι παρεμβάσεις πέρα από τη Μάγχη. Χαμένος στο μονοεδρικό εκλογικό σύστημα είναι ο θορυβώδης Νάιτζελ Φάρατζ, αρχηγός στο απολύτως αντιευρωπαϊκό, ξενοφοβικό, εθνικοπατριωτικό Κόμμα Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UKΙΡ). Ηταν πρώτο στις ευρωεκλογές και έρχεται τρίτο με 13% σε εθνικό επίπεδο, αλλά κέρδισε μόνο μία έδρα.

Ο ίδιος ο Φάρατζ ηττήθηκε στην περιφέρειά του και παραιτήθηκε από την ηγεσία, όπως είχε δεσμευθεί προεκλογικώς. Αλλά παραμένει ευρωβουλευτής για να πολεμά «εκ των έσω» τη μισητή Ευρώπη.